Hoofdstuk 3. De vroege middeleeuwen § 3.1 Hofstelsel en horigheid 4 vwo – 24 november 2015

Vandaag: Invullen Learner report Introductie 3.1 De vroege middeleeuwen Bronnenopdracht Bespreking Uitleg paragraaf 3.1 De vroege middeleeuwen Zelfstandig werken werkwijzer

Maarten van Heemskerck 16 e eeuw (1532-1536) – Forum van Nerva D. m. v Maarten van Heemskerck 16 e eeuw (1532-1536) – Forum van Nerva D.m.v. Denken delen uitwisselen?

Middeleeuwen D.m.v. Denken – Uitwisselen : Waar komt nou de naam middeleeuwen vandaan? 2 min om hier even een aantal argumenten voor te bedenken Dmv. Woordveld op het bord!! Deze later bespreken De Europese bevolking, die aan het begin van de Christelijke jaartelling ongeveer 70 miljoen zielen telde[6], kromp in de vroege middeleeuwen tot 20-30 miljoen. Dit was niet door toedoen van massale slachtingen door oorlogsgeweld of grote hongersnoden, hoewel die ook een aanzienlijke tol eisten. De belangrijkste oorzaak lijkt te zijn dat er voorheen onbekende epidemische ziektes, meekomend met de invallende steppevolkeren, opdoken die massaal om zich heen grepen. 

‘Middeleeuwen’ Middeleeuwen: periode van 500-1500 476 na Christus: Val West-Romeinse rijk Tussenperiode tussen Klassieke Oudheid en vroegmoderne tijd (Renaissance) Periode van verval Steden verdwenen Europa ontvolkt

Leerdoelen bij deze paragraaf Waarom werd haast heel Europa na +/- 500 een autarkische agrarische samenleving? Wat zijn de 3 standen van de middeleeuwen? Wat is horigheid en waarom werden boeren horig? Wat is het hofstelsel Wat zijn de oorzaken en de gevolgen van het hofstelsel?

Bespreken bronopdracht A. Van de kinderen die worden geboren in het dorp Giraud nemen wij uit ieder gezin de oudste, de priesters van de Notre-Dame van Parijs zullen de tweede hebben, wij de derde, zij de vierde, zowel van hen die geboren zijn als van degenen die nog moeten geboren worden. Wanneer er een overblijft, in geval van een oneven aantal, zal hij priester worden. B. Ik, Thibaut, in overweging nemend de lange en trouwe dienst die mijn beminde en getrouwe Henri de Bordes mij trouw en edelmoedig betoond heeft, maak bekend dat ik hem een vergoeding daarvoor wil geven zo goed als ik kan. Daarom zal ik zijn leen uitbreiden. Ik heb hem en zijn erfgenamen voor eeuwig een aantal van mijn lijfeigenen geschonken die wonen op het grond­gebied van de parochie van Amilly. C Een man uit de Vendôme, genaamd Gaudelbert, een lijfeigene van ons huis, de abdij van Marmoutier, was gehuwd met Gerberge. Door haar huwelijk werd ook zij onze lijfeigene. Op zekere dag weigerde deze Gaudelbert te erkennen dat hij onze lijfeigene was. De prior Eudes liet hem arresteren en hield hem in de gevangenis tot hij bekende een lijfeigene te zijn. Om aan te tonen dat hij zich niet meer aan deze toestand zou onttrekken, bood hij zich in onze vergadering aan samen met zijn vrouw en daar legden zij als teken van lijfeigenschap vier geldstukken op hun hoofd. Vervolgens nam de abt de geldstukken in ontvangst. Alles gebeurde in tegenwoordigheid van een getuige.

Europa na de Romeinen Van groot keizerrijk naar kleine koninkrijkjes, die veel oorlog voeren Wegen en bruggen worden niet meer onderhouden Kooplieden worden overvallen Handelaren en ambachtslieden verdwijnen Steden worden ruïnes Europa wordt weer een landbouwsamenleving

§ 3.1 Hofstelsel en horigheid De vrijwel volledige vervanging in West-Europa van de agrarisch-urbane cultuur door een zelfvoorzienende agrarische cultuur, georganiseerd via hofstelsels en horigheid

3 standen 1. Geestelijkheid 2. Adel - bestuurders, krijgsheren en rechters 3. Boeren Vrije boeren: Militaire verplichting > eigen land, vrije beschikking persoon & goederen Onvrije boeren: Horigen: Verlost van militaire verplichting & bescherming > verplichting aan landerijen en diensten & geen vrije beschikking over trouwen - Lijfeigenen: Geen bezit, volledig in macht van de heer.

Het Domein Driedeling van grond: Hof / Vroonhof (van de heer zelf) Hoofdhoeve Werkplaats: brouwerij, molen, weverij) Akkers 2. Land verdeeld onder de horigen Heer is eigenaar Boeren pachtten grond + bewerken Herendiensten 3. Woeste grond Bijv. Schaapherders of bos

Agrarische samenleving Ontstaan Plattelandsgemeenschappen Kenmerkend: Autarkisch Vroege middeleeuwen: Bijna geen handel meer Gemeenschappen (domeinen) streven naar autarkie: Alles wat men nodig had, werd binnen het domein zelf geproduceerd. Er is niet of nauwelijks contact met de buitenwereld

Oorzaken & gevolgen hofstelsel volgende les!

Zelfstandig werken werkwijzer Maken reproductievragen 3.1 Denk aan de leerdoelen! Klaar? Maken inzichtvragen, begrippen vorige les afmaken of extra bronoefening

Hoofdstuk 3. De vroege middeleeuwen § 3.1 Hofstelsel en horigheid 4 vwo – 26 november 2015

Vandaag: Herhaling vorige les Schema oorzaken & gevolgen hofstelsel Bespreken schema & uitleg 3.1 oorzaken & gevolgen Zelfstandig werken werkwijzer Schema oorzaken & gevolgen hofstelsel d.m.v. denken, delen, uitwisselen

Groepsopdracht: Herhaling vorige les Hoe? Schrijf op jouw gedeelte van het blad de belangrijkste dingen die je van de vorige les kan herinneren over de vroege middeleeuwen. Op mijn teken ga je met je groepje overleggen wat jullie gezamenlijk willen invullen in het midden. Hulp: Eerst zelf proberen, kom je er niet uit: Hand opsteken. Tijd: 5 min. in stilte, daarna 5 min. samen overleggen. Uitkomst gaan we daarna klassikaal bespreken Eerder klaar? Lees in stilte alvast paragraaf 3.1 oorzaken & gevolgen hofstelsel

Leerdoelen vorige les Weten waarom haast heel Europa na +/- 500 een autarkische agrarische samenleving werd 3 standen middeleeuwen Wat is horigheid en waarom werden boeren horig? Wat is het hofstelsel?

van Oudheid naar Middeleeuwen: oorzaken Hofstelsel & Feodale stelsel Val West-Romeinse Rijk Steden verdwijnen Onveiligheid Agrarische samenleving: Hofstelsel Handel neemt af Geletterdheid verdwijnt Geld verdwijnt Verdwijnen geldeconomie en belastingstelsel Nieuwe vorm van bestuur nodig Feodalisme

van Oudheid naar Middeleeuwen: Oorzaken Hofstelsel 500-1000 n. Christus Eind 5e eeuw: Uiteenvallen van het Romeinse Rijk O.a. door volksverhuizingen -> oorlogen om macht Gevolg: Onveiligheid (Geen Romeinse soldaten die wegen bewaken) Gevolg: Reizen gevaarlijk -> Handel krimpt (steden verdwijnen) Gevolg: Verdwijnen geld als ruilmiddel -> Ruilhandel Gevolg: Vraag naar specialistische ambachten en vaardigheden nam af -> Handel verdwenen? Mensen moesten voor eigen spullen zorgen Gevolg: “zelfvoorzienend” - > Geletterdheid verdwijnt

Gevolgen hofstelsel: Geografisch Stad -> Platteland Economisch Handel -> Autarkie Sociaal Sociale afhankelijkheid Geografisch: mensen woonden niet meer in de stad én op het platteland, maar alleen nog maar op het platteland. Keizertijd: 100.000 mensen -> middeleeuwen tienduizenden. Forum werd ook wel koeienveld genoemd en het kapitool de geitenberg.   Sociaal: grote groepen mensen raakten afhankelijk van enkele machtige heren. (er ontstaat veel ongelijkheid) Economisch: de mensen moesten vrijwel alle benodigde producten zelf maken (autarkie), omdat handel en nijverheid zo goed als verdwenen waren.

Werken werkwijzer 3.1 alle inzichtvragen: 6 t/m 8 3.1 toepassingsvragen: 9 t/m 12