Irma Thijssen Sr adviseur utiliteitsbouw RVO.nl Schakeldag 2017 Energiebesparing scholen Activiteitenbesluit Green Deal Scholen 29 juni 2017, Brabanthallen Titeldia Nederlands. Verander de titeldia in een Engelstalige door in de lijstweergave (links) te rechts-klikken op de titeldia. Kies de Engelstalige indeling. Irma Thijssen Sr adviseur utiliteitsbouw RVO.nl

Landelijke aandacht De gebouwde omgeving (utiliteit en woningen) is voor 40% verantwoordelijk voor de CO2-uitstoot in Nederland Nationaal Energie Akkoord Green Deal Scholen Bouwagenda Deltaplan DGBC ECN Verkenning i.o.v. Min BZK: Scholen een van de focus sectoren Mogelijk: label C

Green Deal Scholen 2015 - 2017 Aanleiding: Energieakkoord Organisatie: VNG, PO/VO-raad, 4 ministeries, (RVO) Ruimte-OK, Klimaatverbond, GGD-GHOR, Platform 31 De GDS biedt voor schoolbesturen: Helpdesk Website / kennisportal Informatiebijeenkomsten / agendering Instrumenten Voorbeeldprojecten Subsidieregeling EnergieEducatie.nl Overleg VNG, PO/VO raden, Min OCW Samenwerking landelijk en lokaal

Problematiek in schoolgebouwen PO en VO 10.000 scholen, gemiddeld > 40 jr oud 70-80% heeft ongezond binnenklimaat (te hoge CO2-concentratie) 70-80% van de installaties werkt niet goed Energiewetgeving Resultaat: Slecht binnenklimaat Hoger ziekteverzuim Meer last van allergieën Lagere leerprestaties Hoge onderhoudskosten Hoge energiekosten RVO, Irma Thijssen

Problematiek m.b.t. energiekosten

Problematiek m.b.t. installaties In 70-80% van de klaslokalen is de CO2-concentratie te hoog 70-80% van de installaties werkt niet goed > 30-40% energieverspilling Verwarming en verlichting staan aan in vakanties, weekends, buiten schooltijden Te warm in de zomer, te koud in de winter, te warm in de winter WKO niet aangesloten Meters zijn niet geplaatst 1 op de 3 ventilatoren doet het niet Wtw units onjuist ingeregeld, of uitgezet, of draaien juist continu Filters jarenlang niet vervangen Kanalen niet of niet goed aangesloten Geen onderhoudscontract voor wtw Ventilatieroosters niet bruikbaar (bv zonwering hangt ervoor)

Schoolbesturen Prioriteit ligt bij onderwijstaken Dalende leerlingaantallen Professionaliteit m.b.t. techniek en aanbesteding vaak beperkt Normvergoedingen (te?) laag Te kleine buffer of te weinig reserveringen Overspoeld met ‘aanbod’ Wantrouwen voor marktpartijen Traditioneel: niet gewend expertise in te schakelen of geld te lenen PO: doordecentralisatie per 2015 > nieuwe taak

Activiteitenbesluit Bij jaarlijks energieverbruik > 50.000 kWh of 25.000 m3 aeq. Geldt voor ca. ¼ van alle scholen, meest VO, en ½ van het totale opp. Erkende Maatregelen Lijst Doelmatig beheer en onderhoud, tegengaan energieverspilling (voor alle scholen)

Erkende Maatregelen Isolatie 1 Spouwmuur. 7 Leidingen en appendages. Ventilatie 2 Onnodig aanstaan ventilatie buiten bedrijfstijd voorkomen. 3 Vollasturen ventilatoren beperken door afschakelen ventilatoren bij lager ventilatiedebiet. 4 Warmte uit uitgaande ventilatielucht gebruiken voor voorverwarmen ingaande ventilatielucht bij gebalanceerd ventilatiesysteem. Verwarming 5 Aanvoertemperatuur CV-water automatisch regelen op basis van buitentemperatuur. 6 Opstarttijd Cv-installatie regelen op basis van buitentemperatuur en interne warmtelast. 8 Energiezuinige warmteopwekking toepassen. 15 Energiezuinige warmteopwekking van tapwater toepassen. Verlichting 9 Onnodig branden van binnenverlichting in pauzes en buiten schooltijd voorkomen. 10 Geïnstalleerd vermogen binnenverlichting beperken. 11 Geïnstalleerd vermogen accentverlichting beperken. 12 Onnodig branden van buitenverlichting in de nacht. 13 Geïnstalleerd vermogen buitenverlichting beperken. 14 Geïnstalleerd vermogen reclameverlichting beperken.

Kompas Energiewetgeving

Tien Tips (Quick Wins) Maak iemand binnen school(bestuur) verantwoordelijk Check energieverbruik en energierekening Voorkom verspilling; goed inregelen installaties bespaart 30-40% energie Energiemaatregelen met TVT < 5 jaar, volgens Activiteitenbesluit Combineer energie en binnenmilieu

Tien Tips (Quick Wins) 7. Investeer slim 6. Stem installaties op elkaar af, integraal concept 7. Investeer slim Energiebesparing versus zonnepanelen TCO, kosten inclusief onderhoud gedurende exploitatieperiode (bv bij WTW) Risico dat voor maatregelen met lange TVT geen budget meer is Eigen middelen, lenen bij en bank, of via ESCO 8. Regel beheer en onderhoud goed Monitoren, beheer op afstand Opnemen in DMOP Of uitbesteden, liefst via Energieprestatiecontract 9. Schakel expertise in voor optimale aanpak op maat 10.Gebruik subsidie GDSA of ISDE

Subsidies Subsidieregeling GDSA Subsidieregeling ISDE Schoolbestuur PO / VO vraagt aan (1 aanvraag per bestuur) Voor advies over: energiebesparing, duurzame energie, binnenmilieu 50% subsidie op offerte; max. € 3.500 Aanvraagperiode: 1 okt 2016 - 1 okt 2017 www.rvo.nl/gds Subsidieregeling ISDE Zonnecollectoren < 200 m2 Warmtepompen < 70 kW Biomassaketels < 500 kW Pelletkachels www.rvo.nl/isde

Informatie & Instrumenten Website www.greendealscholen.nl Kwaliteitskader Ruimte-OK Website www.rvo.nl/frissescholen: Programma van Eisen Frisse Scholen Frisse Scholen Toets Leidraad verduurzamen basisscholen Verduurzamingsmaatregelen PO en VO Leidraad uitbesteden Energie en Binnenmilieu Advies Tool zonnestroom Installatiescan scholen Rapport gebalanceerde ventilatie Krachtenveldanalyse Financieringsoplossingen

Verduurzamingsmaatregelen O.b.v. EML Voor PO en VO Met NLSfB codes Ook TVT > 5 jr Ook binnenmilieu Ook beheer

Installatiescan Scholen

Succes!