Behavioural Science Institute Over de Kwaliteit van Foneemrepresentaties als Verklaring voor Dyslexie Fred Hasselman Ralf Cox Anna Bosman Dynamische Systeem Groep

Warning: Werk in uitvoering NOSMO, 24-02-06 Over de Kwaliteit van Foneemrepresentaties als Verklaring voor Dyslexie Warning: Werk in uitvoering

NOSMO, 24-02-06 Over de Kwaliteit van Foneemrepresentaties als Verklaring voor Dyslexie “Speech is rather a set of movements made audible than a set of sounds produced by movements” (Stetson 1951)

Inhoud Het dominante paradigma: Informatieverweking vs. EEC NOSMO, 24-02-06 Over de Kwaliteit van Foneemrepresentaties als Verklaring voor Dyslexie Inhoud Het dominante paradigma: Informatieverweking vs. EEC (Mijn) problemen met huidige modellen en theorieën Spraakperceptie nader bekeken - Dyslexie: Een stoornis in de spraakperceptie? - De Spraakperceptie-deficiet-hypothese van dyslexie Dynamische Modellen: ARTPHONE & SWEEP vs. Potentiaalfunctie Hoe dan wel? Een benadering vanuit Embodied, Embedded Cognition Spraakproductie nader bekeken - Verwerving & Ontwikkeling - Wilde conclusies, Uitdagende uitspraken

Kent, R. (2000). Research on speech motor control and its disorders: A review and a prospective. Journal of Communication Disorders, 33, 391-428.

BRAIN BODY ENVIRONMENT Kent, R. (2000). Research on speech motor control and its disorders: A review and a prospective. Journal of Communication Disorders, 33, 391-428.

BRAIN BODY SOUL/ HOMUNCULUS / EVIL SCIENTIST / GOD ENVIRONMENT Kent, R. (2000). Research on speech motor control and its disorders: A review and a prospective. Journal of Communication Disorders, 33, 391-428.

(Mijn) Problemen met deze modellen en theorieën: NOSMO, 24-02-06 Over de Kwaliteit van Foneemrepresentaties als Verklaring voor Dyslexie (Mijn) Problemen met deze modellen en theorieën: Cognitie wordt bewerkstelligd door een ontlichaamd, wereldvreemd, symbool-manipulerend, logisch redeneer apparaat (het brein). Cognitive Internalism - Cowley, S., & Spurrett, D. (2003). ‘Putting apes (body and language) together again’, Language Sciences, 25, 289-318. ”Brain in a Vat” view of cognition (Hillary Putnam). - Modules en Archiefkasten: Lexicon decisie taak Abstracte, Statische Representaties Bij spraakproductie: Het “mint” probleem

Archiefkasten & Representaties NOSMO, 24-02-06 Over de Kwaliteit van Foneemrepresentaties als Verklaring voor Dyslexie Archiefkasten & Representaties Modules WEAVER ++ Levelt, W.J.M., Roelofs, A., Meyer, A.S. (1999). A theory of lexical access in speech production. BBS, 22, 1-75

(Onze) Problemen met deze modellen en theorieën: NOSMO, 24-02-06 Over de Kwaliteit van Foneemrepresentaties als Verklaring voor Dyslexie (Onze) Problemen met deze modellen en theorieën: Cognitie wordt bewerkstelligd door een ontlichaamd, wereldvreemd, symbool-manipulerend, logisch redeneer apparaat (het brein). Cognitive Internalism - Cowley, S., & Spurrett, D. (2003). ‘Putting apes (body and language) together again’, Language Sciences, 25, 289-318. ”Brain in a Vat” view of cognition (Hillary Putnam). - Modules & Archiefkasten: Lexicon decisie taak Bij spraakproductie: Het “mint” probleem Abstracte, Statische Representaties - En hoe zit het met verwerving en ontwikkeling?

En hoe zit het met verwerving en ontwikkeling? NOSMO, 24-02-06 Over de Kwaliteit van Foneemrepresentaties als Verklaring voor Dyslexie En hoe zit het met verwerving en ontwikkeling? - De meeste modellen & theorieën verklaren acquisitie en ontwikkeling van cognitieve vaardigheden vanuit het “eind-product”. Net of je er probeert achter te komen hoe je een cake moet bakken als je alleen maar cakes hebt die al klaar zijn. De meeste modellen & theorieën zijn (impliciet) nativistisch: Cognitive vaardigheid -> Maturatie van het brein -> Genen Genen -> Maturatie van het brein -> Cognitive vaardigheid

En hoe zit het met verwerving en ontwikkeling? NOSMO, 24-02-06 Over de Kwaliteit van Foneemrepresentaties als Verklaring voor Dyslexie En hoe zit het met verwerving en ontwikkeling? De meeste modellen & theorieën zijn (impliciet) nativistisch: - Origine van foneemgrenzen / categorieën en verlies van het vermogen alle foneemcontrasten van elkaar te onderscheiden : “… infants’ language-specific phonetic categories may initially emerge from an underlying cognitive capacity and proclivity to store in memory biologically important stimuli.” Kuhl, P. K., Williams, K. A., Lacerda, F., Stevens, K. N., et al. (1992). Linguistic experience alters phonetic Perception in infants by 6 months of age. Science, 255, 606-608. Infants’ ability to extract words from the speech stream (Jusczyk & Aslyn, 1995; Houston, Jusczyk, Kuijpers, Coolen & Cutler, 2000) Humans’ ability to extract linguistic information from the acoustically diverse speech signal (Traunmüller, 1994) - Speech module. Vouloumanos, A. & Werker, J. F. (2004). Tuned to the signal: the privileged status of speech for young infants. Developmental Science 7, 270–276. Use of grammar and syntax only in human languages: language as ‘instinct’ or special purpose module (Chomsky, 1988; Fodor, 1981; Pinker, 1994) The poverty of stimulus argument: Ability of infants to figure out the grammatical principles of their native tongue from just a small subset of linguistic input. (Hornstein & Lightfoot, 1981)

NOSMO, 24-02-06 Over de Kwaliteit van Foneemrepresentaties als Verklaring voor Dyslexie Het “007-Principe” “In general, evolved creatures will neither store, nor process information in costly ways when they can use the the structure of the environment and their operations upon it as a convenient stand-in for the information-processing operations concerned. That is, know only as much as you need to know to get the job done.” (Andy Clark, 1997, p. 46)

NOSMO, 24-02-06 Over de Kwaliteit van Foneemrepresentaties als Verklaring voor Dyslexie ENVIRONMENT BRAIN RT Beer, R.D. (2003). The dynamics of active categorical perception in an evolved model agent. Adaptive Behavior,11, 209-243.

Sraakperceptie: The Basics NOSMO, 24-02-06 Over de Kwaliteit van Foneemrepresentaties als Verklaring voor Dyslexie Sraakperceptie: The Basics BAK DAK Amplitude

Sraakperceptie : The Basics NOSMO, 24-02-06 Over de Kwaliteit van Foneemrepresentaties als Verklaring voor Dyslexie Sraakperceptie : The Basics B b>A K D d>A K Formant Transition Formant Transition

Sraakperceptie : The Basics NOSMO, 24-02-06 Over de Kwaliteit van Foneemrepresentaties als Verklaring voor Dyslexie Sraakperceptie : The Basics Foneemgrenzen in een Akoestische Ruimte: Categorische Perceptie F3 F2

Spraakperceptie: The Basics NOSMO, 24-02-06 Over de Kwaliteit van Foneemrepresentaties als Verklaring voor Dyslexie Spraakperceptie: The Basics Het is mogelijk een continuum te maken van BAK naar DAK door langzaam de F2 begin frequentie te vergroten

Spraakperceptie: The Basics NOSMO, 24-02-06 Over de Kwaliteit van Foneemrepresentaties als Verklaring voor Dyslexie Spraakperceptie: The Basics Door paren uit het continuum aan te bieden en te vragen of de stimuli van elkaar verschillen onstaat een discriminatie piek als de stimuli aan weerskanten van de foneemgrens liggen

Informatieverwekingstheorie / Computermetafoor: NOSMO, 24-02-06 Over de Kwaliteit van Foneemrepresentaties als Verklaring voor Dyslexie Informatieverwekingstheorie / Computermetafoor: Frequenties van geluid komen het oor binnen Worden geanalyseerd door het brein Worden gematched aan representaties van klanken die in het geheugen liggen opgeslagen Afzonderlijke klanken worden geassembleerd tot syllaben, syllaben tot woorden, woorden tot zinnen, etc. (Zie model uit begin presentatie)

Dyslexie: Een Spraakperceptie deficiet? NOSMO, 24-02-06 Over de Kwaliteit van Foneemrepresentaties als Verklaring voor Dyslexie Dyslexie: Een Spraakperceptie deficiet? Dyslexie-man ©Gummbah - 1999

Dyslexie: Een Spraakperceptie deficiet? NOSMO, 24-02-06 Over de Kwaliteit van Foneemrepresentaties als Verklaring voor Dyslexie Dyslexie: Een Spraakperceptie deficiet? - Vaak wordt gevonden dat dyslectici een minder scherpe foneemgrens hebben bij identifiactie experimenten en een minder hoge discriminatie piek bij paarsgewijze aanbieding van stimuli (maar ook in baby EEG). Redenering: (o.a.Tallal, Miller & Fitch 1993): → Deficiet in temporele auditieve verwerking → Deficiet in verwerking van snelle formant transities → Slechte foneemrepresentaties → Conversie van grafemen naar fonemen (lezen) is moeilijk Allofoon perceptie (Serniclaes) Verklaringen gaan uit van het bestaan van een kritieke foneemgrens die statische foneemrepresentaties scheidt.

Speech Perception: The ARTPHONE / SWEEP model Embodied Cognition Seminar, 18-07-05 An Embodied, Embedded account of Speech Perception, Speech Production and... Reading? Speech Perception: The ARTPHONE / SWEEP model Based on the Adaptive Resonance Theory (Grossberg 1976, 1980) Set of four coupled (linear) differential equations, mimicking activation of items in working memory and lexical short term memory through transmitter dynamics. Accounts for categorical perception of VOT-continuum and speech rate. The SWEEP model is an extension of ARTPHONE capable of detecting transients in speech: formant transitions (Been & Zwarts, 1999) - ARTWORD, ARTSTREAM, ARTMAP, fuzzy ART etc. also exist.

Embodied Cognition Seminar, 18-07-05 An Embodied, Embedded account of Speech Perception, Speech Production and... Reading?

Embodied Cognition Seminar, 18-07-05 An Embodied, Embedded account of Speech Perception, Speech Production and... Reading?

Embodied Cognition Seminar, 18-07-05 An Embodied, Embedded account of Speech Perception, Speech Production and... Reading?

Embodied Cognition Seminar, 18-07-05 An Embodied, Embedded account of Speech Perception, Speech Production and... Reading?

Embodied Cognition Seminar, 18-07-05 An Embodied, Embedded account of Speech Perception, Speech Production and... Reading?

Embodied Cognition Seminar, 18-07-05 An Embodied, Embedded account of Speech Perception, Speech Production and... Reading?

Dyslexie volgens ARTPHONE & SWEEP NOSMO, 24-02-06 Over de Kwaliteit van Foneemrepresentaties als Verklaring voor Dyslexie Dyslexie volgens ARTPHONE & SWEEP Simulatie door parameter aanpassing: Minder neuronen (transmitter) beschikbaar. Baby EEG (mismatch negativity) Headturning Remediatie (medicatie en spraakmanipulatie)

(Mijn) Problemen met deze aanpak NOSMO, 24-02-06 Over de Kwaliteit van Foneemrepresentaties als Verklaring voor Dyslexie (Mijn) Problemen met deze aanpak Lichaam & Omgeving? -> Alleen Brein. Representaties -> Voor ieder woord een nieuw model Hoe zit het met verwerving & Ontwikkeling? Is het neuronale niveau wel het juiste niveau voor modeling van gedrag in experimenten? Allofoonperceptie van dyslectici

De Oorsprong van Perceptuele Grenzen: Drie Modellen Colloquium OLO, 04-11-05 Over de Kwaliteit van Foneemrepresentaties als Verklaring voor Dyslexie De Oorsprong van Perceptuele Grenzen: Drie Modellen Activation-deactivation of predispositions for feature perception: only some of the innate perceptual boundaries are taken to form a phonological decoding level (Werker & Tees, 1984, Infant Behavior & Development) 2. Perceptual magnet effects create new boundaries from language- specific prototypes (Kuhl, 1991, Perception & Psychophyics) 3. Coupling between predispositions creates new boundaries (Serniclaes, 1987, PhD http://www.vjf.cnrs.fr/umr8606) Let op: (impliciet) nativistische visies! Serniclaes, W. (2004). Speech perception: psychoacoustic,productive and linguistic factors. Paper pressented at the German-French Summerschool, Lubmin, Germany, 19th -24th September

NOSMO, 24-02-06 Over de Kwaliteit van Foneemrepresentaties als Verklaring voor Dyslexie Serniclaes, W. (2004). Speech perception: psychoacoustic,productive and linguistic factors. Paper pressented at the German-French Summerschool, Lubmin, Germany, 19th -24th September

NOSMO, 24-02-06 Over de Kwaliteit van Foneemrepresentaties als Verklaring voor Dyslexie F3 F2

Allofoon Perceptie? NOSMO, 24-02-06 Over de Kwaliteit van Foneemrepresentaties als Verklaring voor Dyslexie Allofoon Perceptie?

NOSMO, 24-02-06 Over de Kwaliteit van Foneemrepresentaties als Verklaring voor Dyslexie F3 F2

Hysterese / Verhoogd Contrast NOSMO, 24-02-06 Over de Kwaliteit van Foneemrepresentaties als Verklaring voor Dyslexie Kritieke Grens Hysterese / Verhoogd Contrast Average Readers – 12 41% 59% Average Readers – 9 34% 65% Dyslexic Readers – 12 45% 54% Dyslexic Readers - 9 17% 83%

NOSMO, 24-02-06 Over de Kwaliteit van Foneemrepresentaties als Verklaring voor Dyslexie

NOSMO, 24-02-06 Over de Kwaliteit van Foneemrepresentaties als Verklaring voor Dyslexie

Nonlinear Dynamics of Speech Categorization NOSMO, 24-02-06 Over de Kwaliteit van Foneemrepresentaties als Verklaring voor Dyslexie Nonlinear Dynamics of Speech Categorization Porter, J. S., & Hogue, D. M. (1998). Nonlinear Dynamical Systems in Speech Perception and Production. Nonlinear Dynamics, Psychology, and Life Sciences, 2, 95-131.

NOSMO, 24-02-06 Over de Kwaliteit van Foneemrepresentaties als Verklaring voor Dyslexie

NOSMO, 24-02-06 Over de Kwaliteit van Foneemrepresentaties als Verklaring voor Dyslexie

NOSMO, 24-02-06 Over de Kwaliteit van Foneemrepresentaties als Verklaring voor Dyslexie

NOSMO, 24-02-06 Over de Kwaliteit van Foneemrepresentaties als Verklaring voor Dyslexie

NOSMO, 24-02-06 Over de Kwaliteit van Foneemrepresentaties als Verklaring voor Dyslexie

Statische of dynamische foneemrepresentaties? NOSMO, 24-02-06 Over de Kwaliteit van Foneemrepresentaties als Verklaring voor Dyslexie Statische of dynamische foneemrepresentaties?

Deficiet in temporele auditieve verwerking X NOSMO, 24-02-06 Over de Kwaliteit van Foneemrepresentaties als Verklaring voor Dyslexie Deficiet in temporele auditieve verwerking X Deficiet in verwerking van snelle formant transities Slechte foneemrepresentaties ? Conversie van grafemen naar fonemen (lezen) is moeilijk

NOSMO, 24-02-06 Over de Kwaliteit van Foneemrepresentaties als Verklaring voor Dyslexie Ramus, F. (2004). Neurobiology of dyslexia:A reinterpretation of the data. Trends in Neurosciences, 27, 12, 720-725.

“Single cause” verklaringen voldoen niet! NOSMO, 24-02-06 Over de Kwaliteit van Foneemrepresentaties als Verklaring voor Dyslexie Dyslexie: “Single cause” verklaringen voldoen niet! Modelleren in de cognitieve psychologie: Welk niveau kiezen we? Dynamische systeem benaderingen zijn inhoudsloos, Handle with care Dynamische systeem benaderingen kunnen overweg met principes uit de Embodied Embedded Cognition

Motoriek en perceptie: 2 versies van 1 verhaal? NOSMO, 24-02-06 Over de Kwaliteit van Foneemrepresentaties als Verklaring voor Dyslexie Motoriek en perceptie: 2 versies van 1 verhaal? “Speech is rather a set of movements made audible than a set of sounds produced by movements” (Stetson, 1951)

Relation between Perception and Production NOSMO, 24-02-06 Over de Kwaliteit van Foneemrepresentaties als Verklaring voor Dyslexie Relation between Perception and Production Approximate number of muscle pairs that move: – Tongue: 9 – Velum: 3 – Lips: 12 – Mandible: 7 – Hyoid bone: 10 – Larynx: 8 – Pharynx: 4 NB: The respiratory system Perkell, J. S. Sensorimotor Control of Speech Production: Models and Data. Paper presented at ASHA.

Relation between Perception and Production NOSMO, 24-02-06 Over de Kwaliteit van Foneemrepresentaties als Verklaring voor Dyslexie Relation between Perception and Production Speech Production of Said, shed, Sod and shod were recorded Contact time of tongue to alveolar ridge was recorded Speech Perception: Discrimination and labelling of a 7-step ∫aid to shed continuum Perkell, J.S. et al. (2004). The distinctness of speakers' /s/-/S/ contrast is related to their auditory discrimination and use of an articulatory saturation effect. Journal of Speech, Language and Hearing Research ,47, 1259-1269.

Produced contrast distance is related to: NOSMO, 24-02-06 Over de Kwaliteit van Foneemrepresentaties als Verklaring voor Dyslexie Produced contrast distance is related to: Ability to discriminate the contrast Use of contact difference Interactions: Speakers with good discrimination and use of contact difference: best contrasts Speakers with one or the other factor: intermediate contrasts Speakers with neither factor: poorest contrasts Perkell, J.S. et al. (2004). The distinctness of speakers' /s/-/S/ contrast is related to their auditory discrimination and use of an articulatory saturation effect. Journal of Speech, Language and Hearing Research ,47, 1259-1269.

Relation between Perception and Production NOSMO, 24-02-06 Over de Kwaliteit van Foneemrepresentaties als Verklaring voor Dyslexie Relation between Perception and Production Same found for vowels: cod – cud / who’d - hood Perkell, J.S., Guenther, F.H., Lane, H., Matthies, M.L. Stockmann, E., Tiede, M., & Zandipourf, M. (2004). The distinctness of speakers’ productions of vowel contrasts is related to their discrimination of the contrasts Journal of the Acoustical Society of America, 116, 2338-2344. Different goals influence Speech Production: Auditory & Somatosensory Economy of Effort / Biomechanical Saturation / Clarity Rub – Grub Guenther, F.H. et al. (1999). Articulatory tradeoffs reduce acoustic variability during American English /r/ production. Journal of the Acoustical Society of America, 105, 2854-2865.

Relation between Perception and Production NOSMO, 24-02-06 Over de Kwaliteit van Foneemrepresentaties als Verklaring voor Dyslexie Relation between Perception and Production Formants begin to recover 60-90 ms after perturbation, jaw does not Evidence of within-movement, closed-loop error correction Perkell, J & Ostry, D.

Picture from The Language Research Centre @ GSU NOSMO, 24-02-06 Over de Kwaliteit van Foneemrepresentaties als Verklaring voor Dyslexie Rol van omgeving en aangeboren taal(perceptie) : Wisselwerking tussen Omgeving, Lichaam en Brein: Kanzi Picture from The Language Research Centre @ GSU

Wisselwerking tussen Omgeving, Lichaam en Brein: Kanzi NOSMO, 24-02-06 Over de Kwaliteit van Foneemrepresentaties als Verklaring voor Dyslexie Wisselwerking tussen Omgeving, Lichaam en Brein: Kanzi Lexigram-board: Produces sound by pressing a lexigram Contains English names of objects, verbs, but also concepts like ‘Good’ and ‘Surprise’ Pictures from The Language Research Centre @ GSU

Wisselwerking tussen Omgeving, Lichaam en Brein: Kanzi NOSMO, 24-02-06 Over de Kwaliteit van Foneemrepresentaties als Verklaring voor Dyslexie Wisselwerking tussen Omgeving, Lichaam en Brein: Kanzi Kanzi is beter dan een mensenkind van 2.5 jaar in het met succes uitvoeren van in het Engels gesproken opdrachten Picture from The Language Research Centre @ GSU

Slide from The Language Research Centre @ GSU NOSMO, 24-02-06 Over de Kwaliteit van Foneemrepresentaties als Verklaring voor Dyslexie Slide from The Language Research Centre @ GSU

Slide from The Language Research Centre @ GSU NOSMO, 24-02-06 Over de Kwaliteit van Foneemrepresentaties als Verklaring voor Dyslexie Slide from The Language Research Centre @ GSU

Slide from The Language Research Centre @ GSU NOSMO, 24-02-06 Over de Kwaliteit van Foneemrepresentaties als Verklaring voor Dyslexie Slide from The Language Research Centre @ GSU

Slide from The Language Research Centre @ GSU NOSMO, 24-02-06 Over de Kwaliteit van Foneemrepresentaties als Verklaring voor Dyslexie Slide from The Language Research Centre @ GSU

Wisselwerking tussen Omgeving, Lichaam en Brein: Kanzi NOSMO, 24-02-06 Over de Kwaliteit van Foneemrepresentaties als Verklaring voor Dyslexie Wisselwerking tussen Omgeving, Lichaam en Brein: Kanzi Bukit Lawang, Sumatera, Indonesia Picture from The Language Research Centre @ GSU “Language and gesture are a close family” Bates, E., Dick, F. (2001). Languge, Gesture, and theb Developing Brain. Developmental Psychobiology, 40, 293 – 310. Iverson, J. M. & Fagan, M. K. (2004). Infant Vocal–Motor Coordination: Precursor to the Gesture–Speech System? Child Development, 75, 1053 – 1066.

Wisselwerking tussen Omgeving, Lichaam en Brein: Kanzi NOSMO, 24-02-06 Over de Kwaliteit van Foneemrepresentaties als Verklaring voor Dyslexie Wisselwerking tussen Omgeving, Lichaam en Brein: Kanzi Cowley, S., & Spurrett, D. (2003). Putting apes (body and language) together again, Language Sciences, 25, 289-318. GEEN aangeboren spraakperceptie!

Verwerving en ontwikkeling van foneemcategorieën: Neural Events and Language Development Bates, E., Thal, D., Finlay, B. L., Clancy, B. (2002). Early language development and its neural correlates. In: F. Boller & J. Grafman (Series Eds.) & S.J. Segalowitz & I. Rapin (Vol. Eds.), Handbook of neuropsychology, Vol. 8: Child neurology (2nd ed., pp. 109–176). Amsterdam: Elsevier Science.

Neural Events and Language Development NOSMO, 24-02-06 Over de Kwaliteit van Foneemrepresentaties als Verklaring voor Dyslexie Verwerving en ontwikkeling van foneemcategorieën Neural Events and Language Development No evidence for a continuous biological neuromotor maturational stage theory of infant vocal development (regressions). Infant vocalizations are the outcome of the emergent coordination of different components (cf. Kent, 1984; Thelen, 1991), which not only drives but also constrains the development of the vocal system. Hsu, H., Fogel, A., & Cooper, R.B. (2000). Infant vocal development during the first 6 months: Speech quality and melodic complexity. Infant and Child Development 9, 1–16.

NOSMO, 24-02-06 Over de Kwaliteit van Foneemrepresentaties als Verklaring voor Dyslexie Bates, E., Thal, D., Finlay, B. L., Clancy, B. (2002). Early language development and its neural correlates. In: F. Boller & J. Grafman (Series Eds.) & S.J. Segalowitz & I. Rapin (Vol. Eds.), Handbook of neuropsychology, Vol. 8: Child neurology (2nd ed., pp. 109–176). Amsterdam: Elsevier Science.

Conclusies / Hypotheses / Vooruitblik? NOSMO, 24-02-06 Over de Kwaliteit van Foneemrepresentaties als Verklaring voor Dyslexie Conclusies / Hypotheses / Vooruitblik? We hebben geen menselijk brein nodig om woorden te segmenteren uit de “spraakstroom”. (Hausera, M.D., , Newport, E.L.,& Aslin. R. N. (2001). Segmentation of the speech stream in a nonhuman primate: statistical learning in cotton-top tamarins. Cognition, 78, 53 – 64). Discriminitatie van beginklanken is mogelijk door perceptie van akoestische / ritmische patronen in het spraaksignaal (Nazzi & Ramus, 2003; Ramus, Nespor & Mehler, 1999) → Geen speciale taal genen of genetisch gestuurde kritieke (brein)perioden voor taalverwerving Verlies van het vermogen alle foneemcontrasten van elkaar te onderscheiden komt voort uit de associatie van auditieve perceptie van eigen spraak met motor controle over stembanden en spraakspieren (tong, lippen, ademhalen). → Dus motorcontrole “beperkt” perceptie → Kanzi zou alle contrasten wel moeten kunnen horen! → En dyslectici? Er is evidentie voor minder kwaliteit en kwantiteit in vroege spraakproductie (C. Koster, P.H. Been, F. Koster, E.M. Krikhaar H.D. Diepstra, T.H. van Leeuwen, 2004)

Conclusies / Hypotheses / Vooruitblik? NOSMO, 24-02-06 Over de Kwaliteit van Foneemrepresentaties als Verklaring voor Dyslexie Conclusies / Hypotheses / Vooruitblik? Leren lezen in een alfabetische taal zal het akoestische potentiaal landschap dieper uitslijten. In categorische perceptietaken zal dit zich uiten door een scherpere foneemgrens: Vandaar leeftijdsverschillen, ook bij jonge vs. oudere dyslectici. Dyslexie: Multiple causes ipv single cause

NOSMO, 24-02-06 Over de Kwaliteit van Foneemrepresentaties als Verklaring voor Dyslexie

Embodied, embedded, Reading? NOSMO, 24-02-06 Over de Kwaliteit van Foneemrepresentaties als Verklaring voor Dyslexie Embodied, embedded, Reading? Kanzi reads Chinese? Aproach – Avoidance Koch, S., Holland, R., & van Knippenberg, A. (2005). Mode of Acquisition. Wauters, L. (2005).