Kees Schuyt, Rijnsburg 22 maart 2014

Presentatie over: "Kees Schuyt, Rijnsburg 22 maart 2014"— Transcript van de presentatie:

1 Kees Schuyt, Rijnsburg 22 maart 2014
De politieke filosofie van Spinoza in relatie tot de staatsopvatting van Johan de Witt Kees Schuyt, Rijnsburg 22 maart 2014

2 Indeling 1. Johan de Witt (1625 – 1672) en Spinoza (1632 – 1677) als tijdgenoten; grote sociale verschillen 2. Invloeden over en weer? 3. Overeenkomsten: wiskunde; voorbeeldig leven; “Ware Vrijheid”; 4. Verschillen: religie, metafysica, staatsopvatting in Politiek Traktaat; 5. Conclusie: Spinoza reageert op “roerige tijden”.

3

4 Tijdgenoten Grote sociale verschillen:
J. de Witt uit een groot stedelijk regentengeslacht in concurrentie met Oranjevorsten ( Jacob de Witt) versus Immigrantenzoon, van Joodse afkomst, religiekritiek in TTP. Van Voorburg naar den Haag?

5

6 Invloeden over en weer? Een merkwaardig toneelstuk: Spinoza und De Witt (Helene Askanasy, 1931) Naschrift: brief aan Oldenburg, contacten met de kring rond De Witt (van Beuningen e.a.) Spinoza reageert op roerige gebeurtenissen (brief van mei 1665; echter niet 1672 – 1675)

7

8

9 Invloeden over en weer ? (vervolg)
Spinoza adviseur van de Witt? Grote twijfel De Staatkunde van Johan de Witt (proefschrift UvA door J.C. Naber 1882: Kenmerken: a) Zelforganisatie der Staten versus autocratie van Oranjevorsten (is niet: volkssoevereiniteit) b) Buitenlandse politiek (vrije zee) c) Vrede, veiligheid, voorspoed

10 Invloeden over en weer? (vervolg)
Invloed van de Witt’s politiek op Spinoza’ s ideeën? Enigszins te zien in TTP: eredienst van staatswege; vrij denken en vrij spreken over godsdienst; anti-predikanten, aanhangers van Oranje; (TTP, H 19; brief van L. van Velthuijsen, 1671); Politiek Traktaat (1676, laatste brief van Spinoza 1676): Monarchie, Aristocratie, Democratie

11

12 Overeenkomsten Wiskunde
Voorbeeldig leven: een volmaakt Hollander, sober, practice what you preach “Ware Vrijheid”(1650 – 1672)

13

14

15 Verschillen Religie ( De Witt, vroom christen; Spinoza “philosopheren” (natuurfilosofie) Metafysica, Ethica Boek 1 t/m 5 Spinoza: 3 typen van bestuur; de Witt: duaal

16 Spinoza’s politieke filosofie
Politiek Traktaat : een realistisch boek Zes moeilijke vragen Drie lagen in de TP: metafysica, aard van de mensen, hoe mensen met elkaar omgaan; Typering van Spinoza’s staatsopvatting: een machtsstaat (Hobbes), (nog) geen rechtsstaat; Een sterke staat met absolute gehoorzaamheid

17 Spinoza’s politieke filosofie ( vervolg)
Doel van de staat: een veilig en voorspoedig leven (rechtvaardiging van De Witt’s politiek?) Hoe het doel van de staat bereikt kan worden: Niet door recht alleen, wel door wetenschap, voorspoed en welvaart, tolerantie, vrije meningsuiting en verbetering van politieke inrichting; Spinoza’s staatsopvatting is melioristsich, geen utopie

18 Ik dank U voor Uw aandacht

19

20

21