PensioenLab Team Keuzevrijheid

Het vraagstuk “Wat vinden jullie ervan om meer keuzevrijheid voor deelnemers mogelijk te maken?”

Het proces 3 3

Het begrip Keuzevrijheid: de mogelijkheid voor deelnemers om individueel invloed uit te oefenen op hun pensioenopbouw Bijvoorbeeld; invloed op beleggingsbeleid, keuze voor pensioenfonds, vorm van uitbetaling, risicoprofiel, etc.

Wij bespreken… Mogelijkheden voor keuzevrijheid Een betere keuzearchitectuur voor DC Een oplossing voor ZZP’ers in de 2e pijler

Mogelijkheden tot keuzevrijheid 6 6

Wie moet de keuze krijgen? Het model geeft alle mogelijkheden weer die binnen de groep besproken zijn. Hierbij gaat het niet om voorkeuren maar om besproken opties 7 Wie moet de keuze krijgen? Nationaal pensioen- fonds Verplicht- stelling fonds- niveau Verplichte regeling voor WG en WN Pensioen- plicht WG kiest pensioen- fonds WN kiest pensioen- fonds Pensioen is een vrije keuze Staats- pensioen Meer vrije keuze voor deelnemers

Optie 1: Deelnemer kiest zelf fonds + Concurrentieprikkels Keuzevrijheid - Marketingkosten Transitieprobleem Solidariteit kalft af Risicoselectie Pension fund run

Optie 2: Keuzevrijheid in regeling + Keuzevrijheid Risicoprofiel passend bij deelnemer - Solidariteit kalft af Administratiekosten Transitieprobleem naar individuele accounts Geen concurrentie- prikkels

Optie 3: Behoud huidige stelsel + Geen transitieprobleem Huidige solidariteit blijft behouden Lage uitvoeringskosten - Beperkte keuzevrijheid Geen concurrentie- prikkels

Niet unaniem Geen voorkeur voor een bepaald stelsel Drie systemen besproken Werknemer kiest pensioenfonds Binnen regeling keuze voor risiconiveau Behoud huidige stelsel

Waar we het over eens waren Drie pijlersysteem werkt goed Eerste pijler: volksverzekering tegen armoede Tweede pijler: pensioen via werkgever Derde pijler: individueel pensioen Afwegingen: Samen vs. eigen keuze Collectief vs. individueel Concurrentieprikkels vs. marketingkosten Transitieproblemen van huidige stelsel

Onze keuzes Verplicht sparen voor pensioen Werknemers verplicht aangesloten bij instelling in tweede pijler Collectieve pot ivm nabestaandenpensioen, pensioen bij arbeidsongeschiktheid, et cetera

Keuzearchitectuur in DC 14 14

Welke keuzes moet de deelnemer krijgen? Twee soorten pensioenregelingen: DB en hybride regelingen Individuele DC-regelingen Keuzevrijheid en solidariteit staan op gespannen voet

Soorten pensioenregelingen Puur DB Eindloon DB Risico voor werkgever Middelloon DB Conditionele indexatie Defined ambition CDC Individueel DC Risico voor deelnemer

DC internationaal in opkomst Towers Watson (2012): Global Pension Assets Study

Een alternatieve benadering Deelnemers in DC-regelingen hebben momenteel keuze in opbouw Maar: focus moet op uitkomst, niet op opbouw

Waarom werken huidige keuzes niet? Pensioenbewustzijn is laag Keuzes voor lange termijn kunnen niet worden gemaakt Hyperbolic discounting Simpele financiële concepten (inflatie, rente-op-rente) zijn te ingewikkeld Financiële geletterdheid, geld illusie

Het pensioenkeuzemenu Stel dat u morgen met pensioen gaat, hoe hoog wilt u dat uw netto pensioen is? € …. Stel dat u morgen met pensioen gaat, hoe hoog wilt u dat uw netto pensioen minimaal is? € …. Op welke leeftijd wilt u met pensioen gaan? .. ( Hoeveel wilt en kunt u maandelijks bijsparen? ) € …. 20 20

Risicograadmeter Uit de vier variabelen Te hoog risico Hoog risico Laag risico Uit de vier variabelen volgt een beleggingsplan (TDF) met een bijbehorend risiconiveau

Beslissingsvolgorde Gewenst risicoprofiel Tot volgend jaar! Invullen vier variabelen Risico- graadmeter Ongewenst risicoprofiel Bijstellen vier variabelen 22 22

Heeft aantal consequenties Garantieproduct nodig voor minimumpensioen Vereist ontwerp van goede default  Nieuwe manier van denken door uitvoerders Annuïteit centraal Vermogensbeheer geen doel, maar middel

Zelfstandigen Zonder Personeel (en zonder pensioen?) 24 24

Definitie van een ZZP'er Volgens de SER: 'Een ondernemer die geen personeel in dienst heeft, waarbij voor de vaststelling of er sprake is van een ondernemer de door de Belastingdienst in het kader van de inkomstenbelasting diverse criteria gelden' 25 25

De ZZP’ers in kaart Bron: www.var-advies.nl 26 26

De ZZP’ers in kaart Veel diversiteit binnen deze groep Ook veel jongeren zijn ZZP'ers Een aanzienlijk deel van de beroepsbevolking is voor aanvullend pensioen aangewezen op de derde pijler Geen praktische mogelijkheid op collectieve pensioenvoorzieningen 27 27

Mogelijkheden pensioenopbouw – Vrijwillige voortzetting oude pensioenregeling mits pensioenfonds toestaat – Bepaalde groepen ZZP’ers geldt wel verplichte aansluiting (schilders, artsen, etc) – Fiscaal gefaciliteerd pensioensparen (fiscale oudedagsreserve, lijfrente etc) – Pensioenbeheer in eigen B.V of externe verzekeraar 28 28

Echter ook drempels… Vermogen is minder veilig in de derde pijler Fiscale voordelen zijn wel minder dan in 2e pijler Geen waardeoverdracht van tweede naar derde pijler Hoge kosten van producten in derde pijler Zonder werk eerst eigen vermogen opeten 29 29

Maar hoe is de praktijk? Ondanks scala van mogelijkheden blijkt pensioenopbouw erg mager te zijn Slechts helft doet aan pensioenopbouw Mogelijke redenen bij ZZP'ers zelf: financiële ongeletterdheid, lage bewustzijn, wisselende inkomsten, spaardiscipline etc. ‘Zelfstandige Zonder Pensioen’ Kortom: MAATSCHAPPELIJK PROBLEEM! 30 30

Ons ZZP advies Verschaf toegang tot tweede pijler Voordelen: vermogen veiliger, uitvoeringskosten lager Vorm: beroepspensioenfonds (DC) en/of toegang tot PPI Geen collectieve regelingen (!) Afdracht kan dan verplicht worden gesteld Wetsaanpassing nodig (politieke momentum is daar) 31 31

Ons ZZP advies voor Zelfstandigen MET pensioen! Hierbij wel een opt-out optie waarbij moeite moet worden gedaan om eruit te stappen Dwingt deelnemer bewust na te denken voordat hij/zij volledige keuzevrijheid accepteert Kortom: automatisch meedoen met een opt-out optie voor Zelfstandigen MET pensioen! 32 32