Wonen en armoede Enkele reflecties Prof. dr. Koen Hermans LUCAS KU Leuven

Sterktes van advies Actueel thema: huisvestingsbeleid als sociaal beleid België: referentiebudgetten om een menswaardig bestaan te leiden (Storms et al, 2009) OECD: Housing database : betaalbaarheid en kwaliteit Huisvesting als determinant van gezondheidsongelijkheden

Sterktes (2) Focus op ervaringskennis : het verhaal achter de cijfers Impact van ‘woondeprivatie’ en van ‘woononzekerheid’ vanuit perspectief van betrokkenen zelf Woononzekerheid als process

Betekenis van ‘(t)huis’ (t)huis : drie aspecten Fysiek : een behoorlijke woonst Sociaal : huis biedt privacy en mogelijkheid om sociale relaties te onderhouden Legaal : eigen, exclusief ‘bezit’ of ‘verhuur’ of ‘domicilie’

European typology of homelessness and housing exclusion 4 hoofdcategorieën of situaties Dakloosheid Thuisloosheid Onzekere huisvesting Ontoereikende huisvesting

Beleidscontext : Samenwerkingsakkoord inzake dak- en thuisloosheid (12 mei 2014) Doelstellingen Een inclusief, globaal, geïntegreerd en gecoördineerd beleid Een duidelijke afbakening van ieders bevoegdheden en verantwoordelijkheden Partijen erkennen de ETHOS typologie als definitie Erkenning van grote diversiteit aan precaire woonsituaties Geïntegreerd beleid is per definitie ook preventief

Oorzaken en triggers van ‘housing exclusion’

Veranderingen in het profiel van dak- en thuislozen Dak- en thuisloosheid bij jongeren Dak- en thuisloosheid bij migranten Dak- en thuisloosheid bij vrouwen Dak- en thuisloosheid bij gezinnen  Structurele oorzaken nemen toe

“Het kan iedereen overkomen”: “Don’t believe the hype” (Fitzpatrick& Bramley, 2018) Kinderarmoede is belangrijkste risicofactor Een significant groter risico dan psychiatrische of verslavingsproblematiek Minder sterk maar nog steeds effect van regiokenmerken (vooral druk op woonmarkt)

Groeiende onderzoeksaandacht naar ‘hidden homelessness’ Specifiek type van uitsluiting op huisvestingsmarkt Twee types: Tijdelijk verblijf Tijdelijk verblijven bij vrienden, familieleden Zonder juridisch statuut Zonder andere woonoplossing (geen ‘vrije’ keuze) Verblijf in ontoereikende huisvesting

ETHOS light: dak- en thuisloosheid

Verdoken dakloosheid bij OCMW-cliënten in landelijke regio in 2017

=> 1 op 13 OCMW-cliënten is dakloos op basis van ETHOS-light Tienen 34.365 Diest 23.538 Scherpenheuvel-Zichem 22.833 Bekkevoort 6.117 Glabbeek 5.305 Totaal Sociaal werkers 11 7 6 1 2 27 Actieve dossiers (N) 384 288 188 35 58 953 Dak-thuisloos/ N (ETHOS Light) 31/384 21/288 16/188 2/35 4/58 74/953 => 1 op 13 OCMW-cliënten is dakloos op basis van ETHOS-light

ETHOS Light + 1 2 3 4 5 Total 74 Aantal actieve client dossiers In openbare ruimte 6 2 In nachtopvang 3 In opvang voor thuislozen 9 4 Instellingsverlaters 15 5 In niet conventionele ruimte Bij familie/vrienden 38   Total 74 + Dreigende uithuiszetting 13 9 opvang voor thuislozen: 6 doorgangswoning, 1 vrouwenopvang, 1 vluchthuis, 1 opvang voor jongeren

Verhalen achter de cijfers Veel onderlinge solidariteit, MAAR Onstabiele huisvesting Instabiel sociale relaties Misbruik Zoeken in grotere steden naar oplossing  ETHOS-light als registratie-instrument voor sociaal werkers

MEHOBEL-aanbevelingen: monitoren van dak- en thuisloosheid in België Organiseer een nationale telling op basis van ETHOS-light Produceer jaarlijkse statistieken over referentie-adres Integreer ETHOS-light in registratiesystemen van diensten Jaarlijkse statistieken over aantal uithuiszettingen EU SILC : statistieken over betaalbaarheid en kwaliteit Jaarlijkse statistieken over wachtlijsten sociale huisvesting

Ambities in Vlaams Regeerakkoord? Huisvestingsbeleid als armoedebestrijding ? Woonbeleid op basis van woonbehoefte Preventie als onderdeel van aanpak van dak- en thuisloosheid ? Toewijzingsregels bij sociaal wonen