Voltooid deelwoord (ppp) Toekomstig deelwoord (pfa) Participium perfectum passief Participium futurum actief vorming en gebruik

Het deelwoord Net als het Nederlands heeft het Latijn naast het tegenwoordig deelwoord (participium praesens, ppa) ook een voltooid deelwoord (participium perfectum, ppp) Vergelijk: vocans ‘roepend’, maar vocatus ‘geroepen’ audiens ‘horend’, maar auditus ‘gehoord’ Een regelmatig gevormd ppp (participium perfectum) herken je aan de praesensstam waaraan -tus/-sus is toegevoegd: ducere ‘leiden’  ductus ‘geleid’ mittere ‘sturen’  missus ‘gestuurd’ Onregelmatig gevormde ppp’s vind je in de stamtijdenlijst (p )

Voltooid deelwoord: gebruik Het voltooid deelwoord heeft een passieve betekenis en geeft voortijdigheid aan t.o.v. het hoofdwerkwoord in de zin: Miles a duce incitatus fortiter pugnat. (incitare = aansporen) Per ianuam apertam intramus. (aperire) Litteras a patre missas lego. (mittere) Het voltooid deelwoord kan (i) zelfstandig; (ii) bijvoeglijk of (iii) predicatief gebruikt worden. Daarnaast wordt het gebruikt om het passivum van de perfectieve werkwoordstijden aan te geven. Het voltooid deelwoord wordt verbogen volgens groep 1,2 (p. 38)

Voorbeelden Milites victi parcuntur ‘de overwonnen soldaten worden gespaard’ Victi parcuntur ‘de overwonnenen worden gespaard’ Victus venio ad te! ‘Als overwonnene kom ik tot u’

Perfectieve (voltooide) werkwoordstijden Het perfectum, het plusquamperfectum en het futurum exactum worden in het passief samengesteld met behulp van een voltooid deelwoord + een vorm van esse (p. 64): audivi (act.)  auditus sum (pas.) duxeram (act.)  ductus eram (pas.) terruero (act.)  territus ero (pas.)

Participium futurum Het Latijn heeft naast een tegenwoordig en een voltooid deelwoord ook een toekomstig deelwoord (pfa: participium futurum actief). Het pfa speelt zich dus láter af dan het hoofdwerkwoord en heeft een actieve betekenis Het pfa is te herkennen aan de uitgang –urus achter de werkwoordsstam en wordt ook verbogen volgens groep 1,2

Pfa: gebruik Het pfa geeft meestal een plan of een doel aan. Ook wordt het veel gebruikt in de a.c.i. Hostes pugnaturi sunt Dico hostes pugnaturos esse Dicebam hostes pugnaturos esse Dicebam feminas lacrimaturas esse

6 infinitieven praesens 1. (te) roepen 2. (te) worden geroepen (p. 45) perfectum 3. (te) hebben geroepen 4. (te) zijn geroepen (geworden) futurum 5. (te) zullen roepen 6. (te) zullen worden geroepen