SOCIALE AFSTAND in de Psychologie, Rechtswetenschap, Sociologie, Extreem-rechtse politiek Wout Ultee 11 april 2010.

Presentatie over: "SOCIALE AFSTAND in de Psychologie, Rechtswetenschap, Sociologie, Extreem-rechtse politiek Wout Ultee 11 april 2010."— Transcript van de presentatie:

1 SOCIALE AFSTAND in de Psychologie, Rechtswetenschap, Sociologie, Extreem-rechtse politiek Wout Ultee 11 april 2010

2

3 De sociaal-psycholoog Emory Bogardus stelde in 1925 een schaal voor die bekend is geworden als Borgardus’ schaal voor sociale afstand Mensen in de Verenigde Staten werd gevraagd voor een groot aantal in dat land wonende `rassen’ aan te geven of ze die wel of niet accepteerden op zeven punten

4 De zeven items voor ‘accept’ waren: As close relatives by marriagemarriage As my close personal friendsfriends As neighbors on the same streetneighbors As co-workers in the same occupationco-workers As citizens in my countrycitizens As only visitors in my countryvisitors Would exclude from my countryexclude De inhoud van de items maakt duidelijk dat het hier om cumulatieve items gaat, een zogenaamde Guttman-schaal

5 Met de ‘rassen’ kon naar believen worden gevarieerd De lijst van Borgardus wat bepaald lang en omvatte onder andere Armenians Dutch Irish Jews-German Jews-Russian Mulatto’s Negroes Scotch Swedish

6 Edward Laumann ging in 1966 over ‘subjectieve’ sociale afstand spreken in Prestige and association in an urban community. Hij maakte rangordes naar ‘objectieve’ sociale afstand, ondermeer onder alleen alleen blanken. Laumann vroeg blanken welke hun beroep was, met wie ze getrouwd waren wat betreft beroep, wat het beroep van hun buren was en welke het beroep van hun vrienden. Dit is nog steeds sociale psychologie (microsociologie).

7

8 Als het om de (macro)sociologie gaat, verschaffen wetten aanwijzingen voor de grootte van de afstand tussen groepen

9 De eerste anti-joodse wetten werden na de Eerste Wereldoorlog in Europa ingevoerd in Hongarije, in 1921. Er kwam een maximum aan het percentage joden op de universiteiten. Dat werd verboden door de Volkenbond, die meer tanden had dan de Verengide Naties nu. De Verenigde Naties namen in 1945 de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens aan, maar heeft nauwelijks bevoegdheden bij het toezien op de naleving.

10 De anti-joodse wetgeving in Duitsland na 1933 en ook die in Nederland met de Duitse bezetting van 1940 wijst uit in welke volgorde staatsorganen de rechten van joden inperkten. In Nederland: Juni 1940geen joden bij Luchtbescherming November 1940geen joodse ambtenaren Januari 1941bioscopen voor joden verboden Februari 1941joden moeten zich laten registeren Februari 1941begin onteigening bezit van joden September 1941aparte scholen voor joodse kinderen Maart 1942joden mogen niet huwen met niet-joden Mei 1942alle joden moeten ster dragen Juli 1942begin tewerkstelling van joden onder politietoezicht buiten Nederland September 1943deportaties joden naar vernietigingskampen nagenoeg voltooid

11 Eerdere en latere volkenmoorden: Armeniërs aan einde Osmaanse Rijk, tijdens de Eerste Wereldoorlog, De afgelopen jaren in de Sudan, in de provincie Darfur, Begin jaren negentig in Ruanda.

12 De Verenigde Naties zonden in de jaren negentig troepen naar het uiteenvallende Joegoslavië. Dat heeft de moord bij Szebrenica niet verhinderd. Nederlandse soldaten stonden daarbij en deden niets. De troepen van de Verenigde Naties hadden geen bevoegdheid tot optreden.

13

14 DE JURE EN DE FACTO In 1954 bepaalde het Amerikaanse Hoger Gerechtshof dat tot dan geheel blanke scholen met ‘all deliberate speed’ zwarte kinderen moeten toelaten

15 Vijftig jaar na Brown v. the Board of Education verscheen in de Verenigde Staten sociologisch onderzoek waaruit bleek dat de scheiding tussen blank en zwart in de Verenigde Staten wat schoolbezoek betreft was verminderd, maar beslist niet verdwenen. Hetzelfde gold voor gescheiden wonen. De met schoolbussen afgedwongen integratie van scholen binnen één stad leidde tot de ‘vlucht’ van blanken naar de voorsteden. De binnen- en voorsteden hadden aparte schoolregels. Charles Ogletree, All deliberate speed, 2004 Charles Clotfelter, After Brown, The rise and retreat of school desegregation, 2004

16

17 NEDERLAND DE FACTO ANNO 2010 ZWARTE SCHOLEN (NIET ALLEEN KAASKOPPEN) PRACHTWIJKEN (ACHTERSTANDWIJKEN) NAAST AMSTERDAM, ALMERE; NAAST ROTTERDAM, LEKKERKERK WEIGEREN VAN MAROKKAANSE JONGEREN BIJ DISCO’S MINDER OPROEPEN VAN UITHEEMSEN BIJ OPROEPEN NA SOLLICITATIE

18 WILDERS’ IDEALE NEDERLAND : GEEN HOOFDDOEKJES IN STADHUIS KOPVODDENTAX GEEN DUBBELE NATIONALITEIT GEEN MINARETTEN EN WAT NOG MEER ??

19

20 Als de Europese Unie wat voorstelt, moet de sociale afstand tussen de inwoners van de lidstaten afnemen De Europese Unie meet dit al decennia met de zogeheten Eurobarometers, enquêtes die sinds begin jaren zeventig gehouden Er zijn tabellen waar in de naam van het woonland van de beoordelende persoon staat en boven de kolommen de naam van de inwoners van het beoordeelde land Subjectieve sociale afstand, maar geen Bogardusschaal

21 Uit de Eurobarometers kan dus worden gehaald wat de Nederlanders in de loop van de jaren over de Polen hebben gedacht En de Polen over de Nederlanders

22 Er wordt in de Eurobarometers soms ook gevraagd naar het meer or minder positieve dan wel negatieve oordeel over de inwoners vna landen buiten de Europese Unie Zo valt na te gaan of de vliegramp afgelopen zaterdag bij Katyn op termijn de sociale afstand tussen Polen en Russen verkleint (wat de media als mogelijkheid opperen)