Biologie   studie van het leven Wat is leven? Een unieke ordening van moleculen (ligt vast in DNA) Stofwisselingsprocessen (enzymen) Zelf kunnen voortplanten Celstructuur

Celleer

Kippenei, kikkerdril, cellen van het uivlies, celwand van vulweefselcellen met zetmeelkorrels

De microscopische bouw van de cel Cellen kun je vergelijken met een grote fabriek waarin allerlei processen plaatsvinden na opdrachten vanuit het hoofdkantoor.

De microscopische bouw van de cel Alle levende organismen zijn opgebouwd uit één tot zeer vele cellen Een cel is de kleinste levende eenheid in het menselijk lichaam Het is de basiseenheid van het leven De cel bestaat zelf uit een groot aantal structuren Zelfs een ééncellige kan instaan voor het uitvoeren van levensverrichtingen (bv. ademen/uitwisselingen met het milieu). De cel kan zich ook delen zodat de soort in stand kan gehouden worden

Cel is de bouwsteen van het leven Wat is een cel? Organisatie: cel → weefsel → orgaan →stelsels →organisme Hoe groot zijn cellen? Kleinste levende eenheid die zelfstandig kan groeien en zich vermenigvuldigen Zeer variabel! Voorbeeld: Dierencel van 4µm in diameter tot paar cm (dooier van een vogelei) Uit hoeveel cellen is een organisme opgebouwd? Van 1 cel (ééncelligen) tot cellen (mens)

De microscopische bouw van de cel Meercellige organismen bestaan uit verschillende weefsels Binnen bepaald weefsel zijn cellen nagenoeg identiek Tussen cellen van verschillende weefsels is meer variatie (vorm en functie) Met spiercel gaan we niet denken Zenuwcellen zijn niet geschik om iets te dragen Zaadcel heeft andere functie dan witte of rode bloedcel

De microscopische bouw van de cel Weefsel (zenuw en spier)

De microscopische bouw van de cel Organen (dwarse doorsnede dunne darm)

De microscopische bouw van de cel stelsel

Observeren met de lichtmicroscoop Voor het bestuderen van cellen is een microscoop onmisbaar. Dit heeft natuurlijk te maken met de kleine afmetingen van de meeste cellen.

Observeren met de lichtmicroscoop Welke afmetingen hebben cellen? De grootte van een cel is zeer variabel. – De kleinste dierlijke cellen zijn slechts 4 µm groot en dus met het blote oog niet meer zichtbaar. – Een menselijke eicel is 0,1 mm ‘groot’ en dus nog net zichtbaar, maar zaadcellen zijn helemaal niet meer waar te nemen met het blote oog. – De cellen van een paprika zijn duidelijk zichtbaar. Als je een paprika opensnijdt, zie je aan de binnenkant de kleine langwerpige cellen zitten. – Het wereldrecord celgrootte staat op naam van een struisvogelei. Een onbevrucht struisvogelei bestaat ook maar uit één cel, maar met een diameter van maar liefst 25 cm!

Plantencel (vliesje ajuin)

Dierlijke cel (wangcel)

Vergelijking plantencel – dierlijke cel (LM)

CELLEER celkern (lichtmicroscopisch)

CELLEER celkern DNA

CELLEER celkern EUKARYOOT PROKARYOOT

Cel is de bouwsteen van het leven Prokaryoot ↔ Eukaryoot Geen echte kern: DNA vrij in cytoplasma (geen kernmembraan) ↔ Echte kern: DNA in celkern opgesloten (kernmembraan) Bv. de bacteriën en cyanobacteriën (blauwwieren)

CELLEER Plastiden (enkel bij planten) chloroplastleucoplast chromoplast Hier vindt de fotosynthese plaats Bevat geen pigment Kunnen verder ontwikkelen tot amyloplasten (zetmeel opgeslagen) Kleurstofkorrels Gele en/of rode pigmenten Geven kleur bloemen en vruchten

CELLEER Vacuole (enkel bij planten) vacuole

CELLEER cytoplasma

CELLEER Celwand (enkel bij planten) celwand cytosol plasmamembraan middenlamel primaire celwand secundaire celwand

CELLEER vergelijking planten- en dierlijke cel

PLANTENCEL Benoem de aangeduide celorganellen.

DIERLIJKE CEL Benoem de aangeduide celorganellen.