De presentatie wordt gedownload. Even geduld aub

De presentatie wordt gedownload. Even geduld aub

Apologetics - Les 1 Samengesteld door R. Patton 1Apologetics.

Verwante presentaties


Presentatie over: "Apologetics - Les 1 Samengesteld door R. Patton 1Apologetics."— Transcript van de presentatie:

1 Apologetics - Les 1 Samengesteld door R. Patton 1Apologetics

2 Wi moesoe de klari I Petrus 3:15 Ma meki Masra Gado kom santa na ini oen hati, en tan klari alatem foe piki na wan boen fasi na ibri soema disi sa aksi oen abra da hopoe disi de na oen ini; piki nanga safri-fasi nanga frede. Disi de apologetics = wan sortoe verdediging foe wi bribi 2Apologetics

3 Kristen geloof bouw tapoe feiten Lukas 1:2. En dem sani disi dem ben taigi wi ben komopo foe dem soema disi ben si dem nanga dem egi ai sinsi da bigin, en disi de dinari foe da woortoe toe, 3. Foe dat'ede mi ben denki dati a sa de boen efoe misrefi seti dem sani na da juisti fasi gi joe toe, bikasi mi ben sabi ala dem sani krin sinsi da bigin, O boen Teofilus, 3Apologetics

4 Kristen feiten I Jn. 1:1. Da sani disi ben de sinsi da bigin, disi wi ben jere, en disi wi ben si nanga wi ai, en disi wi ben loekoe na tapoe, en disi wi anoe ben firi, foe da Woortoe foe libi; 2. (Bikasi da libi ben sori hemsrefi, en wi ben si hem, en wi gi getuigi, en wi sori oen da libi foe teego dati, disi ben de nanga da Tata, en disi ben sori hemsrefi na wi;) 4Apologetics

5 Feiten… Tori 1:3. Baka da tem disi A ben dede, A ben sori Hemsrefi libilibi nanga foeroe marki na dem toe disi ben sori da tori krin, di dem ben si Hem fo tenti dei langa, en A ben taki abra dem sani foe da kownoe- kondre foe Gado. 5Apologetics

6 Wan waarskow Wi no man meki wan man tron wan Kristen doro dem argument disi wi gi. Da Jeje foe libi nomo kan gi njoen libi. Ma wi kan sori fa som foe dem hindernis no de hindernis foe troe, te wi loekoe na dem feit foe Kristen geloof 6Apologetics

7 Bribi op basis foe feiten Dem feiten no tjari da bribi kom automatisch, ma dem feiten kan meki da hati gi toestemming na dem feiten en bribi dem Feiten gi probability – soso puur mathematica & logic de absoluut. Ma wi alamala libi nanga probability 7Apologetics

8 A no de sari foe de “sincere” A no de dati wi “bribi tranga” efoe fa wi firi, ma da object disi wi bribi disi de belangrijk. A no de dati mi bribi disi de belangrijk, ma tapoe soema mi bribi. Mi bribi tapoe Jezus Kristus, en abi wan persoonlijk relatie nanga Hem. Dem feiten foe geschiedenis de belangrijk 8Apologetics

9 Paulus taki: I Kor. 15:14. En efoe Kristus no ben opo baka, dan wi preiki de foe soso, en oen bribi de foe soso toe…..17. En efoe Kristus no ben opo baka, dan oen bribi de foe soso, en oen de na ini oen sondoe ete. 9Apologetics

10 Da Bijbel foeroe nanga myths Nono – dem soema disi ben skrifi ben sabi Jezus persoonlijk, en dem ben de oog getuigi foe foeroe sani. Bijv. II Petrus 1:16 Bikasi wi no ben waka na baka koni anansi-tori, di wi ben meki oen kom sabi da krakti nanga da kom baka foe wi Masra Jezus Kristus, ma wi ben si Hem glori nanga wi egi ai. 10Apologetics

11 Da Bijbel de foeroe nanga myths Dem skrifiman ben de oog getuigi Dem ben skrifi abra sani dati dem soema disi ben leisi ben sabi Wan bigi verschil de na mindri foe myth nanga geschiedenis, en dem NT skrifiman ben skrifi geschiedenis 11Apologetics

12 Jezus na ini geschiedenis Som soema taki dati joe no man sabi da waarheid foe geschiedenis. Ma demsrefi soema bigin a priori en taki Gado no de Wondroewroko no de Da universum de wan “gesloten systeem” Boven-natuurlijk no de 12Apologetics

13 Kristen no abi tolerentie Tolerence – respeki foe trawan geloof alwasi dem no de di foe joe Ma dem wani poti wan moreel & historische relativiteit pe alasani abi da srefi waarti Te da bewijs sori wan conclusie nomo de mogelijk, dan joe moesoe accepteer da conclusie dati Apologetics13

14 Mi abi wan intellectueel probleem Vaak genoeg disi de wan “smokescreen” foe kibri tra pisi foe da tori. Kande joe wani go doro na ini wanlo sondoe, en soekoe excuus. Wantoe reden: Ignorance – dem no stoeka da probleem Bigi fasi Moreel problemen Apologetics14

15 Postmodernism (deconstructionism) Relatief waarheid. Absoluut waarheid no de No absoluut meaning, waarti Geen eerste beginsels Apologetics15

16 Wi kan vertrouw da Bijbel Part I Apologetics16

17 Da fasi a skrifi de unique Skrifi over 1500 jari 40 difrenti auteur – ala sortoe wroko – fisiman, diplomat, skapoeman, tolnaar, filosoof, kownoe, enz. A skrifi na ala sortoe presi na ini ala sortoe situatie – na ini doengroe-oso, kownoe paleisi, na ini da woestijn, Apologetics17

18 Da fasi a skrifi de unique Ala sortoe situatie – oorlog, vrede, ballingschap, enz. Skrifi na ini Africa, Asia, Europa Soema ben de na ini ala sortoe emotie – prisiri, sari, frede, enz. Apologetics18

19 Skrifi na ini Hebreewse, Aramaic, & Grieki tongo Hebreewse – taki na wan moi fasi foe sori emotie, geschiedenis Aramaic – pikinso foe Ezra & Daniel – moro precis Grieki – kan taki fin’fini abra precis san joe wani taki Apologetics19

20 Omeni difrenti fasi foe skrifi Geschiedenis Drama Poezie Singi Brifi Profeti-taki Gersi-tori, enz…. Apologetics20

21 Da Bijbel de wan A taki krin abra wan aantal moeilijk tori, ma a klop nanga hemsrefi, leki Trow Sexuel immoraliteit Lei, gongosa, Hatibron, revensi Bigi fasi, enz. Apologetics21

22 Da Bijbel – wan tori Fa Gado ben verloesoe wi foe sondoe en tjari wi kom baka na Hem Wan hoofd persoon – da libilibi Gado disi ben sori Hemsrefi na ini Jezus Kristus Apologetics22

23 Da Bijbel de unique No wan tra boekoe ben abi so many copies disi dem ben meki Moro leki 450 tongo abi wan kompleet Bijbel, en 2200 abi wanlo pisi na ini A ben tan foe moro leki 2000 jari. En dem Djoe ben abi soema soso foe skrifi hem sondro fout Apologetics23

24 Da Bijbel ben tan Ondanks ongelovig vervolgoe sinsi da tem foe dem keizer A ben tan alwasi ala sortoe critique ben meki agensi hem. Ma dem critique fadon omeni leisi Wan foe dem moro tranga punt de omeni profeti-taki na fesi disi taigi wi precis san sa pasa omeni leisi Apologetics24

25 Da Bijbel de unique A gi geschiedenis, spesroetoe foe dem Djoe Da table foe dem natie de uitstekend Da Bijbel no kibri noti – a sori dem fout foe dem pipel na ini hem A ben abi foeroe invloed tapoe cultuur en da denk-wijzen foe da West Apologetics25

26 Fa dem meki da Bijbel Papyrus – foe Egypti & Syrie… wan sortoe pransoen, koti fin-fini, meki kruisi fasi, grati en skrifi na hem tapoe Populeer te leki 3e A.D. A no hori langa boiti pe a drei Parchment – da boeba foe bepaalde meti disi dem ben figi da wiwiri poeroe, drei hem Apologetics26

27 Fa dem meki da Bijbel Vellum – boeba foe pikin kaw, kraboe en ferfi paars – sinsi 1500 B.C. Ostraca – klei patoe Ston – soms dem skrifi na hem tapoe Klei tablet disi dem drei – boenkopoe en dem tan langa Was tablet ook toe Apologetics27

28 Skrifi nanga Beitel Metaal stylus – abi drie sei Pen – wan sei bradi, wan smara Ink – charcoal, gum, watra moksi Dem kan lijm dem na ini lolo – 20-30 ft. langa, soms boven 100 ft. Codex = wan sortoe boekoe form Apologetics28

29 Fa dem skrifi Uncials – hoofd letters apart Miniscule – pikin letters samen Grieki – no spacie na mindri woortoe Hebreewse – geen vowels – moro lati, vowel marki – 9e eeuw A.D. Apologetics29

30 Fa dem ben prati 6e da Pentateuch ben prati na ini difrenti groepoe – idea foe leisi da heri sani over 3 jari Ongeveer 165 B.C., dem broko dem profeti na ini groepoe pisi N.T. broko na pisi 350 A.D., ma moro fin’fini revisie 1300 A.D. Apologetics30

31 Versi prati O.T. – ongeveer 900 A.D. N.T. – ongeveer 1555 A.D. Apologetics31

32 Canon Gado poti da krakti na ini dem boekoe Da kerki ben si dati Gado ben poti Hem wroko na ini – so da kerki no gi dem da krakti, ma a erken dem Apologetics32

33 Canon Da kerki no beslis da canon, ma a ontdek hem Da kerki no de da mama foe da canon, ma wan pikin foe hem Da kerki no de da kroetoeman foe da canon, ma da getuigi foe hem Da kerki no de da masra foe da canon, ma da dinari foe hem Apologetics33

34 Basis foe da OT canon Wan troe profeti foe Gado srefi hem? Gado doe wondroewroko foe sori dati da soema ben de wan troe profeti? A taki troe abra Gado? A kom nanga da krakti foe Gado? Da pipel foe Gado accepteer hem? Apologetics34

35 New Testamenti canon Apostel gebruiki dem leki autoriteit. Soms demsrefi skrifi dem, ma niet alatem (Lukas, Markus) Dem apostel ben kisi dem autoriteit komopo foe Jezus, en taki nanga Hem autoriteit Apologetics35

36 Foe san’ede da canon ben de fanowdoe Dem kerki ben abi foe sabi sortoe autoriteit jepi dem kan abi foe regel dem kerki Falsi leri ben opo (Marcion – 140 AD) Falsi skrifi ben opo toe Vertaling foe zendings wroko – ma dem moesoe sabi sortoe boekoe foe vertal Vervolgoe – sortoe boekoe joe sa dede gi? Apologetics36

37 Soema ben seti da canon Athanasius – 367 A.D. fosi man foe poti precis leki wi abi Later Augustine & Jerome Ma fosi wan ben de Polycarp – 115 A.D. Justin Martyr – ongeveer 150 Irenaeus – discipel foe Polycarp 180 AD Ignatius – 115 AD Apologetics37

38 Canon & kerki council Hippo – 397 – a ben seti kaba, en na Carthage 3 jari moro lati, dem teki da srefi groepoe boekoe Wi kan taki dati 400 AD no wan vraag ben de moro Apologetics38

39 Fa foe da NT apocrypha? Wan heri hip tra boekoe skrifi Ala ben de tijdelijk nomo efoe soso locaal belangstelling No wan council ben teki dem Apologetics39

40 Fa foe OT canon No wan Djoe council ben miti Dem boekoe ben seti ongeveer 400 BC Dem ben taki dati no wan profeti ben taki baka dati Dem laasti toe boekoe ben de Maleachi & Kronieken Dem ben abi 24 boekoe, ma wi abi da srefi, ma broko dem tra fasi Apologetics40

41 Fa foe Jezus nanga da OT Na ini Lukas 24:44 A sori dati A de eens nanga dem 3 bigi divisie – Mozes, dem profeti & dem psalm Di A ben taki foe martelaar foe Abel na Zacharia – A ben teki da fosi & laasti martelaar – foe taki abra da heri OT Lukas 11:51 Noiti Jezus nanga dem Fariseeman stree abra sortoe OT boekoe de boen Apologetics41

42 Soema buiten da Bijbel Ecclesiasticus – 150 AD Josefus – ongeveer 100 AD Philo – ongeveer 40 AD The Talmud – wan groepoe skrifi te leki 500 AD Melito ben skrifi wan lijst (boiti Ester) 170 AD Apologetics42

43 Fa foe da OT apocrypha? Lomsoe poti dem na ini dem Bijbel Anachronisms na ini geschiedenis Geografie fout Falsi leri Literary style no gersi da Bijbel Dem no sori profeti krakti en fasi foe jepi ontwikkel Apologetics43

44 San trawan taki abra da OT apocrypha? Philo noiti gebruiki hem Josephus noiti gebruiki hem Jezus noiti gebruiki hem Da Djoe council foe Jamnia (90 AD) noiti gebruiki hem No Kristen council gebruiki hem Som Kristen gran-avoo taki agensi dem Apologetics44

45 No apocrypha foe OT Jerome no ben teki hem Luther no ben teki hem Foeroe lomsoe koniman no ben teki hem Soso na da Lomsoe council foe 1546 dati Lomsoe ben teki hem Apologetics45

46 NT geschiedenis betrouwbaar? Drie tesi foe geschiedenis Bibliografie tesi Internal bewisj tesi External bewijs tesi Apologetics46

47 NT – bibliografie tesi Wi abi ongeveer 25,000 manuscript 5600+ na ini Grieki 2e – 15e eeuw 10,000 – Vulgate (Latijn) 9,300 – tra tongo versie Di foe toe boekoe – Iliad – 643 manuscript Apologetics47

48 Dem NT manuscript Latijn vulgate – 10.000 + Ethiopic – 2000 + Slavic – 4101 Armenian – 2587 Syriac Pashetta – 350+ Boharic – 100 Arabic – 75, Apologetics48

49 Dem manuscript foe da NT No wan tra boekoe abi so meni manuscript so krosibei foe da tem dati dem ben skrifi dem Papyri – 109 Uncials – 307 Minuscules 2860 Lectionaries – 2410 Apologetics49

50 Wi abi foeroe manuscript Wantoe foe dem fosi wan de: Siniaticus 350 Vaticanus 350 Alexandrias (400) Foeroe trawan ongeveer 500 AD Syriac (Peshitta) & Itala vertaling na 150 AD! En wan aantal tra Syriac versie abra 400 jari so Apologetics50

51 Foeroe manuscript Wan aantal Coptic (Egyptian) versoie 3- 4e eeuw Ook toe Gothic – 4e Armenian – 5e Ethiopic & Nubian – 6e eeuw Apologetics51

52 Lectionaries & Granavoo foe da kerki Dem ben leisi pisi foe da NT ibri dienst So wi abi 2396 pisi dus ver. Meestal conservatief Granavoo foe da kerki – foeroe quote de – 36,289 foe dem commentaar, dem brifi, nanga dem preiki. Wan man ben feni ala versi foe da NT boiti 11 Apologetics52

53 Granavoo quote - voorzichtig Soms dem no ben de precis dem woortoe Som man disi ben meki copie ben kenki wantoe sani na ini Belangrijk men Clement, Irenaeus, Origin, Polycarp, Tertullian, Hippolytus Cyprian Apologetics53

54 Now – internal bewijs Fosi – vertrouw da document, niet da critic Joe kan abi problemen, ma dati no wani taki dati da sani de fout. Joe froestan hem boen, joe ondrosoekoe en abi ala da informatie joe abi fanowdoe? Fa foe moro modern info? Apologetics54

55 Gleason Archer A ben leri 30 tongo, meestal Midden Oost tongo, foeroe owroe wan A ben tron ook to afkati en froestan da wroko dati boen A ben taki dati no wan soema moesoe frede foe vertrouw tapoe da Bijbel Apologetics55

56 Beginsels foe interpretatie Alwasi joe no froestan hem, dati no wani taki a no kan de troe Alwasi soema no interpreter a sani juist, disi no wani taki dati da openbaring hemsrefi no de troe Froestan da context foe da stuk Interpret moielijk pisi na ini da leti foe pisi de krin foe froestan Apologetics56

57 Beginsels foe interpretatie No bouw tapoe “obscure” pisi foe interpreteer Da Bijbel de wan libisoema boekoe nanga libisoema karakteristic Alwasi wan sani no de compleet, dati no wani taki dati a de fout Da NT quote foe da OT no de woortoe foe woortoe alatem Apologetics57

58 Beginsels foe interpretatie Da Bijbel taki troe, ma a no keur goed alasani disi a skrifi Da Bijbel no taki na ini techical termen Da Bijbel kan gebruiki nummer disi de ongeveer so wel leki precis Loekoe boen sortoe literature fasi da sani skrifi – leki poezie, geschiedenis, enz. Apologetics58

59 Beginsels foe interpretatie General algemeen skrifi no wani taki dati alatem disi de wan universeel pramisi Openbaring kom stap foe stap – moro lati wan kan teki da presi foe wan moro froekoe wan (ma dem no kom na konflict) Copie fout kan pasa alwasi da origineel de boen Apologetics59

60 Moro fin’fini taki abra dem beginsel Membre wisrefi dati libisoema no de volmaakt Da wereldview foe wetenschap en wetenschappelijk “feiten” ben kenki foeroe na dem dei na wi baka Apologetics60

61 Moro vaak fouten Soema frigiti da context de zeer belangrijk! Som leisi wan pisi de moeilijk foe froestan. Ma wroko doro dem pisi dati joe kan froestan krin. Bijv. Jakobus taki leki joe kom regtvaardiki nanga wroko. Ma dati de na fesi foe libisoema disi no kan si wi bribi – ma Gado si wi bribi Apologetics61

62 Wantoe sani foe membre Soms wan woortoe de moeilijk – kande a gebruiki wan efoe toe leisi nomo, en kontext no jepi…. Gi wi tide wi ___ brede Membre dem belangrijk sani bijna alatem de krin foe froestan, en dem sani disi de absoluut krin foe froestan de belangrijk “dopoe foe da dede” Apologetics62

63 Da auteur gebruki 1e oorsprong foe information? Lukas ben taki dati a ben taki persoonlijk nanga verschillende soema So srefi Petrus nanga Johannes taki dati dem ben si sani nanga dem egi ai Dem ben abi foe taki da waarheid bikasi trawan disi ben de feanti ben de ook toe disi sa sori efoe dem taki lei-tori Apologetics63

64 O langa fosi dem skrifi meki Dem boekoe ben skrifi krosibei foe da tem foe da libi foe dem apostel. Som soema denki dati da heri NT ben skrifi fosi Jerusalem ben broko na ini 70 AD Getuigi ben de na libi ete di dem ben skrifi – en dem kan getuigi foe da waarheid foe san disi de skrifi Apologetics64

65 Fa foe da bewijs na dorosei foe da Bijbel? A de ook betrouwbaar?

66 Eusebius A sori dati Papias ben taki dati Markus ben skrifi san a ben jere Petrus taki, en dati a no ben poti efoe poeroe. Da volgorde no ben de hem hoofd doel Papias taki dat Matteus ben skrifi na ini Aramaic tongo (135 AD) Irenaeus, discipel foe Polycarp, ben si dem fo evangelium leki basis sani Apologetics66

67 Irenaeus Lukas ben waka nanga Paulus en kisi hem information Johannes ben didon na da borsoe foe Jezus, en a ben skrifi hem info A ben getuigi nanga hem dede leki martelaar – leki Polycarp, Ignatius Apologetics67

68 Wantoe non-Kristen getuigi Tacitus – ben taki abra Jezus Kristus di Rome ben bron doro Nero Suetonius ben taki abra Kristus na ini da geschiedenis foe Nero Josephus ben skrifi wan aantal leisi abra Kristus - a ben de wan Farisee foe dem priester disi ben abra na Rome, en jepi sabi da vroeg datum foe Daniel Apologetics68

69 Josephus A ben taki abra da dede foe Jakobus doro da hogepriester, en dati a ben abi wan brada, Jezus, di dem kari Kristus A ben taki abra fa Herodus ben kiri Johannes da dopoeman A taki foeroe abra Jezus wan presi Apologetics69

70 Africanus A ben quote Thallus (52 AD) disi ben taki abra da doengroe na da dei foe Jezus dede Pliny da moro jongoewan (112 AD) ben taki abra fa dem Kristen ben miti froekoe mamanten wan dei foe da wiki en dem ben njan wantoe sani makandra Apologetics70

71 Trajan, etc. Da keizer ben taki dati efoe wan Kristen aanbegi dem gado, gi hem pardon Talmud ben taki foe da tem foe Jezus dede, en dati dem ben hanga hem Lucian foe Samosata ben skrifi abra da feit dati dem ben aanbegi Kristus, en dati a ben gi njoen leri na ini Palestijn, bribiwan de brada Apologetics71

72 Trawan disi taki abra Jezus Justin Martyr & Tertullian skrifi abra hem ongeveer 150 AD Dem gnostic na ini dem skrifi Mara Bar-Serapion late 1e – froek 3e eeuw skrifi abra Jezus Apologetics72

73 Archeologie Dem top man kleki Nelson Glueck (wan Djoe) nanga William Albright sori dati da Bijbel de ongeloofic precis John W. Montgomery taki dati pe conflict de, meestal a de na ini da datum foe sani dem feni – en dati de moeilijk gi archeologie Apologetics73

74 Archeologie Trawan di taki so: F.F. Bruce sori disi de tweede half 1e eeuw achtergron. William Albright & Burrows bribi toe Merrill Unger – Lukas de wan top historicus Apologetics74

75 Lukas Geisler: Lukas kari da nem foe 32 kondre, 54 foto, nanga 9 eilanti sondro wan fout. Foeroe tra sani disi Lukas skrifi wi feni now na ini archeologie. Dem term disi a gebruiki de precis. Apologetics75

76 Wanlo sani dem feni di dem diki na dem juisti presi Gabbata – da presi pe Pilatus koti kroetoe Da presi foe wasi – Betesda Wan skrifi na ston abra Pilatus Wan skrifi na ston abra Erastus Dem moni foe da NT Apologetics76

77 Fa foe da Owroe Testamenti Wi kan vertrouw hem leki geschiedenis? Apologetics77

78 Drie basis methoden Transmissie foe da text Archeology – sortoe object dem feni Archeologie - sortoe document dem feni Apologetics78

79 Accuracy foe transmissie Foe moro leki 2000 jari, dem skrifi kom na wi nanga bijna no wan verandering. Wan foe dem moro bigi bewijs de dem nem foe dem kownoe foe verschillende kondre, disi de precis leki fa dem moesoe de na volgorde. Foeroe leisi wi abi tra skrifi tapoe ston foe taki foe dem srefi kownoe nem Apologetics79

80 Transmissie Dem top man leki Robert Dick Wilson, Gleason Archer, F.F. Bruce, enz. taki dati no wan tra boekoe pasa so fin’fini foe omeni jari leki da OT Toe bigi hipi OT skrifi feni na Cairo en dan dem dede zee scroll Apologetics80

81 Dem skrifiman Da fosi groepoe ben de na ondro Ezra 400 BC-200AD Sofirim Da tweede groepoe ben de na da tem foe Jezus: 100-500 AD Talmud Masoretic groepoe – 500- 950 AD Apologetics81

82 Dem wet ben de fin’fini Soso krin meti boeba, krini doro wan Djoe nanga titei ook toe krin Da juisti nomroe lijn & letter Wan boen copie na fesi, leisi en no doe iniwan sani uit je hoofd Speciaal ink Wet foe lijn & fa a moesoe kaba Apologetics82

83 Dem Masoriet Dem ben poti vowel punt so dati joe sabi fa foe taki dem woortoe Dem ben teri dem letter foe da boekoe, sabi da mindri letter, enz. Iniwan sani joe kan teri, dem soema ben teri Apologetics83

84 Dede zee lolo Da moro belangrijk sani dem feni – 1947. Da heri boekoe foe Jesaja 100 B.C. A de bijna precis da srefi leki 1000 jari moro lati Omeni tra pisi foe da Bijbel en tra boekoe ben de toe Apologetics84

85 Tra text foe da OT Septuagint – LXX 3e BC. Da kwaliteit no de so boen leki da Hebreewse tongo. A ben meki bikasi so meni Djoe ben panja, en foeroe foe dem no ben taki da Djoe tongo moro. Dem ben taki dati 6 man foe ibri famiri (72) ben doe da vertaling na ini 72 dei Vertaling ben bigin ongeveer 250 BC Apologetics85

86 Da LXX ben jepi A ben de bijna 1000 jari moro froekoe leki da Masoretic text A ben gi wan toto foe zendeling vertaling A jepi de wan broki na mindri foe Hebreewse Djoe nanga Grieki tongo bribiwan A jepi textual criticism Apologetics86

87 Da Hexapla Origen ben proberi foe tjari uniformity en a ben poti 6 difrenti fasi foe skrifi sei nanga sei, inclusief hem egi vertaling Ma a no ben go so boen Apologetics87

88 Samaritaan Pentateuch Dem Samaritaan ben abi dem egi owroe vertaling na ini fositem Hebreewse disi dem ben hori aparti – 5e eeuw BC Moro owroe wan wi abi 11e eeuw Apologetics88

89 Targums Dem ben de parafrase na ini Aramaic bikasi foeroe soema ben frigiti som foe da Hebreewse tongo. Dem ben bigin na da tem foe Ezra, ma baka 135 AD, dem Djoe ben jagi komopo foe Palestijn, en dem ben kom moro fanowdoe Apologetics89

90 Mishnah A.D. 200 Wan samenvatting foe dem oraal wet sinsi da tem foe Mozes Gemara – wan moro bigi commentaar tapoe da Mishnah Talmud – Mishnah + Gemara Midrash – expositie foe da Bijbel na ini Hebreewse & Aramaic tongo Apologetics90

91 Samenvatting Wi abi wan aantal doesoen pisi foe da OT & foeroe tra fasi foe check nanga tra skrifi – en dem steun hem. Dem dede zee lolo de zeer belangrijk So srefi, archeologie gi wan steifi steun na da OT Apologetics91

92 Archeologie – stoeka owroe tem Wantoe belemmering – a no de wetenschap pe joe kan doe wan sani foeroe leisi baka foe si efoe a de troe Da materieel is belemerd ook toe Ma a gi foeroe steun na wanlo sani dati “higher criticism” ben taki no kan & dus da Bijbel de fout…. En a sori dati na dem presi da Bijbel taki troe Apologetics92

93 Archeologie Stratigraphy – sabi sortoe dipi en sortoe civilizatie joe stoeka Njoen methoden foe sabi da tem foe sani, leki C-14 dating Museum research Apologetics93

94 Wanlo bewijs Dem feni bitumen & owroe faja na ini da gebied foe Sodom & Gomorrah Jericho – da muur ben fadon plata na dorosei, no na inisei. Dem feni Da foto ben de tranga Da feti ben de na ini da herfst Da foto no lasi sani, ma dem bron hem Da seige ben de sjatoe Soema no ben kisi kans foe lowe Apologetics94

95 Saul Slinger ben de wan belangrijk wapen na hem tem Toe tempel ben de sei nanga sei foe toe gado – Hem hede ben poti na wan en hem feti-krosi na ini da trawan Apologetics95

96 David Da locatie foe da pool foe Siloam de juist. Dem Jebusiet ben diki wan tunnel foe watra na ini da foto, en dan wan tra tunnel moro hei pe dem oema ben kom foe kisi watra. Joab ben kren go na disi foe wini da foto. Apologetics96

97 Patriarchs Da informatie foe archeologie klopt nanga san wi leisi foe Genesis bigin foe Abraham. No wan sani disi dem ben feni no klop nanga da Bijbel Ebla tablet sori foeroe sani disi klop nanga da tem foe dem Patriarch… dem nem foe soema, dem nem foe dem foto, tempel, ritueel sacrifice, enz. Apologetics97

98 Da Schepping Da Bijbel sori wan heri tra fasi leki dem myth foe tra presi. A gersi dati dem tra traditie ben bouw legend tapoe Bijbel geschiedenis Apologetics98

99 Dem woortoe foe dating Wi sabi now dati foeroe foe dem woortoe na ini da OT ben de na ini tra tongo lontoe dem na ini 3e millenium BC = owroe, niet njoen woortoe Dem wetenschapper disi ben gi lati datum na da Bijbel op so wan basis ben de fout bezig Apologetics99

100 Noach – disi klop nanga waarheid Foeroe floedoe traditie de na heri grontapoe Dem foe da gebied klop na ini grote deel – Gado taigi wan man foe bouw wan bigi boto bikasi A sa figi grontapoe poeroe. Baka da floedoe, da man meki ofrandi, en Gado kenki prakseri abra foe poeroe grontapoe so wan fasi agen Apologetics100

101 Da toren foe Babel Linguistic bewijs de dati ala soema ben taki wan tongo fosi Dem ben feni archeologie bewijs foe taki wan man firi dati dem gado wani hem foe bouw wan bigi ziggurat, en dan dem gado ben kom mandi en panja soema en broeja dem tongo Apologetics101

102 Patriarch tijd Dem nam & dem wet ben klop nanga da Bijbel Wi sabi omeni joe pai foe wan slafoe, en dem kostoe klop nanga dem verschillende tijd foe da Bijbel Da term Horiet klop na ini Esau bakatem pikin Isaak blesi klop – Nuzi tablet Apologetics102

103 Patriarchs Wan tra bewijs disi gersi fa Esau ben seri hem eerste geboorte leti foe njanjan – wan man ben bai wan gron foe drie skapoe Nuzi tablet sori dati terafim ben gi schoonzoon da leti foe da erfenis foe hem schoonvader – dus Laban feti foe feni dem foe Jakob Apologetics103

104 Jozef 20 pisi sorfoe = prijs foe wan slafoe foe da tem dati Interessant detail re Hyksos disi ben kom na ini Egypti leki dorosei soema na da tem foe Jozef Da promotie foe Jozef – trawan ben kisi dem sortoe – en normaal joe kisi wan linga nanga gowtoe keti Apologetics104

105 Jozef Dem feni wan beri-pe na Sichem disi ben abi wan dedeskin na Egypti fasi nanga wan howroe leki wan Egypti fesiman Dem Nuzi tablet ben sori ook toe dati wan tata disi sweri gi hem boi no man kenki (Isaak), dati foefoeroe cult object ben tjari dede strafoe (Rachel) Apologetics105

106 Dem Assyrian feti Ala dem nem foe dem kownoe foe da Bijbel klop nanga san dem feni, inclusief Sargon Sanherib ben skrifi abra fa a no ben man wini Jerusalem & foeroe soema ben dede Apologetics106

107 Babylonian ballingschap Geen Belsassar – ma dem ben feni dati kownoe Nabonius ben meki hem boi leki fesiman foe Babylon wan pisi tem Cyrus – dem feni wan skrifi precis leki da opdrakti a ben gi Apologetics107

108 Lachish brifi Wan aantal brifi foe da tijd foe Jeremia disi klop precis nanga da tijd – skrifi na ini klassiek Hebreews Apologetics108

109 NT vertrouw tapoe Pentateuch Jezus ben sori foeroe leisi dati A ben bribi Mozes ben skrifi da Pentateuch So srefi Paulus & Johannes ben taki so En wi abi wan verwijzing na moro leki 30 OT event na ini da NT Apologetics109

110 Conclusie Beide OT & NT de betrouwbaar Dem klop nanga geschiedenis Dem skrifi tan da srefi baka omeni jari Dem klop nanga archeologie Apologetics110


Download ppt "Apologetics - Les 1 Samengesteld door R. Patton 1Apologetics."

Verwante presentaties


Ads door Google