De macht van het woord.

Presentatie over: "De macht van het woord."— Transcript van de presentatie:

1 De macht van het woord

2 Wetenschap? Hoogtechnologische machines?
Razendsnelle en krachtige computers? Ingewikkelde formules? Sensationele toepassingen?

3 De bèta-wetenschappen
DNA-structuren en genpatronen Miljardenbudgetten voor experimenteel-militaire lasertechnologie Atomaire structuren in nieuwvormige ruimten

4 Menswetenschappen = ά Krijgen niet dergelijke budgetten
Niet zo spectaculair Resultaten zijn « nuttelozer » minder eenduidig onvoorspelbaarder  grote frustraties

5 De ά-wetenschappen Menswetenschappen in het verweer > < exacte wetenschappen  literatuurwetenschappen spelen leentje-buur bij: Geformaliseerde logica Kennistheorieën  De “ingenieur-literatuurwetenschapper”

6 De obsessie van de mathematisch-exacte interpretatie
Formaliseren

7 Narratieve scheikunde bij Chaucer
Of molecule-clusters in de Canterbury Tales

8 De queeste in de Roman van Moriaen (13de eeuw) volgens Janssens, 1976 < de logische zeshoek van Pierre Gallais

9 Dom, dom… Technologie, formaliseren: slechts methodes
WETENSCHAP = streven naar zindelijk denken Deze denkhouding aangeleerd aan UNIVERSITEIT

10 UNIVERSITAIRE DOELSTELLINGEN
geen genoegen nemen met “definitieve” oordelen kritische vraagstelling en onderzoek van de uitgangspunten wars van oppervlakkigheid komen tot “problem solving” en genuanceerde uitspraken

11 Kritische verwondering
DE MIDDELEEUWEN Val van het Val van het West-Romeinse Rijk Oost-Romeinse Rijk WEST? OOST?

12 Kritische vragen vanuit verschillende uitgangspunten
Een complexe realiteit kritisch bevragen vanuit verschillende hoeken om te komen tot genuanceerde uitspraken en… grote nederigheid! Object uit de realiteit Invalshoek 1 Invalshoek 2 Invalshoek 3 Invalshoek …

13 Het einde van de Middeleeuwen?
Een voorbeeld Het einde van de Middeleeuwen? vanuit de “histoire bataille” sociaal-economische geschiedenis religieuze geschiedenis …

14 De Middeleeuwen De Middeleeuwen: geen homogene periode van 1000 jaar
De Middeleeuwen: vaak beschouwd als een zondebokperiode Waarom? (humanisme, anti-clericalisme, een geruststellend vooruitgangsgeloof) Hekserij, lijfeigenschap, enz., kortom: barbaars primitivisme erin geprojecteerd.

15 Rederijkers? Typische literatuur voor deze bekrompen periode
Stelt literair niets voor (Huizinga) Zo snel mogelijk vergeten…

16 Rederijkers? Never ending poetry Mooie flitsen, maar oh zo langdradig…
Taalacrobatieën en gekunstelde rhetorica

17 Beter uw leven, zowel man als vrouw,
Vrees het helse vuur, Hoed u voor de eeuwige vlammen… Gij wacht enkel op de afschuwelijke dood!

18 Rederijkers? Rederijkers = kannenkijkers

19 Het rederijkersgezelschap « In liefde vrij… »

20 Een ander uitgangspunt
Rede- rijkers Invalshoek 1 Invalshoek 2 functionalisme Invalshoek …

21 Historisch functionalisme
Wat betekenden teksten in hun tijd? Hoe functioneerden die? Welke ideeën werden door literatuur gevormd en gepropageerd? LITERATUUR IN CONTEXT

22 Het succesboek van Pleij,
1988

23 Rederijkers De macht van het woord

24 En retorica houden in alle eere!

25 Vrouwe Rhetorica Volgens Matthijs de Castelein
Volgens Martianus Capella Vrouwe Rhetorica

26 Vrouwe Rhetorica tussen het licht van de vrede, de liefde en de
rede en de duisternis van de woede, de nijd en de onenigheid

27

28 Rede en beheersing tegenover drift en woede

29 Harmonisch samen-leven
= zichzelf beheersen = hoge arbeidsethiek = redelijkheid, mate = zich niet laten leiden door driften = zich bewust zijn van het vergankelijke van het leven  Ontstaan van de burgermoraal

30 propaganda via literatuur

31 HET WAPEN: ironische omkering
Boerenplezier bij Dürer en Breughel

32 Pieter Breughel, Temperantia (Brussel, 1560)

33 een bril teugels Vrouwe Matigheid temperancia

34

35 Rhetorica, volgens Breughel

36 Man trekt zijn vrouw de broek aan, 1555

37 Trek mij maar snel de broek aan,
Want ze staat mij even goed als u! En zwijg maar in alle talen, Jan, Of anders zult gij mijn vuisten voelen… Vrouwen aan de macht?

38 Och vrouw, ik trek u graag de
broek aan, maar het voorstuk, kan ik moeilijk missen… De boer-pantoffelheld met ontbloot geslachtsdeel

39 Men vindt ter wereld geen groter gekken
Dan die hun vrouwen de broek aantrekken

40 HET BURGERIDEAAL Voor de man Voor de vrouw Vastberadenheid Tederheid
Vastberadenheid Tederheid Koopmanschap Zorgende moeder Beheersing en wijsheid Gehoorzaamheid Publieke rol Nauwelijks openbaar leven Sociale mobiliteit en carrièrisme Huisvrouw en echtgenote   Individuele zelfhandhaving Hulp van de man

41 Rederijkerskamers als mannenclubjes…

42 De bekrompenheid van de
« bourgeois » doorbroken…

43 Genadeloze ontmaskering van de burgerlijkheid

44 Sociaal geëngageerd Met broederschappen hebben ze het publieke leven in handen Dragen burgeridealen uit Bijv. bij Blijde Inkomsten  Inkomst van Isabella van Castilië te Brussel in 1496

45 De stoet van de schuttersgilden met Isabella, op de achter-
grond het Brusselse stadhuis versierd met toortsen

46

47