Geschiedenis 3de jaar

Wat weet je over de Germanen?  Lees document 18, blz. 24

Was Karel de Grote een Germaan? Lees document 19 in je handboek (blz. 24) Vul het schema in aan de hand van de bron. Vergelijk met je buur.

Het domein in het Karolingische rijk Tijd: 700 – 1000 Ruimte: West-Europa

Wie zijn de voorgangers van KDG? Clovis, de Merovingische koning Van welk volk stamt hij af? Wat was daardoor zijn godsdienst? Wat doet hij op deze afbeelding? Waarom? Wat heeft dat als gevolg?

Hofmeiers nemen de macht! Clovis sterft… Clovis Theuderik Childebert Chlodomer Chlotarius Hofmeiers nemen de macht! Schijnkoningen!

Pepijn van Herstal Karel Martel Pepijn de Korte Karel de Grote Hofmeierschap = hoofd van het huishouden, wordt erfelijk Slag van Poitiers, 732 Beschermde de Paus en werd gezalfd tot koning Karolingische dynastie

Oriënteren (wb. blz. 15) Merovingers Karolingers 481-751 751-987 Karel de Grote rond 800

RUIMTE (wb. blz. 15 hb. blz. 28) Welke hedendaagse landen omvatten deels of geheel zijn rijk? Frankrijk, Italië, België, Nederland, Duitsland, Oostenrijk, Spanje, Luxemburg, Tsjechië, Zwitserland, Slovenië, Liechtenstein

Natuur en klimaat - bronnenonderzoek Lees document 20, 21, 22 en 23 in je hb. blz. 29 Vul de vraagjes in op blz. 13 in je werkboek Bevolking Bestudeer document 24 in je handboek, blz. 30 Beantwoord de vragen blz. 13 in je werkboek.

De Germanen (een grote kudde) vee Het was een lange, strenge winter waarin veel sneeuw viel. Veel mensen en dieren stierven.

Wat gebeurde er met het bosbestand? Het bosbestand (de bossen) verminderde dramatisch op korte tijd.

Tussen 27 en 42 miljoen  32 miljoen Na 500 is er een daling in het bevolkingsaantal. Vanaf 700 stijgt het aantal langzaam. Daling: koude klimaat, hoge kindersterfte, oorlog Stijging: goede oogst, veel kinderen Sterke stijging vanaf 1500

De stijging van het bevolkingsaantal zorgde voor nood aan landbouwgronden. Resultaat: veel bossen gekapt. Amazonegebied in Brazilië, Zuid-Amerika

Amazonegebied in Brazilië, Zuid-Amerika

Actua: Amazonegebied in Brazilië, Zuid-Amerika

Amazonegebied in Brazilië, Zuid-Amerika

Wat we al onthouden In de vroege middeleeuwen was West-Europa relatief dun bevolkt. Het landschap was bosrijk, de natuur ruw en het klimaat vrij hard. Het bevolkingsaantal lag vrij laag. Vanaf 700 steeg het langzaam.

Wat betekende het om op een domein te leven? Tijd: 700 – 1000 Ruimte: West-Europa

Laat-Romeinse tijd landbouw Wat is de economische hoofdactiviteit? Handel viel stil door invallen. Veel rijken gaan naar het platteland om zeker te zijn van voedsel. Velen volgden hen. Waarom? In ruil voor levens-onderhoud en bescherming Domein is AUTARKISCH

Voordat de boer gaat ploegen, bakt de vrouw een koek van verschillende soorten meel. De man begraaft de koek in de akker en zingt: "Aarde, aarde, aarde. O aarde, onze moeder! Moge vader hemel u schenken wassende akkers, opwaarts groeiend, zwanger van koren en overvloedig in kracht; scharen van korenhalmen en van glanzend gewas van bloesemende gerst en van de groeiende witte tarwe en de oogst van heel het land. Doorvoede akker, breng voort voeder voor de mensen, licht bloesemend. Het zij gezegend!" Citaat uit: De Rek, Van Hunebed tot Hanzestad, 187.

Voordat de boer gaat ploegen, bakt de vrouw een koek van verschillende soorten meel. De man begraaft de koek in de akker en zingt: "Aarde, aarde, aarde. O aarde, onze moeder! Moge vader hemel u schenken wassende akkers, opwaarts groeiend, zwanger van koren en overvloedig in kracht; scharen van korenhalmen en van glanzend gewas van bloesemende gerst en van de groeiende witte tarwe en de oogst van heel het land. Doorvoede akker, breng voort voeder voor de mensen, licht bloesemend. Het zij gezegend!" Citaat uit: De Rek, Van Hunebed tot Hanzestad, 187.

Lundersala, 600-750 na Christus Kruispunt tussen twee verbindingswegen Asse-Mechelen Grimbergen-Puurs Behoorde tot het hertogdom van Brabant

Welke middeleeuwse elementen vind je hier terug? 13de eeuw, was toen kleiner Patroonheilige: Sint-Kristoffel, reizigers (voertuigenzegening)

Welke middeleeuwse elementen vind je hier terug? Burcht, tussen 1100 en 1150 Feodale motte = kunstmatige heuvel Waarschijnlijk een slotgracht Gebouwd door de familie Berthouts = heer van Grimbergen

Pionier blz. 31 Document 25 Mansus = boerderij van horigen Mansi = meervoud

domein grondheer of een koning aan belangrijke handelswegen, bossen en rivieren.

bos + gemene gronden akkers mansi vroonhof kapel palissade

nieuwe landbouwgronden open plekken kolonisatie van moerassen heiden polders Een domein was zelfvoorzienend = autarkisch

Duo-opdracht ‘autarkie’ Stap 1: je krijgt een foto van een dier/dieren. Stap 2: je discussieert met je buur over de volgende vraag: ‘Hoe zorgt dit dier ervoor dat ik autarkisch kan leven.’ Stap 3: Je noteert jullie bevindingen op blz. 14, onder de afbeelding van het domein.

Wat we onthouden -Autarkisch: zelfvoorzienend Vroonhof: woonplaats van de heer + omringd met palissades Mansus: hoeve waar de horige woont. Hij betaalt cijns voor het land en bewerkt het. Horige: halfvrije boer die afhankelijk is van de heer

Opdracht – teken je domein Ontwerp samen met je groep een middeleeuws domein. Teken de gebouwen op een plaats die jullie geschikt vinden. Klaar? Roep de lerares en motiveer jullie keuzes. Vroonhof Huis van de smid Palissades Landbouwgronden Enkele mansi Weides waar de dieren grazen Kleine kerk of kapel Woeste gronden Watermolen

De verhouding tussen domeinbewoners

4 % 6 % Clerus 90 % Adel Derde stand

1948: Universele verklaring van de rechten van de mens

Artikel 1 Alle mensen worden vrij geboren en moeten op dezelfde manier worden behandeld. Artikel 2 Ieder heeft recht op alle rechten, ongeacht of je jong of oud, man of vrouw bent, welke huidskleur je hebt, welke godsdienst je belijdt of welke taal je spreekt. Artikel 3 Je hebt recht op leven in vrijheid en in veiligheid. Artikel 4 Slavernij is verboden. Artikel 5 Je mag niemand martelen.

Een strikte ongelijke verdeling clerus bidden In welke stand zou jij willen leven? adel strijden derde stand werken Waarom waren de standen belangrijk? Door de diensten van de ene groep, kunnen de twee andere functioneren... Ze zijn afhankelijk van elkaar. = middeleeuws gedachtengoed Doc. 29, blz. 34

Je geboorte bepaalt je leven Neem een kaartje uit de enveloppe. Dat is je rol voor het eerste trimester. Plak het op je paspoort. Vul de rest van je paspoort aan. Hulp nodig? Haal informatie uit de volgende bronnen: doc 29, blz. 34 ongelijkheid, blz. 34-35

Clerus Adel Derde stand Taken Bidden Rechtspraak Strijden Werken Belastingen betalen Rechten 1. Ontvangen tienden 2. betalen geen belastingen Bezitten grond Betalen geen belastingen Geen rechten

clerus bidden, onderwijs bisschop, abt, kardinaal monnik, priester, kloosterzuster ontvangen tienden betalen geen belastingen

adel regeren, strijden, rechtspraak hertog, graaf heren grondbezit betalen geen belastingen

boeren werken Horigen/cijnsboeren, lijfeigenen geen rechten, wel plichten: belastingen betalen (tienden), werken domein adel en clerus

adel derde stand clerus clerus adel derde stand

 naast de clerus en de adel = de standen hebben elkaar nodig om in evenwicht te blijven. De boeren zorgen voor geld en voedsel.  Onder de clerus en de adel. = de boer wordt vertrappeld omdat hij volgens de twee andere standen niets waard is. = aanleiding Franse Revolutie + einde Ancien Regime!

Welke activiteiten oefenen deze mensen uit? Bespreek! spitten zaaien maaien dorsen manueel = met de hand Welke activiteiten oefenen deze mensen uit? Bespreek!

Overleven op het domein

Een kritische kijk op deze agrarische samenleving (blz. 19) Pionier, blz. 39 Een kritische kijk op deze agrarische samenleving (blz. 19) Vroege middeleeuwen: beperkingen door … Vooral manueel -> spierkracht van mens & dier Primitieve houten werktuigen -> oppervlakkige grondbewerking Geen bemesting -> beperkte vruchtbaarheid Tweeslagstelsel -> laag rendement (50%)

Tweeslagstelsel Verdeel de grond in 2 Verdeel de grond in 2 Zaaien Braak Braak Zaaien Jaar 1 Jaar 2

Een kritische kijk op deze agrarische samenleving NOOD AAN NIEUWE LANDBOUWTECHNIEKEN! Vroege ME: beperkingen door … Vooral manueel: spierkracht van mens & dier Primitieve houten werktuigen: oppervlakkige grondbewerking Geen bemesting: beperkte vruchtbaarheid Tweeslagstelsel: laag rendement (50%)

Nieuwe landbouwtechniek: de karploeg

Blz. 21 Een ploeg helpt om de gronden los te maken. Door een betere bewerking stijgt de vruchtbaarheid van de grond. voortgetrokken door ossen voortgetrokken door paarden geen wielen wielen geen ploegijzer ploegijzer

ploegt grondiger wendbaarder Ook voor zware gronden (leem, klei) DUUR

Andere technieken/uitvindingen Halster/gareel “In het gareel houden” Dorsen = graankorrel verwijderen uit de rijpe aar.

Nood aan nieuwe landbouwtechnieken 10 - 13de Grond wordt verdeeld in 3 5 nieuw halster voor dieren 3 Ploeg met vooraan twee wielen 4 6 Metalen bescherming voor hoeven van paarden 2 Houten werktuig om graan te dorsen 1 Windkracht gebruiken om graan te pletten 7 8 1/4

Landbouwmateriaal, blz. 21 Pionier, blz. 41 Landbouwmateriaal, blz. 21 zomergraan wintergraan braak haver tarwe oktober maart augustus augustus 33% geen 33%

De vruchtbaarheid van de bodem verhogen 2x oogsten 16% meer opbrengst Nog steeds 1/3e ongebruikt IK BEN FAN!

Grond bemesten  houdt het vruchtbaar

Het drieslagstelsel Verdeel de grond in 3 zomergraan wintergraan braak Jaar 1 Jaar 2 Jaar 3

Toets Blz. 12 – 21 (het domein, sociaal, economisch)