De psycho-sociale kant van prostaatkanker Berlinda Mooi Marita van den Berg

Diagnose Kanker

Keuze van behandeling

Gevolgen Plassen Ontlasting - slijm Katheter Bloed bij urine Verhoogde plasdrang Ongewenst urineverlies (incontinentie) Ontlasting - slijm - bloed - diarree - veranderd ontlastingspatroon

Hormoonbehandeling Opvliegers Stemmingswisselingen Borstvorming Gevoelige tepels Verminderde lichaamsbeharing Gevolgen voor de seksualiteit

ogen sluiten voor…..

Hoe gaat het met de seks…….????

Praat erover! ‘Ga er niet vanuit dat klachten logisch zijn en daarom niet besproken hoeven te worden.’

Drempelvrees

Maar bij wie komt het ter sprake? Behandelend arts (uroloog/ radiotherapeut) Oncologieverpleegkundige Continentie/instructieverpleegkundige Seksuoloog

Welke klachten zijn er op seksueel gebied Libido verlies Faalangst: “Lukt het nog?” Erectie stoornis Droog orgasme=inwendige zaadlozing Vermoeidheid

Tips Vragen intieme leven? Niet te lang mee lopen Begin erover bij hulpverlener Niet te lang mee lopen Bespreek met uw partner Welke vragen voor hulpverlener? Wat voor hulp zoekt u?

Communicatie: waar op letten Niet in bed kleren aan, keukentafel of op de bank (TV uit) Geen avondvullend programma Duidelijk mogelijk naar elkaar zijn Spreek om beurten Geef aan als u het moeilijk vindt

Communicatie: waar op letten Vraag hulp waar nodig (evt extern) Zoek juiste en volledige informatie Ruimte verdriet en verwerking Samen achter te komen wat u met dit probleem wilt doen Niet “wat niet” Maar: “wat willen/kunnen we wel met de seks”

Behandeling Medische benadering: instrumenteel technische en medicamenteuze oplossingen Het is er allemaal wel .. Maar is het ook wenselijk op dit moment? Psycho / seksuele benadering

Erectiestoornis, 4 P’s Pillen Prikken Pompen Penisprothese

Erectiestoornis - Pillen Viagra® Levitra ® Cialis® 8-9 euro / tablet

Erectiestoornis - Prikken Androskat® Alprostadil®

Erectiestoornis - Pompen vacuum

Erectie - Penisprothese

Van Doelgericht naar Pleziergericht Verbreding basis seksueel functioneren

Boeken Boeken van Prof dr. J van Lankveld (seksuoloog NVVS “Omgaan met een seksueel probleem” “Naar de zevende hemel” “Vrijen is een werkwoord” van der Steenwegen “Liever vrijen” Maureen Luyens “Lief en Leed” Dr. W. Weijmar Schulz en Prof dr. H. van der Wiel Folder: Kanker en seksualiteit (KWF)

Internet www.rng.nl www.sense.info www.zoenenenzo.nl www.erectie.info.nl www.nvvs.info www.nvvs.nl www.dvn.nl

Hulpverlende instanties Uroloog Radiotherapeut Oncologieverpleegkundige Continentieverpleegkundige Bekkenbodem-fysiotherapeut Seksuoloog Psycholoog Maatschappelijk werk Taborhuis Herstel & balans (revalidatieprogramma) Weer in evenwicht (revalidatieprogramma)

het bespreekbaar maken uw aandacht en blijf het bespreekbaar maken