Bollenteelt in Nederland Ontwikkelingen in de teelt en broeierij

Bollenteelt in Nederland  De helft van de bloembollen staat in Noord-Holland, gevolgd door Zuid-Holland en Flevoland met elk bijna 15%.  Nederland 60% van wereldproductie, 80% van wereldhandel Gewas% areaal Tulp49 Lelie21 narcis8 Hyacint6 Overige bolgewassen16 Totaal in ha

Algemene ontwikkelingen  Schaalvergroting gaat door  Opbrengsten / ha neemt toe  Meer bollen per m2  Bredere bedden (1,50 m → 1.80 meter)

Ontwikkelingen tulpenteelt  Verschuiving afzet van droogverkoop naar broeierij  Tulpenteelt grotendeels op kleigrond in nettenteelt  Schaalvergroting gaat door  Veel introducties van nieuwe cv’s; weinig blijvers.  Grotere broeierijen hebben eigen bollenteelt  Fusarium en virus zijn belangrijkste kwaliteitsproblemen ● Zuurscheider Bulbstar op basis van röntgen

Ontwikkelingen Lelieteelt  Lelie 2.0: virusvrije lelieteelt ● Keuze plantmateriaal ● Toetsing ● Tracking & tracing ● Teelt plantgoed scheiden van teelt leverbaar  ‘Teelt de grond uit’ in ontwikkeling  Broeierij: ontwikkeling naar meerlagenteelt met LED

Lelie – Teelt de grond uit  Doortelen van hoogwaardig weefselkweekmateriaal  Enkele initiatieven op pilotschaal: ● Noord Holland: in bakken ● Drenthe: buiten, op leliekisten ● Proeven in goten of zandbedden in onderzoek

Ontwikkelingen Narcissen  Weinig veranderingen in de teelt  Afzet als: ● Narcis op pot met zeer groot aandeel ‘Tête-à-Tête’ ● Droogverkoop ● Snijbloem afnemend  Bijna helft van areaal is cv. ‘Tête-à-Tête’  Sortiment veranderd o.i.v. Fusariumgevoeligheid  Stengelaaltjes en Fusarium grootste probleem

Ontwikkelingen Hyacinten  Concentreert zich in kustgebieden op zandgrond  Meer nadruk op kwaliteit in relatie tot bodem ● Pythium als oud probleem, maar agressief snot (Dickeya) probleem vanaf ca  Stalmest vervangen door compost  Ventilatieadvies voor heetstook gehalveerd ● Minder schade ● energiebesparing  Waterbroei hyacint in ontwikkeling

Organische stofvoorziening op duinzandgrond  Relatief laag o.s.-% (ca. 1,5%)  Relatief snellere afbraak (6% per jaar)  Organische stof essentieel voor: ● Bodemstructuur en bewerkbaarheid ● Vochtvasthoudend vermogen ● Nutriëntenvoorziening ● Bodemweerbaarheid  Gangbare org. meststoffen: stalmest, compost, groenbemesters

Organische stofvoorzieners  Stalmest vervangen door compost ● Mestwetgeving  Japanse haver i.p.v. bladrammenas ● Makkelijker onkruidbestrijding van dicotylen  Nieuwe organische stofvoorzieners in onderzoek

Duurzaam Bodembeheer  Duurzaam telen = met méér organische stof  Zowel compost als groenbemesters  Méér bodemweerbaarheid tegen: ● Pythium wortelrot ● Rhizoctonia solani ● Pratylenchus penetrans  Geen meetbaar effect op bodembiodiversiteit

Verminderen emissie (1) Tijdens opslag (incl. ontsmetting)  Filter voor condenswater van koelcellen ● 99,997% afname van middel  Met lucht ontsmettingsmiddel van bollen ‘afblazen’  Alternatieven voor ontsmetting ● Verbeteren van warmwaterbehandeling ● Ozon ● Schuimen ipv dompelen ● Ultra sound ● Douchen ● Coating

Verminderen emissie Afvoer condens Filter voor condenswater Afblazen dompelvloeistof Schuimbehandeling

Verminderen emissie (2)  Plantfase ● Transportwagen met opvang van lekvloeistof  Bollenteeltfase op het veld (bespuiting en bemesting) ● Bespuiting met luchtondersteuning ● Beddenstrooier ● Fosfaatemissie: Puridrain

Ideale bewaarcondities  Bewaren = kwaliteit behouden en uitval voorkomen  Variëren per product, per bewaarfase (vaak eerst drogen, daarna uitdroging voorkomen, condens voorkomen), maar  Het gaat altijd om meetwaarden tussen het product: ● Temperatuur ● Relatieve Luchtvochtigheid (of vochtdeficit) ● CO 2 -gehalte ● (O 2 -gehalte) ● (Ethyleengehalte)

Ideale bewaarcondities  De ideale condities worden bij voorkeur gestuurd d.m.v. een klimaatcomputer en geregeld door koelen/verwarmen, be-/ontvochtigen, scrubben van ongewenste gassen (koolzuurgas en ethyleen), circuleren en ventileren  Vooral het circuleren en ventileren kosten veel elektrische energie  Forse bezuinigingen zijn mogelijk:  Regel circulatie en ventilatie niet volgens vaste normen, maar op basis van de gewenste omstandigheden tussen het product (meet en regel)

State of the Art van energiezuinige bewaring van bolgewassen  Meest energiezuinige bewaring op basis van huidige kennis en stand van de techniek: het combineren van zoveel mogelijk (bewezen) energiebesparende maatregelen op bedrijven: ● Afgeronde uitblaasopening systeemwand ● Verbeteren van de luchtverdeling in palletkistensysteem ● Ethyleen-gestuurde ventilatie (alleen tulp) ● Frequentieregelaars voor circulatie (en terugtoeren, lagere norm hanteren) ● Thermisch zonnedak en warme kaslucht ● Computergestuurde circulatie

Verbetering luchtverdeling bewaarwanden Oude situatie Aangepaste situatie

Ethyleengestuurde ventilatie  Ventilatie aansturen met ethyleenmeter  Ethyleengrens: 100 ppb is veilig.  Nooit meer ventileren dan nodig  Dus: energiebesparing en kwaliteitsbehoud

Frequentieregelaar  Terugtoeren met frequentieregelaar bij: ● een grotere bolmaat/minder volle kisten ● een betere luchtverdeling over de kisten ● een lagere circulatienorm (bv. 250 ipv. 500 m3/uur) ● minder kisten voor de wand ● een ventilator met overcapaciteit

Duurzame energie, zonnedak Drogen/bewaren met opgewarmde kaslucht

Mogelijkheden energiebesparing

Laatste ontwikkelingen Computergestuurde circulatie:  Automatische systemen voor bepalen van aantal kisten voor droog-/bewaarwand: ‘magazijnsystemen’, ‘kistentellers’  Ideaal toerental (meest energiezuinig) wordt automatisch berekend en ingesteld (m.b.v. computer en frequentieregelaars) op basis van debiet en aantal kisten Nadenken over volledig nieuw bewaar- en verwerkingssysteem (e-zuinig, ontsmetting zonder emissie en blootstelling, optimale productkwaliteit, minder uitval etc.)

Meerlagenteelt broeierij

Praktijkvoorbeeld meerlagen broei Tulp

Praktijkvoorbeeld meerlagenbroei Lelie

Precisielandbouw Nog beperkt toegepast in bollenteelt  Planten op GPS  N-gift op basis van Sensispray  Remote sensing: in ontwikkeling

Samenvattend  In bollenteelt vooral geleidelijke ontwikkeling van de teelt  Verduurzaming en efficiëntie zijn belangrijke speerpunten  Precisielandbouw, remote sensing, nanotechnologie, visiontechnieken bieden nieuwe mogelijkheden