Het leenstelsel Van orde naar wanorde (8e -15e eeuw)

Presentatie over: "Het leenstelsel Van orde naar wanorde (8e -15e eeuw)"— Transcript van de presentatie:

1 Het leenstelsel Van orde naar wanorde (8e -15e eeuw)
HB p58-59, cursus p werkblaadje

2 Voorkennis  hersenen wakker maken
Kerstvakantie  Iemand vakantiewerk gedaan? Wat? Waar? Op voorhand iets besproken met werkgever? Wat moest jij leveren? Wat kreeg jij voor je geleverde prestaties? Wat is een contract? Een afspraak tussen twee (of meer) partijen, waardoor er wederzijdse rechten en plichten ontstaan. De ene partij heeft de plicht om een prestatie te leveren, de andere partij heeft recht op deze geleverde prestatie. Hoe bezegelen wij een contract? Lezen, bestuderen en tekenen – in theorie. Tekenen en hopen dat je eerste loon snel gestort wordt – in praktijk.

3 Leencontracten: persoonlijke en zakelijke overeenkomsten
Romeinen, Germanen, Karolingers: verdienstelijke soldaten kregen? GROND! (of een ambt) Waarom was grond belangrijk? Grond = geld Leg uit! De soldaten die een stuk grond kregen van de koning, keizer, … kunnen een inkomen halen via de boeren die op hun grond leven en voor hen moesten werken. Wil dit zeggen dat de familie van de heer met een stuk grond nooit of te nimmer armoede zal kennen? Neen! De grond was slechts in bruikleen uitgeleend aan de soldaat. Na zijn dood keert het stuk grond terug naar de kroon. Het bleef per definitie altijd koninklijk bezit. ME: grond wordt een LEEN of FEODUM genoemd.

4 Leencontracten Het leenstelsel of FEODALITEIT. Komt van ‘feodum’
Contract  rechten en plichten voor beide partijen. De leenheer: schenkt grond (of ambt) in leen. De leenman (of vazal): VERANTWOORDELIJKHEDEN: Moest de gekregen grond beschermen en er de wetten doen naleven. Kortweg: besturen in naam van zijn leenheer. Leenheer bijstaan met raad en daad. (o.a. vazallen moesten 40 dagen per jaar beschikbaar zijn om te vechten voor hun leenheer) Trouw blijven aan de leenheer. Opmerking: Kroonvazallen konden met lager geplaatste adel ook een leencontract aangaan. Je werd achtervazal van de koning Trouw gezworen aan de kroonvazal, niet aan de kroon zelf. Leidt mogelijks tot problemen.

5 Leenstelsel in afbeeldingen - schematisch

6 Leenpiramide

7 Leenstelsel in afbeeldingen
Opperste leenheer = koning, keizer, vorst, … Kroonvazallen =Vazal van de vorst Achtervazallen = vazal van een kroonvazal …

8 Leenhulde De overdracht van het leen ging samen met een hele ceremonie. Zie ook HB p59, bron 5 Heer en leenman en leenman geven elkaar de vredeskus. De leenheer omklemt de samengevouwen handen van de leenman. Leenheer overhandigt een zwaard aan de leenman. Er wordt een takje overhandigt.

9 KdG: sterk en goed bestuurd rijk

10 Leenstelsel onder Karel de Grote
Alle machtige figuren (graven en hertogen) waren door een eed van trouw en een leencontract aan Karel verbonden. Om de eed te verifiëren zond hij zendgraven uit. Lenen waren niet erfelijk Sterke persoonlijkheid: ideale, sterke man aan de top van de feodale piramide. Twee keer raden: Wat gebeurt er met het leenstelsel na de dood van KdG?  Valt uiteen!

11 Feodale verbrokkeling
814: * KdG 843: Verdrag van Verdun Graven en hertogen minder trouwe leenmannen. Trokken koninklijke rechten naar zich toe. Oefenden macht ui in eigen naam. Traden op als vorst binnen hun leen. Wat nog? Leenheren bestreden elkaar. Lenen werden erfelijk. Sommige vazallen hadden meerdere leenheren. Er ontstonden heerlijkheden.