Persoonsdosimetrie Frits Pleiter 02/01/2019 cursus CD - dosimetrie 1

Dosimetrie en detectie wisselwerking van straling met materie vormt de basis voor een vijftal onderwerpen die van belang zijn in de dagelijkse praktijk van de stralingsdeskundige: dosimetrie stralingsgrootheden en -eenheden radiobiologie hoe beïnvloedt straling ons lichaam detectie hoe meten we straling afscherming hoe reduceren we straling toestellen hoe produceren we straling de overheid heeft grootheden en eenheden nodig om wet- en regelgeving te kunnen formuleren 02/01/2019 cursus CD - dosimetrie 2

Persoonsdosimetrie indeling dosimetrie en detectie omgevingsdosimetrie persoonsdosimetrie oude dosiseenheden rad rem nieuwe ontwikkelingen ICRP-103 02/01/2019 cursus CD - dosimetrie 3

Persoonsdosimetrie omgevingsdosimetrie - kwadratenwet kwadratenwet H* = h A t / r2 vuistregels voor de bronconstante h op 1 m van 1 MBq (geen rekening gehouden met absorptie) α-bron 5000 µSv h-1 -bron 9 µSv h-1 -bron 0,14 E µSv h-1 02/01/2019 cursus CD - dosimetrie

Persoonsdosimetrie omgevingsosimetrie - GM-telbuis INTERACTIE Geiger-Müllerbuis kan niet E meten waarom kun je wel H* meten ? -foton creëert foto- of Compton-elektron in de wand van de buis elektron dat telgas bereiken geeft aanleiding tot telpuls hoe groter -energie, hoe groter het gebied waaruit elektron kan ontsnappen  Ntelpuls  N  E  H* gas 02/01/2019 cursus CD - dosimetrie

Persoonsdosimetrie persoonsdosimetrie - TLD-badge gevoelig, niet weefselequivalent (vereist energiefilter) CaF2 CaSO4 minder gevoelig, wel weefselequivalent LiF Li2B4O7 dragen van TLD-badge is verplicht voor blootgesteld werknemers filmbadge is inmiddels geheel verdrongen door TLD-badge pendosismeter of EPD is nuttige aanvulling 02/01/2019 cursus CD - dosimetrie

Persoonsdosimetrie persoonsdosimetrie door slimme constructie geeft uitlezing informatie met betrekking tot Hp(10)  diepe dosis  effectieve dosis Hp(0,07)  ondiepe dosis  huiddosis soort straling (, , n) energie van straling de meetdrempel is ongeveer 0,01 mSv voor Hp > 1 mSv j-1 is de wettelijke nauwkeurigheidseis: 2/3 Hp(werkelijk) < Hp(gemeten) < 3/2 Hp(werkelijk) 02/01/2019 cursus CD - dosimetrie

Persoonsdosimetrie indeling detectie en dosimetrie omgevingsdosimetrie persoonsdosimetrie oude dosiseenheden rad rem nieuwe ontwikkelingen ICRP-103 02/01/2019 cursus CD - dosimetrie 8

Dosimetrie oude dosiseenheden definitie van "radiation absorbed dose" (rad) 1 rad = 0,01 Gy definitie van "röntgen equivalent man" (rem) 1 rem = 0,01 Sv toelichting 1 rad = 100 erg g-1 1 erg = 10-7 J 1 rad = 100 erg g-1  10-7 J erg-1  103 g kg-1 = 0,01 J kg-1 = 0,01 Gy 1 rem = 0,01 Sv 1 R = 2,5810-4 C kg-1 / 1,60210-19 C = 1,6101016 ionen per kg  1,6101015 ionen per kg  34,0 eV per ion  1,60210-19 J eV-1 = 0,0088 J kg-1  0,01 Gy = 1 rad 02/01/2019 cursus CD - dosimetrie 9

Persoonsdosimetrie indeling detectie en dosimetrie omgevingsdosimetrie persoonsdosimetrie oude dosiseenheden rad rem nieuwe ontwikkelingen ICRP-103 02/01/2019 cursus CD - dosimetrie 10

Dosimetrie nieuwe ontwikkeling - stralingsweegfactor wR ICRP-60 foton, elektron 1 neutron < 10 keV 5 10 - 100 keV 10 0,1 - 2 MeV 20 2 - 20 MeV 10 > 20 MeV 5 proton 15 -deeltje 20 ICRP-103 1 2,5 3 - 10 10 - 21 17 - 7 7 - 2,5 2 20 02/01/2019 cursus CD - dosimetrie 11

Dosimetrie nieuwe ontwikkeling - weefselweegfactor wT ICRP-68 gonaden 0,20 beenmerg (rood) 0,12 dikke darm 0,12 longen 0,12 maag 0,12 blaas 0,05 borstweefsel 0,05 lever 0,05 slokdarm 0,05 schildklier 0,05 huid 0,01 botoppervlak 0,01 10 overige organen 0,05 ICRP-103 gonaden 0,08 beenmerg (rood) 0,12 dikke darm 0,12 longen 0,12 maag 0,12 blaas 0,04 borstweefsel 0,12 lever 0,04 slokdarm 0,04 schildklier 0,04 huid 0,01 botoppervlak 0,01 hersenen 0,01 speekselklieren 0,01 13 overige organen 0,12 02/01/2019 cursus CD - dosimetrie 12

Dosimetrie nieuwe ontwikkeling - overige organen ICRP-68 10 organen  wT = 0,05 bijnieren hersenen ET dunne darm nieren spieren alvleesklier milt zwezerik baarmoeder ICRP-103 13 organen  wT = 0,12 bijnieren galblaas hart ET lymfeknopen dunne darm mondslijmvlies nieren spieren alvleesklier milt zwezerik baarmoeder(hals) / prostaat 02/01/2019 cursus CD - dosimetrie 13

Dosimetrie nieuwe ontwikkeling ICRP 103 de somregel voor de overige organen is vereenvoudigd → Hrest = T HT / 13 "deterministisch effect" wordt "weefselreactie" genoemd limiet voor de equivalente dosis op de ooglens is verlaagd naar Hooglens = 20 mSv per jaar 02/01/2019 cursus CD - dosimetrie 14