Beleggen en financiële markten Hoofdstuk 3 Nominale titels 3.1 Geldmarkttitels en kapitaalmarkttitels Geldmarkttitels Obligaties Converteerbare obligaties Rendement op obligaties 3.2 De obligatiemarkt Emissie en handel Koersvorming en risicovrije rente De risico-opslag Rentegevoeligheid en duration Koersvorming van converteerbare obligaties Obligatie-indexcijfers 3.3 Beleggen in obligaties Passief beleggen Actief beleggen © 2016 Boom uitgevers Amsterdam

3.1 Geldmarkttitels en kapitaalmarkttitels Geldmarkttitels Geldmarkttitels: looptijd t/m één jaar Particuliere en professionele markt Spaardeposito’s (looptijd&rente vast) Direct opvraagbare spaarrekeningen (looptijd&rente variabel) Professionele markt, boekvorderingen Daggeldlening (‘overnight’) Kasgeldlening (vaste rente) Professionele markt, effecten Certificate of deposit Commercial paper Internationaal: eurovalutamarkt © 2016 Boom uitgevers Amsterdam

Obligaties (kapitaalmarkttitels) Obligaties: verhandelbare schuldbewijzen Couponrente Nominale waarde Obligaties ingedeeld naar couponrente Vast of variabel rentepercentage; floating rate note Rentepercentage volgt index: indexobligatie Couponrente 0: zero-couponobligatie; strippen Obligaties ingedeeld naar aflossing Aflosbaar per einde looptijd of ook eerder; bulletlening Geen aflossingsverplichting: perpetuele obligatie Aflosbaar in aandelen: converteerbare obligatie © 2016 Boom uitgevers Amsterdam

Obligaties vervolg Obligaties ingedeeld naar zekerheid Achtergesteld: ‘junior’, waaronder perpetuele achtergestelde (bijv.: CoCo) Niet achtergesteld: senior Op basis van onderpand: covered bond, o.a. pandbrief Internationale obligaties Foreign bond Eurobond Securitisatie: omzetten van boekvorderingen in effecten hypothecaire bankvordering wordt hypothecaire obligatie © 2016 Boom uitgevers Amsterdam

Converteerbare obligaties Houder van converteerbare mag obligatie van onderneming A gedurende een bepaalde periode (conversieperiode) tegen X aandelen per obligatie (X = conversieverhouding) omzetten (converteren) in aandelen A Exchangeable: als converteerbare, maar tegen aandelen van andere onderneming dan emittent van obligatie Reverse exchangeable Recht tot omzetten in aandelen ligt bij emittent van obligatie Knock-in niveau: aandelen waaronder omzetten is toegestaan Knock-out niveau: niveau waarboven omzetten is verboden © 2016 Boom uitgevers Amsterdam

Rendement op obligaties Effectief rendement: totaal rendement vanaf aanschaf tot aflossing; bij benadering geldt: Waarbij: NB: Beurskoers is hier clean price: Clean price: prijs exclusief opgelopen (meegekochte) rente Dirty price: prijs inclusief opgelopen (meegekochte) rente © 2016 Boom uitgevers Amsterdam

3.2 De obligatiemarkt Emissie en handel Primaire markt: emissiemarkt, nieuwe obligaties Openbaar: effectenbeurzen Tenderemissie Toonbankemissie Onderhands: private placements Secundaire markt: bestaande obligaties Onderhands: o.a. via handelsplatforms (merendeel) © 2016 Boom uitgevers Amsterdam

Koersvorming en risicovrije rente Risicovrije marktrente: effectief rendement op staatsobligaties van kredietwaardige overheden; is rentevoet waarbij contante waarde = beurskoers CR1 CR2 CRn + A BK = ––––– + ––––– + … ––––––– (1+r)1 (1+r)2 (1+r)n waarbij: BK = beurskoers (marktprijs) obligatie CR = couponrente r = effectief rendement n = looptijd A = aflossing © 2016 Boom uitgevers Amsterdam

Koersvorming en risicovrije rente vervolg Beurskoers en nominale waarde: notering obligatie onder pari à pari boven pari Risicovrije rente verschilt naar valuta looptijd Maatstaven (‘benchmarks’) risicovrije marktrente: Effectief rendement 10-jaars staatsobligaties Swaprente © 2016 Boom uitgevers Amsterdam

De risico-opslag Risico-opslag bepaald door: Debiteurenrisico Liquiditeitsrisico Liquiditeitsrisico: verhandelbaarheid Liquiditeitsrisico staatsobligaties < -risico bedrijfsobligaties Liquiditeitsrisico obligaties < -risico boekvorderingen © 2016 Boom uitgevers Amsterdam

De risico-opslag vervolg Debiteurenrisico: risico dat emittent in gebreke blijft Ratinginstituten: kredietrating Lagere kredietrating  hogere risico-opslag © 2016 Boom uitgevers Amsterdam

Rentegevoeligheid en duration Daling marktrente  stijging beurskoers (en v.v.) Maatstaf rentegevoeligheid: (modified) duration Berekenen duration stap 1: Macaulay duration Met contante waarde van kasstromen gewogen gemiddelde looptijd. Voorbeeld: obligatie, looptijd twee jaar, couponrente 4%, effectief rendement 4,2% Macaulay duration ? [1,961 jaar] Looptijd (1) Kasstroom (2) CW (3) Wegingsfactor (4) (4) * (1) (5) 1 2 Totaal 40 1040 © 2016 Boom uitgevers Amsterdam

Rentegevoeligheid en duration vervolg Berekenen duration stap 2: Modified duration modified duration: Macaulay duration/(1+ER) = 1,961 / 1,042 = 1,882 Bij (modified) duration van d Daling marktrente met a procentpunt  Stijging beurskoers met a*d procent en omgekeerd Voorbeeld: marktrente daalt van 4,2 naar 3,9% Verandering beurskoers? [stijgt met ca. 0,3 * 1,882 = 0,56%] © 2016 Boom uitgevers Amsterdam

Rentegevoeligheid en duration vervolg Duration bepaald door: Looptijd (positief) Couponrente (negatief) Effectief rendement (negatief) Convexiteit: exact berekend geldt Effect rentestijging op koers ≠ effect rentedaling op koers Renterisico: Hoofdsomrisico  duration Herbeleggingsrisico © 2016 Boom uitgevers Amsterdam

Koersvorming van converteerbare obligaties Waarde van de onderliggende aandelen Conversiekoers Conversie-equivalent Waarde van converteerbare obligatie via aandelen Conversiewaarde: via aandelen Obligatiewaarde: als obligatiewaarde vergelijkbare niet-converteerbare obligatie © 2016 Boom uitgevers Amsterdam

Koersvorming van converteerbare obligaties vervolg Waarde converteerbare obligatie (vooral) bepaald door obligatiewaarde als: beurskoers aandeel < conversiekoers door conversiewaarde als: beurskoers aandeel > conversiekoers © 2016 Boom uitgevers Amsterdam

3.3 Beleggen in obligaties Passief beleggen Buy and hold-strategie Indexbeleggen Constante duration Rolling down the yieldcurve Dakpanconstructie © 2016 Boom uitgevers Amsterdam

Passief beleggen vervolg Dakpanconstructie Met staatsobligaties Met deposito’s Depositogarantiestelsel: max. € 100.000 p.p. per bank © 2016 Boom uitgevers Amsterdam

Actief beleggen Actieve renteanticipatie verwachting rentestijging  lage duration verwachting rentedaling  hoge duration Debiteurenanalyse verwachting ratingverhoging  obligaties kopen verwachting ratingverlaging  obligaties verkopen Yield-spread analyse vergelijken yield-spread per bedrijfstak met historie yield spread relatief hoog  obligaties kopen yield spread relatief laag  obligaties verkopen Strategie op basis van wisselkoersverwachting eigen wisselkoersverwachting   ongedekte interestpariteit bij gunstiger eigen verwachting: obligaties kopen © 2016 Boom uitgevers Amsterdam