11 Vermoeidheid en kanker FYSIOOOO Helianthus

22 Chris de Jongh fysiotherapeut/oedeemtherapeut/haptonoom FYSIOOOO Dordrecht / Zwijndrecht / Sliedrecht FYSIOOOO Helianthus

Wie zijn we? FYSIOOOO : 4 locaties FYSIOOOO : 4 locaties Per Dordwijk Per Dordwijk 20 fysiotherapeuten 20 fysiotherapeuten Polikliniek ASZ Polikliniek ASZ 11 specialisaties 11 specialisaties Geen wachtlijsten Geen wachtlijsten Intercollegiaal overleg Intercollegiaal overleg Multidisciplinair overleg Multidisciplinair overleg Contracten met alle zorgverz. Contracten met alle zorgverz. FYSIOOOO Helianthus3

FYSIOOOO voorheen: fysiotherapie Amstelwijck Poliklinische fysiotherapie ASZ Poliklinische fysiotherapie ASZ 1 ste lijn fysiotherapie 1 ste lijn fysiotherapie 20 enthousiaste collega’s op 4 locaties 20 enthousiaste collega’s op 4 locaties ASZ Sliedrecht ASZ Sliedrecht ASZ Zwijndrecht ASZ Zwijndrecht ASZ Dordrecht loc. Amstelwijck ASZ Dordrecht loc. Amstelwijck Dordrecht Deetos locatie Dordrecht Deetos locatie Vorrinklaan Vorrinklaan 2017 ASZ Dordwijk CORALgebouw 2017 ASZ Dordwijk CORALgebouw Danielle Bontekoe-VersluisDana Roodnat Chris de Jongh Nanette de Gooijer FYSIOOOO Helianthus4

Welke vragen dienen beantwoord te worden? Wetenschappelijke pretenties Wetenschappelijke pretenties Zijn (ex)kankerpatiënten eigenlijk wel normale mensen? Zijn (ex)kankerpatiënten eigenlijk wel normale mensen? Wat weten we van de impact van de medisch therapeutisch behandeling ? Wat weten we van de impact van de medisch therapeutisch behandeling ? Het principe van vermoeidheid. Het principe van vermoeidheid. Welke mogelijkheden zijn er om ermee om te gaan? Welke mogelijkheden zijn er om ermee om te gaan? Zorg voor de zorgers! Zorg voor de zorgers! Wie wat waar en hoe? Wie wat waar en hoe? Hoe bestrijden we een apenplaag in het zuiden van India? Hoe bestrijden we een apenplaag in het zuiden van India? 5 FYSIOOOO Helianthus

6

Zijn (ex)kanker patiënten normale mensen? Zijn (ex)kanker patiënten normale mensen? FYSIOOOO Helianthus 7

Ja, het zijn normale mensen. Maar wel met de ervaring van een diagnose kanker! Dus dan kunnen we normaal doen? Ja, met respect voor de persoonlijke omstandigheden en de levensfase. FYSIOOOO Helianthus8

En wat is dan normaal? FYSIOOOO Helianthus9

curatieve zorg palliatieve zorg rehabilitatie & revalidatie terminale zorg Continuüm van zorg voor patiënten met kanker diagnose dood ondersteunende zorg nazorg symptoomlijden symptomen kwaliteit van leven en van sterven kwaliteit van rouwen functieverliezen stadium 1: ziektegerichte pall stadium 2: symptoomgerichte pall stadium 3: terminale pall tijd S.Thenunissen (2007) FYSIOOOO Helianthus10

Persoonlijke afstemming FYSIOOOO Helianthus11

Vermoeidheid Vermoeidheid een mechanisme dat mensen beschermt tegen een mechanisme dat mensen beschermt tegen lichamelijke of geestelijke overbelasting lichamelijke of geestelijke overbelasting FYSIOOOO Helianthus

13 Fysieke vermoeidheid = afname spierspanning (kracht/capaciteit/vermogen) bij herhaalde stimulatie. = afname spierspanning (kracht/capaciteit/vermogen) bij herhaalde stimulatie. Objectiveerbaar door: Objectiveerbaar door: Submaximaal Submaximaal test (kwantiteitsbepaling) test (kwantiteitsbepaling) Maximaal Maximaal FYSIOOOO Helianthus

14 Trainingseffect Indien na een periode van training vermoeidheid afneemt spreken we van een toename in functionele capaciteit Indien na een periode van training vermoeidheid afneemt spreken we van een toename in functionele capaciteit FYSIOOOO Helianthus

bewegen Normering: tenminste 30 min per dag aaneengesloten bewegen, waarbij je merkt dat de hartbeslag omhoog gaat en je buiten adem dreigt te raken; je moet de inspanningsprikkkel voelen. Normering: tenminste 30 min per dag aaneengesloten bewegen, waarbij je merkt dat de hartbeslag omhoog gaat en je buiten adem dreigt te raken; je moet de inspanningsprikkkel voelen. Vormen: wandelen en fietsen(KISS) Vormen: wandelen en fietsen(KISS)

curatieve zorg palliatieve zorg rehabilitatie & revalidatie terminale zorg Continuüm van zorg voor patiënten met kanker diagnose dood ondersteunende zorg nazorg symptoomlijden symptomen kwaliteit van leven en van sterven kwaliteit van rouwen functieverliezen stadium 1: ziektegerichte pall stadium 2: symptoomgerichte pall stadium 3: terminale pall tijd S.Thenunissen (2007) FYSIOOOO Helianthus16

17 Vermoeidheid bij kanker CRF Cancer-related fatique (CRF)” a persistent, subjective sense of tiredness related to cancer or cancer treatment that interferes with usual functioning” Cancer-related fatique (CRF)” a persistent, subjective sense of tiredness related to cancer or cancer treatment that interferes with usual functioning” NCCN (national comprehensive cancer network) 2012 persistentsubjectivesense usual functioning FYSIOOOO Helianthus

18 Vermoeidheid bij kanker een ongewone, abnormale, buitensporige,totale lichamelijke vermoeidheid, welke niet persé gerelateerd is lichamelijke vermoeidheid, welke niet persé gerelateerd is aan lichamelijke activiteiten. aan lichamelijke activiteiten. FYSIOOOO Helianthus

karakter omgeving ernst ziekte MTB + FYSIOOOO Helianthus19

20 Bio-Psycho-Sociale model (mogelijke) invloeden van kanker op de kwaliteit van leven pijn pijn lichamelijke beperkingen lichamelijke beperkingen Vermoeidheid Vermoeidheid * depressie * onbegrip * afhankelijkheid van anderen anderen problemen in gezinssituatie problemen in gezinssituatie verminderde sociale activiteiten verminderde sociale activiteiten problemen met werk en financiën (ziektewet / WAO) problemen met werk en financiën (ziektewet / WAO) FYSIOOOO Helianthus

21 CRF Cancer Related Fatique Cancer Related Fatique meerdere oorzaken meerdere oorzaken patients perception patients perception FYSIOOOO Helianthus

22 50%-70% al voor diagnose 50%-70% al voor diagnose 58%-94% tijdens behandeling 58%-94% tijdens behandeling 80%-90% chemotherapie 80%-90% chemotherapie 60%-93% radiotherapie 60%-93% radiotherapie 75% bij metastasering 75% bij metastasering 60%-70% na behandelfase 60%-70% na behandelfase FYSIOOOO Helianthus

23 75% van de patiënten: bijna dagelijks last NIPO, maart Vermoeidheid FYSIOOOO Helianthus

24 perspectief van de patiënt NIPO, maart FYSIOOOO Helianthus

25 Patroon van vermoeidheid (bij diverse behandelingen) Chirurgie Chirurgie Radiotherapie Radiotherapie Chemotherapie Chemotherapie Biotherapie Biotherapie Biologische respons van bepaalde eitwitten Biologische respons van bepaalde eitwitten Herceptine® Herceptine® FYSIOOOO Helianthus

26 Vormen van vermoeidheid Lichamelijke Lichamelijke Emotionele Emotionele Sociale Sociale Spirituele Spirituele 26 FYSIOOOO Helianthus

fysiekpsychesociaalspiritueel [0]Zelfstandig zelfredzaam Helder van geest/zelfstandig denkend Uitgebreid sociaal netwerk / vriendenkring Helder, bewust wereld- en mensbeeld [1]Veranderd belastbaar/ stress gevoelig Verandering snelheid denken / geheugen functies Netwerk gebonden aan activiteiten buitenshuis [2] Niet-zelfredzaam Zelfstandig = analyse trainbaarheid - eigenwaarde Depressief = psycho-sociale ondersteuning/ medische interventie Verlies sociaal netwerk =voorlichting/ zorg voor de zorgers 3]Niet – zelfredzaam Niet zelfstandig Des-orientatieGeen sociaal netwerk A-sociaal Paniek / verlies van zekerheden over zin leven [4]Vegetatief Pre-logisch gemodificeerde WHO-indeling de Jongh 2006 autonomie FYSIOOOO Helianthus27

curatieve zorg palliatieve zorg -tumor palliatie -symptoom palliatie rehabilitatie & revalidatie: controle functionele & sociale beperkingen terminale zorg Continuüm van zorg voor patiënten met kanker diagnose dood ondersteunende zorg: controle bijwerkingen van behandeling nazorg kwaliteit van rouwen kwaliteit van leven kwaliteit van sterven FYSIOOOO Helianthus 28

Vermoeidheid Vermoeidheid een mechanisme dat mensen beschermt tegen een mechanisme dat mensen beschermt tegen lichamelijke of geestelijke overbelasting lichamelijke of geestelijke overbelasting 29 FYSIOOOO Helianthus

30 Model van Levine (1991) conservation model, men as holistic being Behoud van energie Behoud van energie Behoud van lichamelijke integriteit Behoud van lichamelijke integriteit Behoud van persoonlijke identiteit Behoud van persoonlijke identiteit Behoud van sociale identiteit Behoud van sociale identiteit (niet opgenomen: spirituele aspect) In balans brengen van energie output en input: voorkoming van In balans brengen van energie output en input: voorkoming van oververmoeidheid oververmoeidheid Behoud of herstel van de lichamelijke eenheid: bevorderen gezond gedrag Behoud of herstel van de lichamelijke eenheid: bevorderen gezond gedrag Behoud of herstel van gevoel van eigenwaarde en uniciteit Behoud of herstel van gevoel van eigenwaarde en uniciteit Behoud of herwinnen van de plaats in het sociale netwerk Behoud of herwinnen van de plaats in het sociale netwerk FYSIOOOO Helianthus

31 Ganz ea 2002 Ganz ea 2002 Bij de vermoeiden vaker: Bij de vermoeiden vaker: Hoge bloeddruk Hoge bloeddruk Diabetes Diabetes Hart- en vaatziekten Hart- en vaatziekten Reuma Reuma Depressie Depressie Pijn Pijn Opvliegers Opvliegers Angst voor terugkeer ziekte Angst voor terugkeer ziekte Meer gecombineerde MTB, mn. chemo+bestraling Meer gecombineerde MTB, mn. chemo+bestraling FYSIOOOO Helianthus

32 Het is wat de “patiënt” zegt dat het is FYSIOOOO Helianthus

33 inzicht in: inzicht in: Commitment Commitment Motivatie Motivatie Mogelijkheden Mogelijkheden Wilskracht Wilskracht FYSIOOOO Helianthus

34 wilskracht Feitelijke situatie bewegings- geheugen Niet volle batterij 34 FYSIOOOO Helianthus34

35 willen moeten mogen durven behore n Rood=cognitieve triasGroen=ontische- estetische trias kunnen

FYSIOOOO Helianthus

Truttentraining inzicht door body awareness FYSIOOOO Helianthus37

Voorbeeld: 60 minuten trainen op de home trainer 60 minuten trainen op de home trainer 2 minuten fietsen op lage weerstand 2 minuten fietsen op lage weerstand 1 minuut rust / herstel van de beperkte inspanning 1 minuut rust / herstel van de beperkte inspanning In 60 minuten fiets je 40 minuten en rust je 20 minuten. Door de rust = herstel te trainen ben je instaat om 40 minuten te bewegen zonder 40 minuten te belasten. In 60 minuten fiets je 40 minuten en rust je 20 minuten. Door de rust = herstel te trainen ben je instaat om 40 minuten te bewegen zonder 40 minuten te belasten. Binnen 2 weken gaat het je makkelijker af. Binnen 2 weken gaat het je makkelijker af. Dan kun je gaan varieren; 3-1, 4-2 etc Dan kun je gaan varieren; 3-1, 4-2 etc MAAR: steeds luisteren naar hoe het die dag/dat moment is. MAAR: steeds luisteren naar hoe het die dag/dat moment is. Slecht geslapen, veel opvliegers, last van een nieuwe kuur etc pas je schema aan. Slecht geslapen, veel opvliegers, last van een nieuwe kuur etc pas je schema aan. 38FYSIOOOO Helianthus

Ernstig vermoeid; 1- 5 Ernstig vermoeid; 1- 5 Meer tijd nemen = prioriteit geven aan herstel Meer tijd nemen = prioriteit geven aan herstel Ja, maar….. Ja, maar….. 39FYSIOOOO Helianthus

Oefeningen belasting en belastbaarheid 40FYSIOOOO Helianthus

Letterlijk of figuurlijk op je tenen lopen Tolerantie grens Frustratie grens FYSIOOOO Helianthus41

Grenzen en ademen Tolerantie grens Frustratie grens FYSIOOOO Helianthus42

Belasting en belastbaarheid 43FYSIOOOO Helianthus

Gedachten en kracht FYSIOOOO Helianthus44

Body-awareness: Body-awareness: Spanning – en ontspanning Spanning – en ontspanning Slaaptraining Slaaptraining Bewust en onbewust: andullatie therapie Bewust en onbewust: andullatie therapie 45FYSIOOOO Helianthus

46 Opzoek naar een nieuwe balans FYSIOOOO Helianthus

47 Yellow and Red flags (reageren begeleiders anders dan normale mensen?) FYSIOOOO Helianthus

Zorg voor de zorgers 85% van de mantelzorgers (dreigende) fysieke burn-out FYSIOOOO Helianthus48

Wie wat waar en hoe FYSIOOOO Helianthus 49

Specialist/onco verpl. revalidatiearts FYSIOOOO Helianthus50

Welke vragen zijn beantwoord? Zijn (ex)kankerpatiënten eigenlijk wel normale mensen? Zijn (ex)kankerpatiënten eigenlijk wel normale mensen? Wat weten we van de impact van de medisch therapeutisch behandeling ? Wat weten we van de impact van de medisch therapeutisch behandeling ? Het principe van vermoeidheid. Het principe van vermoeidheid. Welke oefentherapeutische mogelijkheden zijn er? Welke oefentherapeutische mogelijkheden zijn er? Zorg voor de zorgers! Zorg voor de zorgers! Wie wat waar en hoe? Wie wat waar en hoe? Hoe bestrijden we een apenplaag in het zuiden van India? Hoe bestrijden we een apenplaag in het zuiden van India? 51 FYSIOOOO Helianthus

De kunst van het loslaten “stop, kijk en luister” guy finley: het geheim van loslaten FYSIOOOO Helianthus52

Gelegenheid tot vragen stellen Leiden 7 maart 2015