Systematiek De eerste die probeerde een systematische indeling te maken was Aristoteles (384-322 voor Christus). Bijna alle wetenschappers uit zijn tijd.

Presentatie over: "Systematiek De eerste die probeerde een systematische indeling te maken was Aristoteles (384-322 voor Christus). Bijna alle wetenschappers uit zijn tijd."— Transcript van de presentatie:

1 Systematiek De eerste die probeerde een systematische indeling te maken was Aristoteles ( voor Christus). Bijna alle wetenschappers uit zijn tijd probeerden via nadenken tot allerlei nieuwe inzichten te komen. Als je iets kon beredeneren dan moest het zijn zoals je bedacht had. Aristoteles hechtte echter zeer grote waarde aan de dingen die hij kon zien in de levende natuur. Hij ging, en dat was voor zijn tijd enorm revolutionair, zelfs zo ver dat hij de waarnemingen die hij deed boven de uitkomst van zijn redeneringen plaatste. Hij probeerde bijvoorbeeld door het ontleden van dieren, waaronder een olifant, te ontdekken hoe deze dieren in elkaar zaten. Op basis van wat hij zag, bedacht hij vervolgens een verklaring over hoe de organen zouden werken. Andere wetenschappers uit zijn tijd bedachten gewoon hoe een olifant zou moeten werken en lieten het daar bij. Hij was dus veel empirischer ingesteld dan veel van zijn tijdgenoten. Deze manier van werken paste hij ook toe bij zijn poging de natuur te ordenen. Hij probeerde de verschillende onderdelen van de natuur zo goed mogelijk te omschrijven, om deze dan vervolgens te groeperen naar de kenmerken die ze gezamenlijk hebben. Hij ontdekte hierbij dat dit bij levende wezens niet altijd even gemakkelijk gaat. Ondanks deze moeilijkheden creëerde hij een zogenaamde scala naturae (een ladder van het leven), waarop ieder levend wezen gerangschikt werd van simpel naar complex (zie afbeelding 2). Iedere soort had zo zijn eigen plek (zijn eigen doel) en ieder plekje op de ladder was hierbij bezet. Hij zag soorten als permanent, perfect en onveranderlijk. Dit doelmatigheidsdenken is zo'n 2000 jaar blijven bestaan, en heeft tot in de 19e eeuw grote invloed gehad op de biologie. Aristoteles (384 – 322 voor Christus) en zijn “ladder van het leven”

2 Systematiek = het proberen een logisch systeem in de taxonomie te krijgen. Soms doet men dit erg kunstmatig, gebaseerd op slechts enkele kenmerken. Carolus Linnaeus

3 de laatst ontstane meest complexe soorten achteraan.
Tegenwoordig probeert men de taxonomie / de classificatie zoveel mogelijk te doen overeenkomstig het natuurlijke ontstaan (= de evolutie) van de soorten: de primitiefste vooraan, de laatst ontstane meest complexe soorten achteraan. Zo ontstaat een natuurlijk systeem. v Homologie in de bouw van de voorste ledematen van vier zoogdieren : (vlnr) mens, kat, walvis en vleermuis

4

5 Indeling in de 4 rijken

6

7

8 Waarom 4 rijken? Vanouds kende men 2 rijken: planten en dieren Planten met een stevige wand om de cel en dieren zonder zo’n celwand. Bacteriën en schimmels rekende men vroeger tot de planten. Een kunstmatige indeling, zo blijkt:

9 Sinds men de microscoop heeft, kent men het oogdiertje of oogwiertje (Euglena elegans):

10 En dan zijn er ook nog bacteriën, die geen kern blijken te hebben en ontzettend veel kleiner zijn dan planten. In hun leefwijze lijken ze vaak meer op schimmels: ze verteren organisch voedsel buiten de cel, om dat vervolgens op te nemen. Planten maken zelf hun organisch voedsel via fotosynthese, dat kun je toch niet vergelijken met schimmels?

11 Men deed veel pogingen om een betere meer natuurlijke rijkenindeling te maken. Even leek het 5-rijken-systeem te winnen, wat wel aardig bedacht was.

12

13 De indeling in 4 rijken heeft het gewonnen, alhoewel de oogdiertjes en de slijmzwammen nog steeds dwars blijven liggen (geen celwand)

14

15 De 4 rijken Bacterie Schimmel Plant Dieren Grootte Aantal cellen Celwand? Celkern? Voedingswijze Grote vacuole?

16 Bacteriën Schimmels Planten Dieren Celwand
Geen celkern (DNA ligt als kringvormig chromosoom in cytoplasma) = prokaryoot Geen bladgroenkorrels, behalve cyanobacteriën Eencellig Voortplanting: Deling

17 ? Bacteriën Schimmels Planten Dieren Nuttige bacteriën
Bacteriën voor zuiveren afvalwater Melkzuurbacteriën Bacteriën voor produceren wasmiddelenzymen, geneesmiddelen (insuline) door recombinant-DNA-techniek Darmflora ?

18 Schadelijke bacteriën
Schimmels Planten Dieren Schadelijke bacteriën MRSA bacterie Hersenvliesontsteking Voedselvergiftiging

19 Bacteriën Schimmels Planten Dieren Schadelijke bacteriën Cholera Vervuild water Schoon drinkwater

20 Bacteriën Schimmels Planten Dieren Celwand Celkern (= eukaryoot) Geen bladgroenkorrels Eencellig of veelcellig Voortplanting: Eencellige schimmels (gisten): deling Veelcellige schimmels: sporen

21 Bacteriën Schimmels Planten Dieren Animatie levenscyclus schimmel

22 Bacteriën Schimmels Planten Dieren Nuttige schimmels Antibiotica (penicilline) Schimmel voor kaasbereiding Gist Paddenstoelen

23 Bacteriën Schimmels Planten Dieren Schadelijke schimmels Candida Meeldauw

24 Bacteriën Schimmels Planten Dieren Celwand Celkern(= eukaryoot) Bladgroenkorrels (chloroplasten) Eencellig of veelcellig

25 Bacteriën Schimmels Planten Dieren Organische stoffen
Afkomstig van organismen Grote ingewikkelde moleculen Minimaal 2 C-atomen O.a. koolhydraten, eiwitten, vetten Anorganische stoffen -Zowel in organismen voorkomend als de levenloze natuur -Kleine eenvoudige moleculen -O.a. water, CO2, O2, zouten glucose

26 Bacteriën Schimmels Planten Dieren Autotrofe organismen
Kunnen organische stoffen maken uit alleen anorganische stoffen Geen andere organismen nodig voor hun voedsel M.b.v. fotosynthese in de bladgroenkorrels (chlorofyl) Planten en cyanobacteriën Heterotrofe organismen -Kunnen niet zelf organische stoffen maken -Andere organismen nodig voor voedsel -Schimmels, dieren en meeste bacteriën

27 Geen bladgroenkorrels Eencellig of veelcellig
Bacteriën Schimmels Planten Dieren Geen celwand Celkern (=Eukaryoot) Geen bladgroenkorrels Eencellig of veelcellig wangslijmvlies amoebe

28 De 4 rijken Bacterie Schimmel Plant Dieren Grootte 1 – 10 μm 10 – 100 μm Aantal cellen 1 1 of veel Celwand? Ja Nee Celkern? Nee, geen organellen / prokaryoot Ja, eukaryoot Voedingswijze Heterotroof of autotroof Heterotroof Autotroof (dus chlorofyl) Grote vacuole?