Bart Van Royen, thuisverpleegkundige MDA 21/01/2016 Wondzorg Bart Van Royen, thuisverpleegkundige MDA 21/01/2016

Overzicht presentatie Wondfysiologie TIME Debridement Casussen Wondzorgproducten

Fasen in de wondgenezing 1. Ontstekingsfase of inflammatoire fase - Vasculaire respons - Coagulatiefase - Inflamatie 2. Granulatiefase of proliferatiefase - bindweefselvorming - Neovascularisatie 3. Maturatiefase Bindweefselreorganisatie - Wondcontractie – Epithelialisatie 4. Littekenfase

Wonde in ontstekingsfase

Wonde in granulatiefase

Overzicht presentatie Wondfysiologie TIME Debridement Cassussen

TIME Vroeger WCS concept (zwart-geel-rood) TIME (Fletcher, 2005): wondobservatie instrument op basis van 4 kenmerken om wondbeleid te bepalen T = tissue I = infection M= moisture E = edge

T= Tissue (management) = wondbed , wondbodem Zwart – geel – rood Fibrine (los of vastzittend) Necrose (droog of verweekt)

I = Infectie 4 stadia: 1. Contaminatie = reinigen 2. Kolonisatie = reinigen 3. Kritische kolonisatie = reinigen + ontsmetten 4. Infectie = reinigen + ontsmetten Infectie: ontstekingstekenen, plots meer wondvocht, aanwezigheid van pus + koorts, CRP , spierpijn, geur, vertraagde wondheling Wondcultuur!

M = Moisture(balance) = vochtmanagement Streven naar een vochtige wondheling! lichtjes vochtig! Een wonde mag nooit te droog of te nat zijn!

E=Edge (wondrand) Een wonde groeit steeds op vanuit de wondranden  slechte wondrand = vertraagde epithelialisatie Doel: Beschermen tegen verweking Beschermen tegen korstvorming Hoe? Beschermende film of crème (Cavilon® spray en swabstick, Skin Prep®, Inotyol®) Vochtabsorberende verbanden Wonddrainage zakje siliconenfilm

Overzicht presentatie Wondfysiologie TIME Debridement Cassussen

Hoe debrideren? Autolyse: zelfafbraak: Intrasite®, Flamigel®, Purilon® Enzymatisch debrideren (enzymatische zalven): Iruxol® Osmotisch debridement (polysachariden of actieve verbanden) Mechanisch debridement door chirurg of vpk Maden

Overzicht presentatie Wondfysiologie TIME Debridement Cassussen

Casus 1 Alleenstaande dame van 94 jaar Wonde op het linkerscheenbeen Oedemateuze benen Wonde heeft geen geur en geeft veel exsudaat af

Casus 1 TIME Welke type wonde? Behandeling?

Casus 1: Time

Casus 1: TIME E: verweking met hoog risico op uitbereiding T: geel-fibrine (85%) – rood-granulatieweefsel (15%) I: kolonisatie, geen geur, M: veel exsudaat +++ E: verweking met hoog risico op uitbereiding wonde, schilferige huid rondom

Casus 1 Type Wonde: Veneuze ulcus Behandeling:

Veneus: circulatie bevorderen Lange rek = dauerbinden Korte rek = Rosidal® Anti-trombose kousen (klasse 1, 2, 3, 4) IPC = Intermitterende Pneumatische Compressie

Korte of Lange rek? Korte rek bij mobiele patiënten Lage rustdruk Hoge arbeidsdruk = Betere spierpompwerking ! 2 windels overlangs + dag en nacht aan Lange rek bij immobiele patiënten Hoge rustdruk Lage arbeidsdruk = Betere terugstroming ! 1 windel + s’morgens aan, s’avonds uit Huidbescherming + polstermateriaal (rosidal soft®,komprex®)

Compressiekousen Klasse 1: lichte klachten (15-21mmHg) Klasse 2: matige veneuze insufficiëntie met licht oedeem (23-32mmHg) Klasse 3: ernstige veneuze insufficiëntie met oedeem (34-46mmHg) Klasse 4: zeer ernstig veneuze insuf. met oedeem (49- …mmHg)

Casus 1: behandeling Rosidal windels Alginaat verband Flaminal hydro of schuimverband

Kenmerken Veneus ulcus Arterieel ulcus We zien: Spataders en/of huidafwijkingen, oedeem, verharde of ontstoken huid rond de enkels, droge of grof geschilferde huid, atrofie blanche, littekens van vorige ulcera  30% recidiveert in 1ste jaar!! Koude voeten, voet ziet rood bij neerhangen en wit bij omhoogheffen, slagaders zijn niet goed te voelen, huid is droog en bleek, verdund, glad, weinig beharing Pijn (Nachtelijke) krampen Indien er pijn is, vermindert die bij hooglegging van het been Tintelingen Claudicatio intermittens tot ischemische pijn. Hevige pijn die het slapen belet en toeneemt bij hoogleggen, maar vermindert bij neerhangen van de voet Lokalisatie Distale einde met spataders: meestal rond binnenenkels of mediale zijde onderbeen In een distaal gebied met slechte huiddoorbloeding: voetrug, voetrand, hiel, tenen, soms lateraal op onderbeen

Casus 2 Bedlegerige of rolstoel gebonden dame van 75 jaar Wonden stinken niet, geven matig exsudaat af Incontinent voor urine en stoelgang

Casus 2 TIME? Welke type wonde? Behandeling?

Casus 2: TIME

Casus 2: TIME T: rood I: contaminatie, wel hoog risico gezien plaats en incontinentie M: matig exsudaat E: onregelmatige wondrand

Casus 2 Type Wonde: Vochtletsel IAD Incontinentiegeassocieerde dermatitis = huidletsel veroorzaakt door de aanwezigheid van vocht door transpiratie of urinaire/fecale incontinentie

Verschil tussen Decubitus en IAD Vochtletsel/IAD Oorzaak Zuurstoftekort (druk + schuifkracht) Vocht Plaats Bot, benige uitsteeksels Overal (!bilnaad,stuit) Vorm 1 plek Diffuus, kopieergedrag Diepte Oppervlakkig – diep oppervlakkig Necrose Mogelijk Nooit Randen Duidelijk afgelijnd Onregelmatig Kleur Egaal Niet egaal

Decubitus Druk - schuifkracht  zuurstoftekort

Casus 2: Behandeling Indien wondjes: Isobetadine gel + melolin + polyerythaanfilm Indien stop inco: hydrogel of siliconenverbanden Nooit wassen met zeep, geen heet water Droog deppen Inwrijven met comfort Shield barrier®, Proshield plus® of Cavilon barrier crème®

Decubitus Decubitus is een degeneratieve verandering van het weefsel veroorzaakt door een zuurstoftekort ten gevolge van het collaberen van bloedvaten door weefselvervorming. Deze vervorming van het weefsel wordt veroorzaakt door een combinatie van druk en schuifkracht (EPUAP) 4 categorieën: 1. Niet- wegdrukbare roodheid

2. blaar of open blaar 3. oppervlakkige decubitus 4. diepe decubitus

Casus 3 Mevrouw is gevallen en heeft een wonde thv van het scheenbeen opgelopen

Casus 3 TIME Welk type wonde Behandeling

Skin-tear 3 soorten: Categorie 1: geen weesfelverlies Linear type Flap type Categorie 2: gedeeltelijk weefselverlies Categorie 3: volledig weefselverlies

Behandelen van skin-tear Behandeling zo snel mogelijk starten Wonde overvloedig spoelen Huidflap herpositioneren Verband aanleggen

Behandelen van skin-tear Categorie 1: siliconen verband (mepitel®, mepitel one®,…) + eindverband + windel Categorie 2: silicone verband /hydrogel (flamigel®, flaminal hydro®,…) + eindverband + windel Categorie 3: schuimverband met siliconenlaag of alginogel (biatain®silicone, mepilex®) + windel

Behandelen van skin-tear Eindverband (Melolin®) dagelijks vervangen Mepitel® blijft gedurende 7 dagen op de wonde

Wondzorgproducten http://www.wondbedekkers.nl/ Op deze website vind je alle verbanden, met alle bestaande maten en ook telkens een afbeelding ervan. Let op de prijzen zijn niet correct voor de Belgische markt!

Wondreiniging Wonde en omgeving reinigen Wassen/douche met zeep of antibacteriële zeep Wonde en wondomgeving spoelen/reinigen Woundcleanser: Flamirins®, Flamiclens®, Dermacleanser® Douche NaCl 0,9%: fistulacatheter, vrouwsonde, infuuszak + roze naald ! Opgelet met zuurstofwater: anaërobe bacteriën, gestold bloed, straatwonden Mechanisch reinigen Prontosan®

Prontosan® Biofilm Betaïne en polyhexanide Remt bacteriegroei: effectief tegen MRSA en pseudomonas Reductie van wondgeur Werkingsduur: 15min!  Dermacyn

Wondreiniging Respecteer contacttijd: 15sec 1ste keus = Povidone-jood= isobetadine of braunol Chloorhexidine 0,05% bij gram+ (streptokokken en staphylokokken) = goede vervanger bij allergie, kinderen T-chloramine 0,5% bij etterige wonden en wonden met organisch materiaal  snel uitgewerkt!! Azijnzuur 0,5% tot 2% bij MRSA (pseudomonas) en gram − : zeer cytotoxisch! Necrose! Steeds spoelen tussen 2 antiseptica in!!

Klassieke verbanden Gaasverbanden: kompres Absorberende verbanden: Zetuvit® Geïmpregneerde verbanden zonder medicinale toevoeging: Jelonet® Geïmpregneerde verbanden met medicinale toevoeging: Isobetadine tulle®, Inadine®

Actieve verbanden/producten Alginaten Hydrofiber verband Schuimverbanden Hydrocolloïd verbanden Hydrogel Silicone verband Enzyme Alginogel Hypergel

Alginaatverbanden = hydrofiele polysacharide, afgeleid van zeewier Eigenschappen: hoog absorptie, hemostatisch, indien nat kan het pijnloos verwijderd worden, gelatine-achtige massa sluit debris en bacteriën in, vermindert geur Max 7dagen Ja: sterk exsuderende wonden Rode en gele wonde Nee: Droge wonden Necrotische wonden

Hydrofiberverbanden Eigenschappen: Ja: Nee: 2 à 3cm over wondranden Vochtvasthoudend vezelverband (carboxymethylcellulose) Creërt vochtig milieu bij absorptie, gelatineus Stimuleert granulatie en epithelialisatie Verticale absorptie Ja: Sterk exsuderende wonden Pijnlijk wiekwissels (bv anale wonden) Nee: Droge wonden 2 à 3cm over wondranden Enkele dagen ter plaatste:

Schuimverbanden Eigenschappen: Ja: Nee: Absorbeert en wondbodem blijft vochtig Ondoorlaatbaar voor bacteriën en vocht van buitenaf Doorlaatbaar voor waterdamp en gassen Meestal siliconenonderlaag Ja: Wonden met matig tot veel exsudaat Oppervlakkige en diepe, rode en gele wonden Nee: Droge wonden Ernstige surinfecties Wonden die met zuurstofwater ontsmet worden (tast schuim aan!!)

Hydrocolloïdverbanden = hydroactievepartikels die in contact met wondvocht een vochtige gel vormen Eigenschappen: Ondoorlaatbaar langs buitenkant (polyurethaan-toplaag) Doorlaatbaar voor gassen Ondoorlaatbaar voor bacteriën van binnenuit Zuivert en debrideert Pijnstillend Zelfklevend Gering absorptievermogen!! Ja: Oppervlakkige rode en gele wonden met weinig exsudaat Nee Diepe wonden, sterk geïnfecteerde wonden, wonden met vermacereerde randen, Stuit en hielen bij decubitus Max 3 dagen op de wonde, bij kleurverandering of lekken vervangen

Hydrogel = gemaakt op basis van hydrocolloïden Eigenschappen: Ja: Nee: Houdt de wonde vochtig en creëert een vochtig milieu Gel 5mm van randen houden (maceratie!!) en randen beschermen Reinigend en debriderend effect door droge wonde vochtig te maken 1ste en 2de generatie Ja: Wonden met zwarte necrosekorsten Droge wonden Gele (diepe) wonden Nee: Sterk exsuderende wonden Kan 2 dagen ter plaatste blijven met bv polyurethaanfilm voor hydrateren van necrotische korst

Siliconeverband Eigenschappen: Ja: Kleeft niet in wonde Is permeabel Zit tegenwoordig vaak als onderlaag in schuimverbanden Ja: Pijnlijke, acute, chronische wonden waarbij niets max inkleven Skin-tears Radiodermatitiswonden Kan gebruikt worden als zalfdrager

Enzyme Alginogel = hydroactieve colloïd gel op basis van alginaten Eigenschappen: Houdt wonde vochtig Voortdurende wondreiniging Hypoallergeen Beschermt wondranden Ja: Lichte exsuderende wonden: hydro 3% alginaat Sterk exsuderende wonden: forte 5% alginaat brandwonden

Enzymatische agentia Eigenschappen: Ja: Enzymatisch debridement Pijnlijk! Op doktervoorschrift Ja: Wonde met zwarte necrose