Download de presentatie
De presentatie wordt gedownload. Even geduld aub
1
Vak maatschappijleer In klas 4: 2 uur in de week
Het eindcijfer telt mee voor de overgang. Het eindcijfer van het PWS, het vak maatschappijleer en het vak ANW vormen samen 1 cijfer, het zogeheten combinatiecijfer op de eindexamenlijst. Geen eigen boeken. Leerstof: de aantekeningen van de docent! Nodig: schrift en pen!
4
Programma Periode 1: de rechtsstaat (toets)
Periode 2: de rechtstaat (project), o.a. bezoek aan rechtbank Periode 3: de pluriforme samenleving (project en toets) Periode 4: de verzorgingsstaat (toets), de maatschappelijke stage Periode 5: de parlementaire democratie (toets) Periode 6: de parlementaire democratie (project), o.a. bezoek aan Den Haag
5
De Rechtsstaat
6
1 IDEE EN OORSPRONG VAN DE RECHTSSTAAT
7
1.1 Beginselen van de rechtsstaat
Nederland is een democratische rechtsstaat: Burgers hebben inspraak op het bestuur B. Burgers worden beschermd tegen de (gekozen) machthebbers ook de overheid moet zich aan de regels houden Sociaal contract: burgers/overheid moeten zich aan regels houden (maat/regel)
8
Leerplicht
9
Belastingplicht
10
Geen rechtsstaten
11
1.2 Ontstaan van de rechtsstaat
17de/18de eeuw: koning alle (staats)macht in handen (absolute macht) Montesquieu macht scheiden in drieën: -uitvoerend: koning/ministers -wetgevend: parlement (volk) -rechterlijk: onafhankelijke rechters De trias politica
12
1789 Franse Revolutie: Amerikaanse Revolutie In West-Europa komt een einde aan het absolutisme (19de eeuw) De constitutionele monarchie: De grondwet beperkt de macht van de koning en geeft de burgers bepaalde vrijheden (grondwettelijke bescherming)
13
De Amerikaanse revolutie
14
De trias politica
16
De 20e eeuw
17
Fascisme
18
Communisme
19
Na WO II: Universele Verklaring van de Rechten van de Mens (1948):UVRM
Europees Verdrag van de Rechten van de Mens (1950): EVRM Verbetering/bewustwording van de mensenrechten (grondrechten)
20
Dilemma's
21
Deel II Vervolg par.1 De rechtsstaat:
Iedereen, burgers en overheid, heeft rechten en plichten. Ook de overheid moet zich aan de regels houden De macht van de overheid wordt aan banden gelegd! Hoe? -De grondwet(constitutie)/grondrechten -De trias politica -democratie -Onafhankelijke rechtspraak
22
Minimale binding De rechtsstaat vormt de grondslag voor:
-De parlementaire democratie -De verzorgingsstaat -De pluriforme samenleving Voorbeeld: eerwraak
23
http://www. humanrights
rights (Mensenrechten/in het Engels!)
24
2 De grondwet en grondrechten
Doel grondwet (constitutie): A Beperken macht van de staat/garanderen vrijheid burgers B Vastleggen fundamentele rechten van de burgers C Uitdrukken de eenheid van de staat D Aangeven regels voor bestuur
25
Geschiedenis van de grondwet (herzieningen)
1798 Staatsregeling van de Bataafse Republiek 1806 Nederland wordt een constitutionele monarchie e grondwet: macht in handen van de koning 1848 Grondwetswijziging (o.l.v. Thorbecke): -Macht verschuift van koning naar parlement (“volk”) Ministeriële verantwoordelijkheid Censuskiesrecht
27
1917 Algemeen mannenkiesrecht
1922 Algemeen vrouwenkiesrecht 1983 Sociale grondrechten
28
Inhoud van de grondwet:
Hoofdstuk 1: Klassieke grondrechten Sociale grondrechten Hoofdstuk 2 t/m 7: Inrichting van het bestuur Hoofdstuk 8: Wijziging van de grondwet
29
Klassieke grondrechten
Gelijkheidsbeginsel Politieke rechten Vrijheidsrechten Bescherming van het individu Juridische bescherming Overheid stelt zich passief op Bij schending naar de rechter
30
Sociale grondrechten Werkgelegenheid/vrije arbeid
Bestaanszekerheid/welvaart Leefbaarheid/milieu Volksgezondheid Onderwijs Overheid treedt actief op Burger kan deze rechten niet afdwingen bij de rechter
31
Grondrechten Overheid Verticale werking (respecteren vrijheden en rechten) Burger(s) Burger(s) Horizontale werking Botsende grondrechten* *Geen rangorde/ontbreken objectieve criteria
32
Botsende grondrechten
33
http://www.schooltv.nl/project/2515225/dossier- maatschappijleer/2685818/afleveringen/
(Aanklikken de rechtsstaat in spagaat: relatie overheid burgers 15 minuten) (Teeuwen en meiden van Halal: botsende grondrechten 7 minuten) (Grondwet/Thorbecke/vrijheid van mening 5 minuten)
34
De Trias Politica De (staats)macht kun je in drieën verdelen: Wetgevende macht: wetten maken (1e macht) Uitvoerende macht:wetten uitvoeren (2e macht) Rechterlijke macht: recht spreken (3e macht) Dus de macht verdelen over drie organen Die houden elkaar in evenwicht/controleren elkaar/vullen elkaar aan (checks and balances)
35
Wetgevende macht: Ministers en parlement
36
Van wetsvoorstel naar wet
Minister (s) komt met wetsvoorstel Voor advies naar de Raad van State Naar de Tweede Kamer Parlement Naar de Eerste Kamer Kiest Volk
37
Een goede wet: Is algemeen: niet voor 1 persoon/situatie
Moet duidelijk zijn: begrijpelijk en bekend Haalbaar en uitvoerbaar zijn
38
Uitvoerende macht De Trias Politica in Nederland niet zuiver doorgevoerd: De ministers wetgevende macht uitvoerende macht Controle Verantwoording afleggen (ministeriele verantwoordelijkheid) Parlement
39
De vierde macht: Ambtenaren op de ministeries
40
Rechterlijke macht: onafhankelijke rechters
41
Samenspel tussen de drie rechten
Min. Van Justitie komt met wetsvoorstel Wet op de uitgebreide identificatieplicht (in kader van terreurbestrijding) Politie voert de wet uit deelt boetes uit als iemand geen ID bij zich heeft Iemand rijdt door rood/heeft ook geen ID bij zich dubbele boete
42
Persoon kan naar de rechter stappen Was de aanhouding wel noodzakelijk voor bestrijding terreur/criminaliteit?
43
Rechters: Voor leven benoemd/niet ontslagen worden Worden niet gekozen
Spreken recht op basis van bestaande wetten Kijken achterom naar wat gebeurd is Mogen advies geven over nieuwe wetten Rechters hebben in Nederland geen toetsingsrecht Het geheel van uitspraken door rechters noemen we jurisprudentie
44
De grondwet/grondrechten
Trias Politica Constitutionele monarchie Verzekeren de rechtsstaat
45
http://web.teleblik.kennisnet.nl/tsr/player/vo/fid/53 884
Verwante presentaties
