Leiden University. The university to discover. Toereikendheid pensioeninkomens in Nederland: een meerpijlerbenadering (in internationaal perspectief) Koen.

Presentatie over: "Leiden University. The university to discover. Toereikendheid pensioeninkomens in Nederland: een meerpijlerbenadering (in internationaal perspectief) Koen."— Transcript van de presentatie:

1 Leiden University. The university to discover. Toereikendheid pensioeninkomens in Nederland: een meerpijlerbenadering (in internationaal perspectief) Koen Caminada, Universiteit Leiden Onderzoeksteam: Marike Knoef, Jim Been, Rob Alessie, Koen Caminada, Kees Goudswaard and Adriaan Kalwij

2 Leiden University. The university to discover. Aanvulling bijstand Leeftijd35-4950-5455-5960-64 Alle huishoudens6655 1 e generatie immigranten40454139 Welk % huishoudens zal naar verwachting gebruik maken van aanvulling uit de bijstand?

3 Leiden University. The university to discover. Assumpties: het belang van indexatie Veronderstellingen hebben sterke invloed op uitkomsten  pessimistisch scenario (o.a. geen indexatie) optimistisch scenario (o.a. volledige indexatie)  vervangingsratio’s vallen bijna 15%-punt lager / hoger uit Nominale zekerheid zegt heel weinig; bij pensioenen zo veel mogelijk in koopkrachttermen denken  reële contracten scenario’spessimistischbasisoptimistisch indexatie0%50%100% reëel rendement vermogen0%1%2% Waardeontwikkeling onroerend goed-2%-1%0% reëel rendement 3e pijler (toekomst)0%1%2% leeftijd van pensionering646567

4 Leiden University. The university to discover. Scenario’s leeftijd35–4950–5455–5960–64allen Basis eerste en tweede pijler 4063615249 idem, inclusief vrije besparingen3152504139 idem, inclusief onroerend goed2641383031 Pessimistisch eerste en tweede pijler 6679766169 idem, inclusief vrije besparingen 5872675261 idem, inclusief onroerend goed 4960534050 Optimistisch eerste en tweede pijler 1737403727 idem, inclusief vrije besparingen 1227292719 idem, inclusief onroerend goed 1020211914 Percentage huishoudens (35+) met een BRR < 70%

5 Leiden University. The university to discover. Vervolgonderzoek Pensioenhervormingen Versobering Witteveenkader  negatieve invloed opbouw Hogere pensioenleeftijd (langer doorwerken) compenseert dat voor een deel Effecten van uiteenlopende carrièrepatronen (schatting loonprofielen) Gedragseffecten: in hoeverre leidt ontoereikende opbouw tot meer sparen en/of langer doorwerken? Hoe veranderen consumptiebehoeften gedurende pensionering?

6 Leiden University. The university to discover. Internationaal perspectief Pension at a Glance 2013 BRR: fictieve personen die gedurende hun werkende leven een volledig pensioen opbouwen met een mediaan inkomen  Retirement Savings Adequacy Project van de OECD Teams van landenexperts

7 Leiden University. The university to discover. Toereikendheid pensioenpijlers 1+2+3 Bron: OECD Retirement Savings Adequacy (2014) % werkenden met BRR < 66% eindloon

8 Leiden University. The university to discover. Toereikendheid pensioenpijlers 1+2+3 Bron: OECD Retirement Savings Adequacy (2014) ChiliFraNLNooVKVS Belang privaat pensioen in totaal pensioeninkomen >50%<10%45%25%35% Aandeel onder armoedegrens (land- specifieke definitie) 35%25%<10% 15%<10% Minder koopkracht dan huidige gepensioneerden, aandeel >50%35% 45%25% Aandeel onder land-specifieke ambitie vervangingsratio >50% 35%>50%

9 Leiden University. The university to discover. Conclusies  gemengd beeld Empirisch Pijler 1+2: helft Nederlands haalt geen pensioen van 70% bruto Meetellen alle beschikbare middelen + netto: helft Nederlanders komt aan 100% of meer Vervangingsratio van 100% betekent niet zonder meer een riant pensioen (sociale minima) Enkele specifieke kwetsbare groepen Eerste internationale vergelijking VS, VK, Chili, Fra, Noo en NL Methodologisch - Integrale benadering van belang / eigen woning - Kwetsbare groepen / pensioenhervormingen - Kwantitatief versus normatief: Wat is genoeg?

10 Leiden University. The university to discover. Stelling Sprookje Nederlandse pensioenstelsel: de pensioenopbouw is toereikend en we leefden nog lang en gelukkig!

11 Leiden University. The university to discover. Verder lezen - K. Caminada, K. Goudswaard en M. Knoef (2014), Vermogen in Nederland, Me Judice, 27 juni. - J. Been, M. Knoef, K. Caminada en K. Goudswaard (2014), Drie scenario’s voor de pensioenopbouw in Nederland, Pensioen Magazine, 19(4): 16-20. - M. Knoef, K. Goudswaard, K. Caminada en J. Been (2013), Pensioen- inkomens in de toekomst, ESB: 734-737. - M. Knoef, J. Been, R. Alessie, K. Caminada, K. Goudswaard en A. Kalwij (2013), Measuring retirement savings adequacy: a multi-pillar approach in the Netherlands, Netspar Design Paper 25. - M. Knoef, J. Been, R. Alessie, K. Caminada, K. Goudswaard en A. Kalwij (2012/2013), De toereikendheid van pensioeninkomens in Nederland; een meerpijlerbenadering, in: WRR: 83-116. Te verschijnen: pre-advies voor KVS

12 Leiden University. The university to discover. Bijlage: Assumpties Huishoudens - Alleenstaanden blijven alleen, koppels blijven samen - Kinderen zijn het huis uit tijdens pensionering - CBS equivalentieschaal (Sierman et al. 2004) AOW - Basisassumptie: mensen blijven in NL tot 65 jaar, prijsindexatie en aanvulling bijstand - Volgende stap: verhoging AOW-leeftijd 2 e pijler - Basisassumpties: mensen blijven in hun huidige baan tot 65, geen indexatie (inflatie 2%), geen kortingen - Volgende stap: loonprofiel en transitiekansen, scenario’s pensioenleeftijd, indexatie, pensioenkortingen

13 Leiden University. The university to discover. Assumpties (vervolg/slot) 3e pijler - Inleg vanaf 1989 - Toekomst: constante opbouw - Reëel rendement 1% (3,5% en 6%) Eigen woning - Onderschatting: spaar- en beleggingshypotheken - Basisassumpties: reëel rendement 1%, geen extra aflossing, ‘opeten’ - Volgende stap: huurwaarde eigen woning, fiscaliteit en scenario’s Financieel vermogen - Basisassumpties: Geen aanvullende besparingen, pensioen is het enige spaarmotief, reële rente 1% (3,5% en 6%), ‘opeten’