Europees Recht mr. dr. Erwin Nijkeuter / mr. S.M. Groot Koerkamp

Presentatie over: "Europees Recht mr. dr. Erwin Nijkeuter / mr. S.M. Groot Koerkamp"— Transcript van de presentatie:

1 Europees Recht mr. dr. Erwin Nijkeuter / mr. S.M. Groot Koerkamp
2 februari-16 februari 2015 Register Belastingadviseurs Kring Gelderland-Overijssel

2 Agenda Wat houdt het Europese Recht in? Waarom van belang voor de belastingheffing? Wat zijn de basisregels van het Europese Recht? Casus/Actualiteiten

3 Europees recht: Algemeen

4 Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie (VwEU)
Verdrag van Lissabon Opvolger verdrag tot oprichting van de E(E)G 1957 Doel: vergroten welvaart en stabiliteit in Europa Middel: creëren van een interne markt Gereedschappen: Algemeen recht op non-discriminatie (art. 18 VwEU) Burgerschap van de Unie Vrijheid van vestiging (art. 49 VwEU) Vrijheid van dienstenverkeer (art. 56 VwEU) Vrijheid van kapitaalverkeer (art. 63 VwEU) Verbod op staatssteun (art. 107 VwEU) Verbod op schadelijke belastingconcurrentie (Primarolo/BEPS)

5 Toepassing Europees recht
Europees recht heeft rechtstreekse werking Nationale rechter kan Europees recht toepassen Bij onduidelijkheden over de toepassing van Europees recht dient de nationale rechter prejudiciële vragen te stellen aan het HvJ.

6 Verhouding Europees recht vs. fiscale bevoegdheden lidstaten
EU heeft geen belastingsoevereiniteit Bevoegdheid niet door de lidstaten overgedragen aan de EU Lidstaten zijn op het gebied van belasting soeverein op hun eigen territoir. HvJ: Om te beginnen zij eraan herinnerd, dat ofschoon de directe belastingen tot de bevoegdheid van de lidstaten behoren, deze niettemin verplicht zijn die bevoegdheid in overeenstemming met het gemeenschapsrecht uit te oefenen Uit de nota Werken aan winst: Voorts is de eigen juridische bewegingsvrijheid in de EU fors afgenomen. Er zijn strikte regels met betrekking tot staatssteun. Een werkgroep onder leiding van de Engelse staatssecretaris Primarolo heeft een gedragscode opgesteld die de marges van belastingconcurrentie verder beperkt. En ten derde dwingen uitspraken van het Europese Hof van Justitie tot een meer Europese oriëntatie van de belastingen op winst. Hoewel de richting van de uitspraken van het Hof duidelijk is, wordt hier tot nu toe reactief mee om gegaan.

7 Relevante rechtsbronnen Europees recht voor de VPB
VwEU Moeder-dochterrichtlijn Fusierichtlijn Interest- & royaltyrichtlijn Vereist bereidheid lidstaten tot het maken van afspraken Jurisprudentie HvJ en nationale rechters, w.o. de Hoge Raad (negatieve integratie) } Positieve integratie

8 Europees recht: Toetsing aan verdragsvrijheden

9 Toetsingsschema HvJ en de toepassing van de verdragsvrijheden Beslis- of stappenschema verdragsvrijheden: Is er toegang tot het Europees recht? Is er sprake van discriminatie of een belemmering? Zo ja, kan deze discriminatie of belemmering worden gerechtvaardigd? Is het middel geschikt om het doel te bereiken ? Is het middel proportioneel (evenredigheidstoets)?

10 Toegang tot relevante vrijheden voor de IB ondernemers / VPB
Vrijheid van vestiging Art. 49 VwEU: Beperking van de vrijheid van vestiging van onderdanen van een lidstaat op het grondgebied van een andere lidstaat zijn verboden Vestiging omvat o.m. de oprichting en het beheer van ondernemingen en deelnemingen (meederheidsdeelnemingen) art. 54 VwEU: toegang voor vennootschappen Opgericht volgens het recht van een lidstaat èn statutaire zetel, hoofdbestuur of hoofdvestiging binnen de EG uitgezonderd vennootschappen die geen winst beogen

11 Toegang tot relevante vrijheden (II)
Vrijheid van kapitaalverkeer Art. 63 VwEU: alle beperkingen van kapitaalverkeer tussen lidstaten en lidstaten en derde landen zijn verboden Kapitaalverkeer niet gedefinieerd in verdrag. Volgens HvJ met name van belang voor (dividend van) minderheidsdeelnemingen/ geldleningen/onroerend goed/schenkingen/successies Geen eisen m.b.t. de uitvoerder van het kapitaalverkeer Ook van toepassing voor kapitaalverkeer vanuit en naar derde landen Standstill-bepaling Uitzondering voor belastingregelingen (?)

12 Discriminatie/Belemmering
Discriminatie: onderscheid naar nationaliteit (direct/indirect). Belemmering: grensoverschrijdend verkeer wordt door een lidstaat minder gunstig behandeld dan een vergelijkbare binnenlands verkeer. Dispariteit: verschillen in regelgeving (dus ook belastingstelsels en tarief). Kan of een belemmering zijn van de woonstaat of van de bronstaat (of van beide).

13 Voorbeeld Bosal Holding (Belemmering woonstaat)
Kosten in verband met een deelneming, indien deze niet dienstbaar zijn aan in NL belaste winst (art. 13, lid 1 Wet VPB 1969 (oud)) NL EU Onderscheid indirecte discriminatie

14 Voorbeeld Royal Bank of Scotland (Belemmering bronstaat)
Verenigd Koninkrijk Griekenland v.i. 35% Griekse Vpb 40% Griekse Vpb

15 Rechtvaardigingsgronden
Coherentie (samenhang) van het belastingstelsel Territorialiteit Evenwichtige verdeling van heffingsbevoegdheden tussen lidstaten Tegengaan misbruik Doeltreffendheid fiscale controles …?

16 Indien er sprake is van een belemmering die gerechtvaardigd is….
Slottoetsen Indien er sprake is van een belemmering die gerechtvaardigd is…. Is het middel (de regel) wel geschikt om zijn doel te verwezenlijken? Toepassing van anti-misbruikmaatregelen die van toepassing zijn in het geval er geen sprake is van misbruik. Proportionaliteit: Gaat het middel (de regel) niet te ver? Conserverende aanslagen

17 Europees recht: Actuele ontwikkelingen

18 Dividend: Arresten Nederlandse Hoge Raad
Finse beleggingsfonds (NTFR 2013/2228) Vergelijkbaarheid lichaam vanuit de tekst van de regeling of het doel van de regeling Zwitsers Pensioenfonds (NTFR 2014/890) Derde landen problematiek – geschiktheid en proportionaliteit rechtvaardigingsgrond Franse Bank (NTFR 2014/326) Vergelijkbaarheid – netto belasting – toerekening kosten Vergelijkbaar met infractieprocedure tegen Nederland op het gebied van verzekeringsmaatschappijen (16 april 2014, Memo/14/293) Belgische particulieren (NTFR 2014/ /328) Forfaitaire / netto belasting box 3 Wet IB 2001 vs. bruto dividendbelasting Wet DB 1965 Deelnemingsdividend Antillen (C-24/12)

19 Lopende zaak HvJ EU: Miljoen
Belastingheffing in box 3 van Nederlandse beleggers Forfaitair rendement vastgesteld op 4% per jaar Tarief 30% In aanmerking nemen schulden Heffingvrij vermogen Peildatum 1 januari (tot 2011 twee peildata) Dividendbelasting is voorheffing en wordt geheel verrekend Belastingheffing in de Wet DB 1965 voor buitenlandse beleggers Eindheffing Daadwerkelijk dividendrendement Tarief 15% Geen kosten in aanmerking Verrekening NL dividendbelasting in woonstaat obv verdrag of nationale wetgeving woonstaat. België geeft bijv. geen verrekening van de NL dividendbelasting, maar staat belast netto voordeel (dividend -/- Div. bel) nogmaals

20 Prejudiciële vragen Hoge Raad:
Zaak Miljoen Prejudiciële vragen Hoge Raad: Vergelijking tussen IB en DB? (8% * 15% = 4% * 30%) Vergelijking per aandeel of voor het gehele vermogen/ de gehele rendementsgrondslag (dus op basis van een gemiddeld rendement) ? Moet bij de vergelijking rekening gehouden worden met een splitsing van het rendement van 4% in een deel dividendrendement en een deel vermogensrendement? Moet bij de vergelijking rekening gehouden met één jaar of meerdere jaren? Is de aftrek van dividendbelasting in België aan te merken als een neutralisatie? Moet bij de vergelijking rekening gehouden worden met het heffingvrij vermogen? Opvallend gezien arrest Hoge Raad 9 december 2011, NTFR 2012/223

21 Grensoverschrijdende fiscale eenheid
+/+ -/-

22 X Holding BV Arrest HvJ, , NTFR 2010/541 Geen verplichting tot het afgeven van een beschikking grensoverschrijdende fiscale eenheid Er is wel sprake van een belemmering Is echter gerechtvaardigd met het oog op de evenwichtige verdeling van heffingsbevoegdheden GOV Fiscale eenheid zou bewerkstelligen dat verliezen in verschillende lidstaten naar willekeur in aftrek gebracht kunnen worden Arrest Hoge Raad, , NTFR 2011/74 volgt het HvJ Uitgaande van de aanname dat de grensoverschrijdende fiscale eenheid zou leiden tot verliesimport in Nederland. Belgische dochter zou na voeging in de fiscale eenheid een vaste inrichting zijn. Objectvrijstelling?

23 Papillon / zusjes-fiscale eenheid
Prejudiciële vragen Hof Amsterdam (NTFR 2013/526) Arrest HvJ in SCA Group Holding (NTFR 2014/1055): Dergelijke fiscale eenheden moet worden toegestaan Inmiddels besluit van 31 december 2014 waarin deze fiscale eenheden vooruitlopend op de wijziging van wetgeving worden toegestaan. Geen verliesimport, maar consolidatie van Nederlandse resultaten van verschillende groepsmaatschappijen. > De verdeling van heffingsbevoegdheden tussen lidstaten wordt niet geraakt -/- +/+

24 30% regeling: Sopora A-G Kokott

25 Zelfstandigenaftrek na Gielen
Zelfstandigenaftrek met ingang van 2012 een vast bedrag Voor binnenlandse ondernemers geldt dat bij een onderneming met een buitenlandse v.i. de zelfstandigenaftrek deels wordt teruggenomen Voor buitenlandse ondernemers met een VI in Nederland geldt dat zij ook gedeeltelijk recht hebben op zelfstandigenaftrek Blijkt niet uit Wet IB 2001, maar uit interpretatie Sts Recht op zelfstandigenaftrek in de verhouding binnenlandse winst/wereld winst Naar welke maatstaven wereldwinst berekenen?

26 Valutaverliezen en deelnemingsvrijstelling
Arrest Deutsche Shell uit 2008 (Valuta)verliezen zouden altijd ergens aftrekbaar moeten zijn Valutaverliezen komen in de bronstaat niet tot uitdrukking Claims ingediend ook in verband met valutaverlies deelneming Minfin reageerde met Tussenregeling valutaresultaten op deelnemingen Hof Den Haag heeft op 13 januari 2015 een dergelijke claim toegekend Conclusie A-G van 22 januari 2015 in vergelijkbare Zweedse zaak (X AB C-686/13) afgewezen

27 Staatssteun Op dit moment onderzoekt de Europese Commissie een aantal rulings. Heeft in een viertal zaken een zogenoemde ‘reasoned opinion’ neergelegd bij de verschillende lidstaten (waaronder Nederland voor Starbucks). Staatssteun: bevoordeling bekostigd uit staatsmiddelen voordeel voor een specifieke groep / specifieke onderneming die de concurrentie verstoord. Invloed op APA/ATR praktijk?

28 Vragen ?

29 Contactgegevens: Erwin Nijkeuter / Susan Groot Koerkamp KPMG Meijburg & Co