copyright: navorming- José Vandekerckhove

Name: copyright: navorming- José Vandekerckhove
Uploaded: 2017-12-09T15:18:34+00:00
Duration: PTM40S57
Channel: Damian Cools
Description: copyright: navorming- José Vandekerckhove

copyright: navorming- José Vandekerckhove
De nieuwe spelling 2005 copyright: navorming- José Vandekerckhove

De basisprincipes van de spelling
copyright: navorming- José Vandekerckhove

1. Het fonologische principe
boom bom fiets deur muur … copyright: navorming- José Vandekerckhove

2. Het principe van de gelijkaardigheid
de hoogte, dikte…> breedte, grootte hij werkt…>hij antwoordt werk je?...>word je? maar: hij zit, het friste water, iets Belgisch… copyright: navorming- José Vandekerckhove

3. Het principe van de gelijkvormigheid
1 hand [t]…> 2 handen ik word [t]…> wij worden Stationsstraat [s]…> Stationsplein noot: huis, fuif…>huizen, fuiven copyright: navorming- José Vandekerckhove

4. Het principe van de etymologie
* thuis (te huis) *homoniemen: bereiden-berijden/uitweiden/ gauw-gouw * interview, computer (donorprincipe) copyright: navorming- José Vandekerckhove

Twee additionele regels
copyright: navorming- José Vandekerckhove

De verenkeling van lange klinkers in een open lettergreep
boom> bomen muur> muren paar>paren maar: zieken, zee, overzeese… copyright: navorming- José Vandekerckhove

*Pyreneese Pyrenese farizeese farizese vergelijk: Europese maar: Goeree->Goereese *skister skiester maar:ik ski copyright: navorming- José Vandekerckhove

De verdubbeling van medeklinkers op het einde van een gesloten lettergreep
net>netten kat> kattin maar: -dreumesen,kieviten,leeuweriken, stencilen … -katachtig, lafaard … copyright: navorming- José Vandekerckhove

Systematisch overzicht van de veranderingen
2005 copyright: navorming- José Vandekerckhove

1. Werkwoordvormen copyright: navorming- José Vandekerckhove

Je judoode, delete,managete, cruiste en shampode. Je judode, deletete, managede, cruisete en shampoode Je judode, delete, managede cruisete en shampoode Je judode, delette, managete, cruiste en shampode. copyright: navorming- José Vandekerckhove

Werkwoorden van Engelse herkomst
WERKEN WERKEN OPENEN jij werkt je werkte je opende je deletet je deletete je breakdancet je breakdancete jij timet je timede je recyclet je recyclede je downloadt je downloadde ‘t kofschip + [sh] zoals in finishen copyright: navorming- José Vandekerckhove

WERKEN OPENEN Ik heb gewerkt ik heb geopend Ik heb gedeletet ik heb gebridged Ik heb geüpdatet ik heb geüpgraded Ik heb geëdit ik heb gedownload Ik heb gelay-out ik heb geüpload copyright: navorming- José Vandekerckhove

a. choken ik chook promoten ik promoot b. grillen ik gril fitnessen ik fitnes basketballen ik basketbal maar: ik paintball, ik pass c. scrabbelen ik scrabbel googelen ik googel d. focussen ik focus copyright: navorming- José Vandekerckhove

05 zij cruiset zij leasede/leasete zij heeft geleased/ geleaset barbecueën ik douch ik heb ge- d 95 zij cruist zij leasde/leaste zij heeft geleasd/geleast barbecuen ik douche ik heb geë-maild copyright: navorming- José Vandekerckhove

2. De tussenletters -e /-en copyright: navorming- José Vandekerckhove

ruggenspraak, schattebout, spinnewiel, agente-uniform ruggespraak, schattebout, spinnenwiel, agentenuniform ruggespraak, schattenbout, spinnewiel, agentenuniform ruggespraak, schattebout, spinnewiel, agentenuniform copyright: navorming- José Vandekerckhove

even opfrissen: geen -n
Koninginnedag, zonnebank, maneschijn reuzefijn, boordevol,beresterk, maar: reuzenrad ruggespraak, bakkebaard, elleboog tarwebrood aspergesoep gedaanteverandering maar: studentenkamer, agentenuniform goedemorgen, wittekool Spinnewiel, wiegelied maar: spinnenweb, wiegendood copyright: navorming- José Vandekerckhove

95 *paardebloem (dier+plant) *weddentoelage ( 1 meervoud) *giraffehals (dubbel meervoud) *koekenbrood (niet versteend) *paddestoel (versteend) dronkeman O5 paardenbloem weddetoelage (dubbel meervoud) giraffenhals ( 1 meervoud) koekebrood (versteend) paddenstoel (niet versteend) dronkenman copyright: navorming- José Vandekerckhove

05 ideeëloos enkelvoud + (e)loos /(e)lijk regels tussenletters gelden niet voor afleidingen, behalve deze op –achtig/-dom/-heid/-schap ambtenarenschap, bodeschap… 95 ideeënloos copyright: navorming- José Vandekerckhove

3. Verkleinwoorden copyright: navorming- José Vandekerckhove

souvenirtje, dinertje, brunetje en pardessustje souveniertje, dineetje, brunetje en pardessuutje souveniertje, dineetje, brunetje en pardessustje souvenirtje, dinertje, brunetje en pardessuutje copyright: navorming- José Vandekerckhove

95 souveniertje dineetje depootje deficietje O5 souvenirtje dinertje depotje deficitje gelijkvormigheidsregel pardessustje tournedostje doucheje actriceje copyright: navorming- José Vandekerckhove

ade aadje karbonaadje ave aafje enclaafje ine ientje machientje ule uultje molecuultje ure + tje> uurtje sinecuurtje ute uutje parachuutje ffe fje girafje tte tje brunetje maar ook: machinetje, moleculetje, giraffetje noot: tiramisu’tje, haiku’tje copyright: navorming- José Vandekerckhove

4. Klinkerbotsingen copyright: navorming- José Vandekerckhove

Klinkerbotsing ? vanille+ijs kopiist café+eigenaar auto+ongeval ge+uit (uiten) college+ uitstap ge+investeerd mais aerodynamica co+auteur geolied jury+uitspraak copyright: navorming- José Vandekerckhove

a e i o u a aa ae ai au e ee ei eu i ie o oe oi oo ou u ui uu copyright: navorming- José Vandekerckhove

geen klinkerbotsing meer: rijinstructeur, glijijzer
a+ij e+ij o+ij i+j i+i e+ui na-ijver, vanille-ijs, choco-ijs,college-uitstap, gummi-jas,sproei-installatie maar: beijveren, kopiist… geen klinkerbotsing meer: rijinstructeur, glijijzer maar glij-ijzer mag nog copyright: navorming- José Vandekerckhove

algemeen principe om klinkerbotsing te vermijden
1 ongeleed woord: deelteken poëzie, ruïne, patiënt, oliën 2 afleiding: deelteken onderzeeër, beïnvloeden, geërfd 3 samenstelling: koppelteken zo-even, gala-avond, auto-ongeval, na-ijver, café-eigenaar copyright: navorming- José Vandekerckhove

5. aaneen, woordteken of los? copyright: navorming- José Vandekerckhove

Terminologie *heden ten dage > woordgroep *duivel-doet-al > samenkoppeling *boekentas > samenstelling *doe-het-zelfzaak -> samenstelling met samenkoppeling *opendeurdag > samenstelling met een woordgroep *leefbaar -> afleiding copyright: navorming- José Vandekerckhove

Algemeen principe Een woordgroep -> los bij voorbaat, openbaar vervoer Een samenkoppeling-> koppeltekens kant-en-klare maaltijd,op-en-top Een samenstelling -> aaneen paardenbloem, woordenboek, wegvervoer Een afleiding > aaneen onbegrijpelijk, oeroud copyright: navorming- José Vandekerckhove

6. De samenstelling copyright: navorming- José Vandekerckhove

Algemeen principe: samenstellingen schrijf je aaneen
bankrekening fietsslot langetermijnopdracht oudewijvenpraat gogogirl lowbudgetfilm sciencefiction … maar: gala-avond, auto-ongeval copyright: navorming- José Vandekerckhove

Latijnse of Griekse herkomst
6.1 Samenstellingen met voorvoegsels van Latijnse of Griekse herkomst copyright: navorming- José Vandekerckhove

a.co-auteur, reïntegratie, coëxistentie, semiautomatisch, vice-president b.coauteur, re-integratie, co-existentie, semi-automatisch, vicepresident c.coauteur, re-integratie, co-existentie, semiautomatisch, vicepresident d.co-auteur, re-integratie,co-existentie, semi-automatisch, vice-president copyright: navorming- José Vandekerckhove

pro-democratisch prodemocratisch coauteur, vicepresident, quasiauthentiek semiautomatisch antiamerikanisme … copyright: navorming- José Vandekerckhove

reïntegratie re-integratie co-ouder mini-essay co-existentie copyright: navorming- José Vandekerckhove

samengevat *Behandel dit type van afleiding als een samenstelling->aaneen coauteur, vicepremier *Bij klinkerbotsing->koppelteken co-ouder, vice-eersteminister maar: coëfficiënt, coördineren, coöpteren, reünie, reïncarnatie (ongelede woorden) *Als er een hoofdletter volgt->koppelteken pro-Amerikaans copyright: navorming- José Vandekerckhove

Samenstellingen met niet-, non-, kandidaat-, collega- …
6.2 Samenstellingen met niet-, non-, kandidaat-, collega- … copyright: navorming- José Vandekerckhove

niet-rokers non-stop bijna-doodervaring oud-wielrenner ex-wereldkampioen chef-kok assistent-arts adjunct-directeur collega-rechter kandidaat-voorzitter interim-leraar meester-kok …. copyright: navorming- José Vandekerckhove

maar: 95 amateur-wielrenner 05 amateurwielrenner oud-papierhandel oudpapierhandel interimcontract meesterbrein copyright: navorming- José Vandekerckhove

6.3 samenstellingen met afkortingen copyright: navorming- José Vandekerckhove

vooraf: over afkortingen
initiaalwoord: vzw, pc, btw… letterwoord (acroniem): pin, aids, NAVO verkortingen: info, airco, hifi, horeca copyright: navorming- José Vandekerckhove

aids-virus aidsvirus vipbehandeling hifiketen bamastructuur havo-opleiding hifi-installatie Unicef-gala maar: tv-programma, , IQ-test… copyright: navorming- José Vandekerckhove

Noot: afleidingen van afkortingen -> apostrof + achtervoegsel
gsm’etje, vzw’tje, tv’loos, sms’je 95 maar 05 VTM’achtig VTM-achtig koppelteken voor -achtig, dom, -heid en -schap -> voorvoegsel + liggend streepje ge-sms’t geë-maild (95) ge- d (05) copyright: navorming- José Vandekerckhove

6.4 Samenstellingen met gelijkwaardige delen copyright: navorming- José Vandekerckhove

dichter-zanger zwart-wit 95 zwartwitfoto zwart-witfoto rechts-radicaal Vlaams-nationalistisch rooms-rood café-restaurant gentleman-dief paars-groen copyright: navorming- José Vandekerckhove

populair-wetenschappelijk populairwetenschappelijk sociaalpsychologisch radicaalfeministisch christendemocraat centrumlinks nieuwrechts extreemlinks jongliberaal copyright: navorming- José Vandekerckhove

6.5 Samenstellingen met substantief + familienaam copyright: navorming- José Vandekerckhove

commissie, regering, werkgroep rapport, verslag, voorstel, wet, proces, zaak… de regering-Bush de commissie-Balkenende het proces-Dutroux de zaak-Claes copyright: navorming- José Vandekerckhove

6.6 Samenstellingen met een vreemde woordgroep copyright: navorming- José Vandekerckhove

a capella + koor a-capellakoor ad hoc + beslissing ad-hocbeslissing haute couture +winkel haute-couturewinkel pro Deo + advocaat pro-Deoadvocaat in vitro+ fertilisatie in-vitrofertilisatie De regel geldt ook voor afleidingen a priori a-priorisch copyright: navorming- José Vandekerckhove

waarvan het eerste deel uit verschillende woorden bestaat.
6.7 Samenstellingen en afleidingen waarvan het eerste deel uit verschillende woorden bestaat. copyright: navorming- José Vandekerckhove

Middellandse-Zeegebied Middellandse Zeegebied Rode-Kruispost Rode Kruispost Tweede-Kamerleden Tweede Kamerleden de Da Vincicode maagdarmkanaal maag-darmkanaal woon-werkverkeer copyright: navorming- José Vandekerckhove

6.8 taalnamen in samenstellingen copyright: navorming- José Vandekerckhove

->koppelteken als er een grondwoord is dat een koppelteken heeft Noord-Hollands (Noord-Holland) West-Vlaams (West-Vlaanderen) ook: Standaard-West-Vlaams -> anders: geen koppelteken Middelnederlands Standaardnederlands Oudhollands (maar: een oud-Hollandse gewoonte, …) copyright: navorming- José Vandekerckhove

Wie van de drie? a.Oudgrieks b. Oud-Grieks c. oud-Grieks a. Indo-Germaans b. Indogermaans c. indo-Germaans Noordoost-Brabant Noord-Oost-Brabant Noord-Oostbrabant copyright: navorming- José Vandekerckhove

6.9 samenstellingen uit vreemde talen copyright: navorming- José Vandekerckhove

parttimeopleiding, hot news, public relations officer, compact disk b. parttime-opleiding, hotnews publicrelationsofficer, compactdisk parttimeopleiding, hot news publicrelations officer, compact disk d. part-timeopleiding, hotnews, public-relations-officer, compactdisk copyright: navorming- José Vandekerckhove

Algemene regel: aaneen
fourwheeldrive inlineskate allround sciencefiction parttime intensivecareafdeling multiplechoicevraag onenightstand salesmanager fiftyfifty, byebye (reduplicatie) 95 on line online off line offline copyright: navorming- José Vandekerckhove

Specifieke gevallen singer-songwriter cash-and-carry, up-to-date, rock-’n-roll (rock-’n-rollgroep) non-profit, non-fiction, no-nonsense (no-nonsensepolitiek) re-engineering lay-out, all-in, hand-out, back-up maar: breakdown, countdown,feedback, flashback, playback, pullover (95 pull-over) morning-afterpil, push-upbeha copyright: navorming- José Vandekerckhove

bijzondere regels: met spatie
rangtelwoord + zn first lady ing-vorm + zn coming man meerlettergrepig bn + zn compact disk (05) eénlettergrepig bn zonder slow motion, hoofdklemtoon low budget maar: hotdog, hotspot, deadline, freelance functiebenamingen met public relations meer dan twee delen officer maar: publicrelationsbureau (public relations) copyright: navorming- José Vandekerckhove

Samenstellingen met cijfers, letters, symbolen
6.10 Samenstellingen met cijfers, letters, symbolen copyright: navorming- José Vandekerckhove

80-jarige 65+-kaart 3-1-overwinning 11 septemberherdenking 5 eurobiljet 1 aprilgrap eenaprilgrap 4 sterrenrestaurant viersterrenrestaurant vitamine C-tabletten hepatitis B-gevaar top 10-hit Louis XIV-stoel formule 1-wedstrijd 50m-bad 90km-grens A4-formaat copyright: navorming- José Vandekerckhove

6.11 Diverse copyright: navorming- José Vandekerckhove

privé-domein privédomein zij-ingang zijingang jawoord ja-woord het alleenzijn het alleen-zijn wijgevoel wij-gevoel mama’s-kindje copyright: navorming- José Vandekerckhove

7. Telwoorden copyright: navorming- José Vandekerckhove

honderd achttien honderdachttien maar: vijfduizend tweehonderdtien (duizend + spatie) : twee miljoen honderdvijf (spatie+ miljoen+spatie) eenderde een derde twee derde maar: tweederdemeerderheid copyright: navorming- José Vandekerckhove

8. Hoofdletters copyright: navorming- José Vandekerckhove

Downsyndroom,moederdag, eskimo, renaissance b. downsyndroom, Moederdag, Eskimo, renaissance downsyndroom, moederdag, Eskimo, renaissance Downsyndroom, Moederdag, Eskimo, Renaissance copyright: navorming- José Vandekerckhove

8.1 van klein naar groot copyright: navorming- José Vandekerckhove

- boeddhabeeld Boeddhabeeld een stradivarius een Stradivarius hemelvaartsdag Hemelvaartsdag transatlantisch trans-Atlantisch azteken Azteken ford Ford bijbelkenner Bijbelkenner copyright: navorming- José Vandekerckhove

8.2 van groot naar klein copyright: navorming- José Vandekerckhove

Elizabethaans elizabethaans Downsyndroom downsyndroom maar: het syndroom van Down Middeleeuwen middeleeuwen Übermensch übermensch copyright: navorming- José Vandekerckhove

8.3 onder de loep copyright: navorming- José Vandekerckhove

talen en dialecten hoofdletter -> Duitstalig, Franssprekend, Spaansgezind kleine letter -> * germanistiek, romanist * vervlaamsen, verfransen * schoolfrans, steenkolenengels maar: Marollenfrans * latino-Spaans, yankee-Engels copyright: navorming- José Vandekerckhove

namen van volkeren alle volkerennamen -> hoofdletter Apache, Eskimo, Roma maar: yankee, pygmee, zigeuner mof, fransoos, kiekenfretter Jood of jood ? een joodse Jood copyright: navorming- José Vandekerckhove

persoonsnamen een Armani, Stradivarius, Lamborghini Disneyfilm, Hitlergroet, Kahlotentoonstelling, Beatlesplaat maar: beatlehaar De ziekte van Alzheimer Nobelprijs, Iliasbewerking, Bijbelkenner (05) Oscaruitreiking (05), Daviscupfinale Jan Modaal, Magere Hein, Piet Snot copyright: navorming- José Vandekerckhove

alzheimer, kalasjnikov molotovcocktail, dieselmotor, tantaluskwelling, argusogen de ware jakob, een dolle mina, ik ben bob, een vrolijke frans elizabethaans, hitleriaans, marxisme, kafka-achtig Marshallplan of marshallplan? copyright: navorming- José Vandekerckhove

Is er hier een Chinees/ chinees? Wil je een stukje Edammer/edammer? Is Edammer kaas/edammer kaas lekker? Paasvakantie/paasvakantie Tweede Wereldoorlog/ tweede wereldoorlog Kerstdag/ kerstdag een glas champagne/Champagne Valentijnsdag/ valentijnsdag copyright: navorming- José Vandekerckhove

8.4 Hoofdletters in afkortingen en letteraanduidingen copyright: navorming- José Vandekerckhove

CAO cao x-benen X-benen Navo of NAVO ? Unicef of UNICEF ? simkaart of sim-kaart? SIS-kaart of SISkaart Beneluxland of Benelux-land copyright: navorming- José Vandekerckhove

9. Weglatingstekens en accenten copyright: navorming- José Vandekerckhove

de jaren ’60 de jaren 60 maar: ’57 bohémien bohemien procédé procedé appèl appel copyright: navorming- José Vandekerckhove

accenten en hoofdletters
A propos het Elysée GENEVE maar BELGIË MÜNCHEN copyright: navorming- José Vandekerckhove

10. tien jaar later copyright: navorming- José Vandekerckhove

alledrie (95) alle drie (05) allright all right freekick free kick fullcolour full colour langgeleden lang geleden toptien top tien daarbijbehorend daarbij behorend fancyfair fancy fair blue jeans bluejeans naar gelang naargelang ex-libris ex libris nazi-symbool nazisymbool oud-katholiek oudkatholiek bon-vivant bon vivant Christusachtig christusachtig Hindoes hindoes ex-kamerlid ex-Kamerlid jongenschiro jongens-Chiro kerklatijn Kerklatijn fransdol Fransdol bondsrepubliek Bondsrepubliek melkweg Melkweg procesverbaal proces-verbaal hardboiled hard-boiled copyright: navorming- José Vandekerckhove

10. ten slotte of tenslotte ? copyright: navorming- José Vandekerckhove

kritiek criticus praktijk practicum akkoord accorderen tekst context ik-zucht ikzelf seks sexy … copyright: navorming- José Vandekerckhove

Je moet op z’n minst Sjakie heten om hiervan chocola te kunnen maken (Wim Daniëls) copyright: navorming- José Vandekerckhove

Hoe dit alles verwerven? Welke strategieën gebruiken? copyright: navorming- José Vandekerckhove

de hoorstrategie Jantje zag eens pruimen hangen. Schrijf wat je hoort in de standaarduitspraak. copyright: navorming- José Vandekerckhove

de analogiestrategie je breakdancet -> want je werkt grootte ->want dikte … Gebruik waar je kunt de analogiestrategie. (zeker bij de vervoeging van werkwoorden) * Identificeer de woordsoort. (de vergrote foto – ik vergrootte/ het gebeurt- het is gebeurd …) * Gebruik je morfologische kennis. (grootte-dikte) copyright: navorming- José Vandekerckhove

de gelijkvormigheidsstrategie
hard want harde rood want rode zeerob want zeerobben… Schrijf dezelfde woorden/woorddelen zoveel mogelijk op dezelfde manier. (Verlengen helpt je hierbij) copyright: navorming- José Vandekerckhove

de etymologische strategie
thuis, uitweiden, leiden/lijden bureau, au pair, computer, sowieso … Houd rekening met de oorsprong van het woord, maar wees op je hoede: de inburgering loert mee. [bastaardwoorden:, sciencefiction,harddisk … 05 -> online, übermensch, procedé…] copyright: navorming- José Vandekerckhove

de regelstrategie Pas een spellingregel toe. Tip: leer basisvoorbeelden uit het hoofd en werk dan volgens de analogiestrategie. West-Vlaams : Noord-Brabants, Zuid-Limburgs.. freudiaans : kafkaiaans, kafkaësk… maar: Kafka-achtig, Felliniachtig … alzheimerpatiënt :montessorischool ,coopertest… romantiek: realisme, dadaïsme … copyright: navorming- José Vandekerckhove

de geheugenstrategie Visualiseer woordbeelden. cappuccino, onmiddellijk, faliekant… Memoriseer semantische onderscheiden. ten slotte/ tenslotte, ten einde/ teneinde … copyright: navorming- José Vandekerckhove

copyright: navorming- José Vandekerckhove

Verwante presentaties

Presentatie over: "copyright: navorming- José Vandekerckhove"— Transcript van de presentatie:

Verwante presentaties

Over het project

Feedback

Inloggen

Inloggen via een sociaal netwerk:

copyright: navorming- José Vandekerckhove

Verwante presentaties

Presentatie over: "copyright: navorming- José Vandekerckhove"— Transcript van de presentatie:

Verwante presentaties

Over het project

Feedback