GELOOF AAN DE GODEN Thema’s uit de godsdienstgeschiedenis van de antieke wereld Hoorcollege september-december 2009 Dr. F.G. Naerebout

Presentatie over: "GELOOF AAN DE GODEN Thema’s uit de godsdienstgeschiedenis van de antieke wereld Hoorcollege september-december 2009 Dr. F.G. Naerebout"— Transcript van de presentatie:

1 GELOOF AAN DE GODEN Thema’s uit de godsdienstgeschiedenis van de antieke wereld Hoorcollege september-december 2009 Dr. F.G. Naerebout f.g.naerebout@hum.leidenuniv.nl www.oudegeschiedenis.info

2 Rooster 9/9college 128/10 college 7 16/9 college 2 4/11 college 8 23/9college 3 11/11 college 9 30/9college 4 18/11 college 10 7/10college 5 25/11 college 11 14/10college 6 2/12 college 12 21/10 ----- 9/12 college 13 Tentamen Zie www.oudegeschiedenis.info

3 College-thema’s 1Inleidend 2Bovennatuurlijke wezens [Deities and demons; Monotheism and polytheism] 3Cosmologie [Cosmology: time and history; Myth; Theology, theodicy, philosophy; Myth and sacred narrative ] 4‘Heilige’ tijd en ruimte [Sacred times and spaces] 5Intermediairs [Religious personnel] 6Tekst(en) [Religion and writing; Sacred texts and canonicity] 7Offer [Sacrifice, offerings, and votives] 8Divinatie [Divination and prophecy] 9Onreinheid [Pollution, sin and atonement; Sin, pollution and purity] 10Ziekte en dood [Illness and other crises; Death, afterlife and other last things] 11Mysterieculten [Mysteries] 12Magie [Magic]

4 Hoofdpunten vorige college: Cosmologie = het expliciet-maken van een wereldbeeld in woord en beeld = mythologie & theologie Mythen = overgeleverde vermeend historische verhalen met een meer dan individueel belang die een bepaald wereldbeeld helpen vormen en bewaren, en eventueel aan ritueel gekoppeld zijn (aetiologie). Theologie: reflectie op een metaniveau, bv. mythografie. Thematiek: cosmogonie, antropogonie, eschatologie, geschiedenis van goden en helden. Explicatie van kosmos, hemel(verschijnselen), (onder)wereld, tijd, theodicee, cultus, landschap, enz., enz.

5 Tijd en ruimte Mental mapping: indeling van de tijd, indeling van de ruimte Categorie ‘heilige’ tijd, ‘heilige’ ruimte NB: niet ‘heilig in oppositie tot profaan’ Tijd: lineair, cyclisch Plaats: territoria

6 TIJD 1 unieke gelegenheden 2 terugkerende gelegenheden, meestal periodieke terugkeer, geregeld door de kalender de zgn. feestkalender is zeer bepalend voor het leven in een antieke gemeenschap – een Fest- gemeinschaft (< Walter Burkert) ‘feest’ moet worden opgevat als ‘viering’: alles van een ernstige plechtigheid tot een vrolijk feestbanket. Beter zou misschien een neutrale term als public event zijn (< Don Handelman)

7 RUIMTE de ruimte die aan de goden is voorbehouden: een temenos. Een temenos, een ‘heiligdom’, is alles van een heilig bos of een grot tot en met een ommuurd terrein met binnen de muur een tempel en/of andere religieuze architectuur tempels zijn ‘woningen van de goden’ en herbergen veelal een godenbeeld of godenbeelden tempels zijn geen plaatsen voor rituele hande- lingen: die vinden vóór de tempel plaats, bij het altaar, of elders in de temenos bij gebouwen die voor een specifiek doel bestemd zijn ‘heilige ruimte’ staat apart. Er kunnen toegangs- restricties en gedragsrestricties gelden

8 Landschap

9

10

11

12 Grenzen

13

14

15

16

17

18

19 Temenos

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31