De Republiek in een tijd van vorsten Een Gouden Eeuw voor de Republiek § 3.3

3.3 Van Twaalfjarig Bestand naar Vrede van Münster •Tegenstellingen –Door het wegvallen van de externe druk door de oorlog met Spanje werden interne tegenstellingen verduidelijk en versterkt –Binnen de gereformeerde kerk •Armenius versus Gomarus beide hoogleraar in Leiden. •Volgens Armenius was Gods genade gedurende het leven van een mens altijd een mogelijkheid. De orthodoxe Gomarus ging echter uit van de predestinatie – je lot staat al vast. M.a.w. predestinatie versus de vrije wil en eigen verantwoordelijkheid van de mens •Deze discussie liep hoog op. Op papier, in de kerken en binnen de politiek. Overal kozen regenten partij. In Holland waren de arminianen de baas en in de meeste andere gewesten de gomaristen •Van Oldebarnevelt was een arminiaan en Maurist een orthodox. •Zo ontstond er een echte machtstrijd.

Arminius

3.3 Van Twaalfjarig Bestand naar Vrede van Münster •Tegenstellingen 1 –Op de achtergrond van de religieuze strijd speelde natuurlijk het hebben van de macht een grote rol •Holland vond dat ieder gewest zelf moest beslissen over de godsdienst kwestie. De andere gewesten wilden een nationale synode waarin deze tot een bindende uitspraak omtrent de kwestie zou komen. •In 1617 onderschreef Holland het voorstel Van Oldebarnevelt – de Scherpe Resolutie – waarin stond dat een nationale synode de soevereiniteit van de gewesten aantastte. •Daarnaast mochten de Hollandse steden troepen inhuren en richtte de Hollandse staten zelf een leger op. Een burgeroorlog dreigde (lees: een oorlog met het Staatse Leger). •Maar Maurits handelde doortastend en liet –op 29 augustus 1618 Van Oldebarnevelt arresteren –zijn troepen alle arminiaanse regenten uit de stadsbesturen zetten

3.3 Van Twaalfjarig Bestand naar Vrede van Münster •Tegenstellingen 2 –Op de achtergrond van de religieuze strijd speelde natuurlijk andere belangen •Intussen kwam de nationale synode bijeen. Op 6 mei 1619 verklaarde de synode dat de ideeën van Arminius vals waren •Op 9 mei werd Van Oldebarnevelt ter dood veroordeeld. Het vonnis voltrok zich drie dagen later voor de Ridderzaal te Den Haag Johan van Oldebarnevelt

3.3 Van Twaalfjarig Bestand naar Vrede van Münster •Laatste oorlogsjaren –Na het Bestand werd de oorlog hervat. De eerste jaren van de oorlog verliepen slecht. De strijd in de Duitselanden – Dertigjarige Oorlog – verliep in eerste instantie goed voor de Habsburgers en hierdoor kon men zich ook beter op de Republiek richten –Vanaf 1625 ging het weer beter •Spanje had weer te weinig geld •En het leger werd onder Frederik Hendrik (halfbroer van de in 1625 overleden Maurits) weer versterkt. Hij verdreef de Spanjaard uit Gerle en Overijssel. •In 1629 kwamen de Spanjaard nog een keer sterk terug. Maar in hetzelfde jaar veroverde Frederik een groot stuk van Brabant en Maastricht en omgeving. •In 1635 kwam Spanje weer in geldnood, door hernieuwde strijd tegen Frankrijk. En daarnaast kwamen Catalonië en Portugal in opstand.

Frederik Hendrik

3.3 Van Twaalfjarig Bestand naar Vrede van Münster •Laatste oorlogsjaren –De Spaanse koning wilde nu (1640) vrede met de Republiek. Frederik Hendrik wilde het liefst nu doorvechten en samen met Frankrijk de Zuidelijke Nederlanden verdelen. –Echter, de meerderheid der Gewesten wilden het sterke Frankrijk liever niet als buurstaat. De Spaanse Nederlanden waren dus een buffer! –In 1648 werd zodoende de Vrede van Münster gesloten •De Republiek werd internationaal als onafhankelijk gezien •De Republiek behield de door haar veroverde gebieden in het Zuiden (de generaliteitslanden) •Had men deze oorlog net zo goed – zoals het boek vermeldt – kunnen sluiten in 1609?