Hergebruik van organisch materiaal: alleen voor nutriënten of meer? Renske Hijbeek Smart Fertilization day, 23 Nov 2018

Hergebruik van organische reststromen Productie van materiaal (renewables) Bodembedekking en kwaliteit Toediening in het veld Organische reststromen Productie van kunstmest Opslag van koolstof in de bodem 1. Maintain or improve: soil quality and cover, against erosion Productie van energie Voedsel voor vee, vis of insecten 2

Types organisch materiaal nu vaak gebruikt in de akkerbouw Gewasresten (stro, bietenblad) Compost Mest (drijfmest, vaste mest Groenbemesters Andere reststromen (GFT, digestaat etc.)

Effecten van hergebruik organische materiaal in de akkerbouw Levert nutriënten Verhoogd organische stof

Relaties tussen bodem organische stof en gewasopbrengsten/ voordelen op bedrijfsniveau Direct effects on soil fertility: Aggregate stability Increase of cation and anion exchange capacity Year-round release of N,P,S and some trace elements Increase or change in soil microbial biomass 12 bedrijfsniveau 11 Flexibiliteit in het werk schema Water vasthoudend vermogen 10 gewasopbrengst 7 6 8 9 Indirect effects on soil fertility: Ease of root penetration Increase of adhesive forces due to aggregation of mineral particles Stabilization of soil structure 5 bodemstructuur Beschikbaarheid van nutriënten Onkruid, ziekten en plagen 1 2,3 4 Bodem organische stof Effects on yield limiting factors: Reducing nutrients as a yield limiting factor Reducing pests and diseases as yield reducing factors Reducing water as a yield limiting factor Effects at farm Level: Increase in crop production Reduction in labour or machinery costs Hijbeek (2017) PhD thesis On the role of soil organic matter for crop production in European arable farming

Meta-analyse van 20 lange termijn experimenten in Europa Rest-effect op gewasopbrengst van organische stof Per organisch materiaal Hijbeek, R., van Ittersum, M.K., ten Berge, H.F.M., Gort, G., Spiegel, H., Whitmore, A.P., 2017. Do organic inputs matter – a meta-analysis of additional yield effects for arable crops in Europe. Plant and Soil 411, 293-303.

Meta-analyse van 20 lange termijn experimenten in Europa Rest-effect op gewasopbrengst van organische stof Per gewas Hijbeek, R., van Ittersum, M.K., ten Berge, H.F.M., Gort, G., Spiegel, H., Whitmore, A.P., 2017. Do organic inputs matter – a meta-analysis of additional yield effects for arable crops in Europe. Plant and Soil 411, 293-303.

14 meta-analyses van lange termijn experimenten over de hele wereld vergeleken (>1000 experimenten) Hijbeek, R., Ittersum, M.K., Berge, H.F.M.t., Whitmore, A.P., 2018. Evidence review indicates a re-think on the impact of organic inputs and soil organic matter on crop yield, International Fertiliser Society, Cambridge, UK.

14 meta-analyses van lange termijn experimenten over de hele wereld vergeleken (>1000 experimenten) Hijbeek, R., Ittersum, M.K., Berge, H.F.M.t., Whitmore, A.P., 2018. Evidence review indicates a re-think on the impact of organic inputs and soil organic matter on crop yield, International Fertiliser Society, Cambridge, UK.

14 meta-analyses van lange termijn experimenten over de hele wereld vergeleken (>1000 experimenten) per type organisch materiaal Hijbeek, R., Ittersum, M.K., Berge, H.F.M.t., Whitmore, A.P., 2018. Evidence review indicates a re-think on the impact of organic inputs and soil organic matter on crop yield, International Fertiliser Society, Cambridge, UK.

Organisch materiaal bespaart kunstmest – maar hoeveel? vaste mest 8 experimenten 17 data sets Gemiddelde duur: 25 jaar Hijbeek, R., ten Berge, H.F.M., Whitmore, A.P., Barkusky, D., Schröder, J.J., van Ittersum, M.K., 2018b. Nitrogen fertiliser replacement values for organic amendments appear to increase with N application rates. Nutrient Cycling in Agroecosystems 110, 105-115.

Organisch materiaal bespaart kunstmest – maar hoeveel? stro 4 experimenten 15 data sets Gemiddelde duur: 34 jaar Hijbeek, R., ten Berge, H.F.M., Whitmore, A.P., Barkusky, D., Schröder, J.J., van Ittersum, M.K., 2018b. Nitrogen fertiliser replacement values for organic amendments appear to increase with N application rates. Nutrient Cycling in Agroecosystems 110, 105-115.

Conclusies Gebruik van organische materiaal draagt bij aan organische stof opbouw Dit levert nutriënten en een ‘rest-effect’ (structuur, water, bodemleven) Heel vaak is er geen rest-effect, maar in specifieke gevallen wel Hergebruik van organisch materiaal kan lonen via verwerking tot ‘kunstmest’ directe toepassing Beiden brengen voordelen: -> Makkelijker NPK verhoudingen aanpassen -> Geeft in specifieke gevallen opbrengstvoordeel

Vragen? Met bijdragen van en dank aan Martin van Ittersum, Hein ten Berge, Andy Whitmore en vele anderen!

14 meta-analyses van lange termijn experimenten over de hele wereld vergeleken (>1000 experimenten) per gewas Hijbeek, R., Ittersum, M.K., Berge, H.F.M.t., Whitmore, A.P., 2018. Evidence review indicates a re-think on the impact of organic inputs and soil organic matter on crop yield, International Fertiliser Society, Cambridge, UK.

14 meta-analyses van lange termijn experimenten over de hele wereld vergeleken (>1000 experimenten) per klimaat Hijbeek, R., Ittersum, M.K., Berge, H.F.M.t., Whitmore, A.P., 2018. Evidence review indicates a re-think on the impact of organic inputs and soil organic matter on crop yield, International Fertiliser Society, Cambridge, UK.