Meerwaarde van technologische hulpmiddelen bij personen met dementie thuis Herman Astrid Soenen Karine.

Presentatie over: "Meerwaarde van technologische hulpmiddelen bij personen met dementie thuis Herman Astrid Soenen Karine."— Transcript van de presentatie:

1 Meerwaarde van technologische hulpmiddelen bij personen met dementie thuis
Herman Astrid Soenen Karine

2 Deelnemende projecten
Solidariteit voor het Gezin (SVHG), Gent Tandem, Expertisecentrum Dementie, Turnhout In-HAM vzw (Innovatiecentrum voor huisvesting met aangepaste middelen), Gits St.- Franciscus – CAZ (Christelijke Alg. Ziekenhuizen) Midden-Limburg Wit-Gele Kruis Oost-Vlaanderen Sophia, Expertisecentrum Dementie, Kortrijk Vzw Thuishulp, Brussel

3 Meerwaarde van technologie
De behoeften van de mantelzorger ivm thuiszorg Het aanbod op de technologiemarkt Kennis over technologie en behoefte aan technologie Technologie vanuit het perspectief van personen met dementie. Conclusies in de zoektocht naar de meerwaarde van technologie

4 Invalshoeken bij ondersteuning
Mantelzorg / omgeving Persoon met dementie Probleemoplossend Belevingsgericht psycho-educatie Probleemoplossend Belevingsgericht psycho-educatie

5 De behoeften van de mantelzorger
ivm thuiszorg

6 Behoeften in de thuiszorg: literatuur
Taken van de mantelzorgers: Medisch-verpleegkundige taken Ondersteuning ADL Financiële/ juridische aangelegenheden Sociale contacten Emotionele ondersteuning Oppas/ supervisie

7 Behoeften in de thuiszorg: literatuur (2)
Hoe belastend zijn deze taken? “Verhoogd risico op depressie, angsten, werkbelasting, slechte kwaliteit van relatie en minder adequaat copinggedrag in vgl. met mantelzorgers van een niet-dementerend familielid.” (Zorg voor dementerenden in België, Garant, 2006)

8 Behoeften in de thuiszorg: literatuur (3)
Als zwaar belastend wordt ervaren: “Triestige of depressieve stemming van de persoon met dementie, dingen verliezen, verbale agressie, gevaarlijk gedrag of gedrag dat de mantelzorger in verlegenheid brengt (het zogenaamde probleemgedrag).” (Onderzoek naar de noden en behoeften van persoon met dementie, mantelzorgers en georganiseerde thuiszorg, Van Oost, Depoorter, 2002)

9 Behoeften in de thuiszorg: literatuur (4)
Als helpend wordt ervaren: Een goede kwaliteit van de relatie tussen mantelzorger en patiënt Ondersteuning bij het omgaan met probleemgedrag Hulp bij oppas Emotionele steun Informatie over de ziekte, hulpmogelijkheden, tegemoetkomingen, diagnose.. Regelmatig gesprek met een zorgcoördinator

10 Noodzaak van een grote variëteit in het technologisch aanbod
En de technologie? Noodzaak van een grote variëteit in het technologisch aanbod Mantelzorg / omgeving Persoon met dementie Probleemoplossend Belevingsgericht psycho-educatie Probleemoplossend Belevingsgericht psycho-educatie

11 Behoefteanalyse bij mantelzorgers
Themabijeenkomsten Cursus die handvatten aanreikt waardoor de zorg langer vol te houden is Cursus waarbij men leert om te gaan met de zware taak en het leren de eigen grenzen herkennen Informatie over het ziektebeeld dementie en omgangstips Meer professionele hulp: oppas, dag-of nachtopvang Vaker rust en ontspanning voor zichzelf Luisterend oor

12 Behoefteanalyse mantelzorgers
Conclusies: Opvallend is de vraag naar ondersteuning van beleving van de zorg en de vraag naar psycho-educatie. Beperkte vraag naar probleemoplossing Geen spontane verwijzing naar technologie

13 Onderzoeksvraag overheid
“In hoeverre kunnen technologische hulpmiddelen bijdragen tot het uitstellen of zelfs vermijden van een residentiële opname van personen met dementie in een thuissituatie?”

14 Bepalende factoren in de beslissing tot opname
Samenhang tussen: Stressoren: cliëntkenmerken, aard van de zorgsituatie Tussenliggende factoren: kenmerken van de mantelzorger, steun bij de zorg, kwaliteit van de relatie Stresseffecten: belasting, tevredenheid als gevolg van het zorg verlenen, welbevinden, … (Spruytte)

15 Bepalende factoren in de beslissing tot opname
Bevraging bij rvt’s en geriatrische afdelingen van ziekenhuizen: Noodzaak van permanent toezicht Veiligheidsproblemen Nachtelijke onrust Incontinentie

16 Welke factoren zijn bepalend in de beslissing tot opname?
Bevraging: 33 mantelzorgers, 10 verpleegkundigen en 9 huisartsen Noodzaak van constante hulp of controle Te weinig persoonlijk contact met de persoon met dementie mogelijk

17 Bepalende factoren in de beslissing tot opname
Conclusies eigen onderzoek: verschillende doelgroepen Verschillende methodieken  Vergelijking moeilijk, doch verleidelijk

18 II. Het aanbod op de markt van technologie

19 Het aanbod op de markt van technologie
Met zorgcentrale Passieve alarmering: melden van problemen via bewegingsmelders, infraroodmelders of akoestische melders; dwaaldetectie Signalering: melden van vooraf ingestelde limieten: akoestisch, sensoren mbt veiligheid, brandalarm Bewaking: camerabewaking na alarmering, bewegingsmelders, polszenders

20 Het aanbod op de markt van technologie
Bediening: op afstand bedienen van functies Aandachtszorg: spreek-luisterverbinding met mantelzorger

21 Deuralarm Het deuralarm detecteert de persoon met dementie als hij de deur uitstapt

22 Bedmat De bedmat detecteert de persoon met dementie als die uit bed stapt, en kan een geluidsignaal naar mantelzorger afgeven

23 Rook/ gasalarmering Rookalarmering (geluidssignaal) en signaal naar de zorgcentrale

24 Deursensoren

25 Geluidssensor

26 Camerabewaking in woning
Camera’s voor externe controle

27 De zorgcentrale zorgcentrale videotelefoon cliënt thuis

28 Ziekenhuis Huisarts Familie Centrale Beveiliging Veiligheid Zorg aan huis Zorg Comfort ICT / Techniek

29 Het aanbod op de markt van technologie
Zonder zorgcentrale Ook de kleine zaken…. Telefoon met fotootjes bij voorkeurtoetsen Klok met dag-aanduiding Locator…

30 III. Kennis over technologie en behoefte aan technologie

31 Kennis over technologie
Knelpunten: Onwetendheid: de voorstelling reikt niet verder dan het vertrouwde, informatie is onvoldoende gecentraliseerd Vooroordelen: zeer duur, kan menselijke ondersteuning niet vervangen, te ingewikkeld en onbetrouwbaar…

32 Knelpunten Gebrek aan kennis vertroebelt de behoefte aan technologie (onbekend is onbemind) Aanbod op de markt is onvoldoende gecentraliseerd (door het bos de bomen niet meer zien) Huidige generatie is niet vertrouwd met technologie, met als gevolg angst en weerstand…

33 Behoefte aan technologie
Interessant onderzoek van Janneke Kreling ‘De toekomst van de seniorenzorg’, jan. 2005

34 Behoefte aan technologie
Acceptatie van een nieuw zorgconcept wordt beïnvloed door angst en de houding die men heeft ten opzichte van techniek in de zorg Angst heeft een sterke negatieve invloed op acceptatie Houding heeft een significant positieve invloed op acceptatie

35 Behoefte aan technologie
Conclusie Hoe meer angst, hoe minder het concept van techniek in de zorg zal geaccepteerd worden Hoe positiever de houding ten opzichte van het zorgconcept, hoe meer acceptatie er zal zijn om deze ook te willen gebruiken

36 Behoefte aan technologie
Er is dus nood aan strategieën die: Een positieve houding tav technologie helpen ontwikkelen De angst voor technologie helpen verminderen

37 Voorkeur mantelzorger
Top 5 (WGK –OVl): Anti-slipvloer in de badkamer Valdetectiesysteem Verlichte plasroute Extra veiligheidsverlichting (strip aan trapje…) Spreek-luisterverbinding na alarm

38 Voorkeur mantelzorger
Top 8 (E-tandem) Brandalarmering Informatiesessies Inbraakalarmering Passieve personenalarmering Dwaaldetectie buiten Actieve personenalarmering Camerabewaking/valdetectie Valdetectie

39 Conclusies De technologie dient geplaatst te worden in het ruimer kader van de nood aan: 1. ondersteuning bij de beleving van de zorg 2. psycho-educatie De mantelzorger wenst van technologie in eerste instantie een verhoging van veiligheid en beveiliging

40 Technologie vanuit het perspectief van personen met dementie

41 Inhoud Kenmerken populatie Technologie en het perspectief van de persoon met dementie Knelpunten → introduceren technologie Hoe ideaal in de praktijk?

42 Eigenheid persoon met dementie : een kleurenpalet
Progressieve degeneratieve aandoening Specifieke ethiologie → dementievormen → karakteristieken Alzheimerdementie Vasculaire dementie Loewy-Body Parkinson-dementie Huntington-dementie Frontotemporale dementie …

43 Verschillende stadia in dementie
Progressieve aspect 3 fasen naar score MMSE: licht - matig - ernstig De 4 “ik-fasen”: Bedreigde - ik Verdwaalde - ik Verborgen - ik Verzonken - ik

44 Casus A. : kennismaking Frieda, 83j Alleenwonende weduwe 2 dochters, 1 zoon Verpleegster Vriendin van de fam. komt poetsen 2 jaar diagnose Alzheimer

45 Casus A. : neuropsychologisch bilan
Oriëntatie: tijd en ruimte ↓ Aandachtscapaciteiten: gerichte en volgehouden aandacht ↓ Geheugen: retrival problemen, episodisch geheugen ↓ Praxis: intact Fasie: woordvindingsmoeilijkheden Gnosie: voldoende Executief functioneren: plannen en organiseren = moeizaam, probleemoplossend denken = deficiënt, mentale flexibiliteit = verminderd, ziekte-inzicht = aanwezig

46 ALLEDAAGS FUNCTIONEREN?

47 Casus A. : (hetero-) anamnese
Handgreep bevindingen: Slaat maaltijden over Drinkt te weinig Eten bakt af en toe aan Staat ‘s nachts op om deuren te controleren Sluit deur en laat sleutel in het slot zitten …

48 Casus A. : Technologische alternatieven
Voorbeelden van alternatieven: Een kookduur-begrenzer (al dan niet automatisch of manueel) Het genereren van een signaal/alarm via wekker of gsm of rechtstreeks telefonisch contact om te melden dat het etenstijd is (al dan niet incl. camera, ter controle ,zodat de gevraagde actie wel degelijk wordt uitgevoerd)  Een bed-alarm valpreventiesysteem waarbij via een sensor een signaal wordt doorgegeven naar een spreek-luistercontactsysteem.

49 Technologie vanuit het perspectief van de persoon met dementie
Voorwaarden: Een gevoel van onafhankelijkheid Ondersteunen in maken van keuzen een positieve invloed op zijn leven Ondersteunen van de nog aanwezige vaardigheden Ondersteunen het zelfbeeld, als zijnde iemand met mogelijkheden Herinneren aan vertrouwde oplossingen Informatie is ten allen tijde beschikbaar

50 Profiel persoon met dementie: knelpunten in omgang met technologie
Verminderde cognitieve vaardigheden: …, leervermogen, … Gebrek aan ziekte-inzicht → vanuit emotionele beleving → vanuit cognitieve beperking Gedragsmoeilijkheden Verlies van tijdsbesef/ oriëntatie

51 Een handgreep thema’s:
Ethische aspecten Een handgreep thema’s: Veiligheid vs Rechten als mens Wilbeschikkingsrecht Autonomie vs Beschermen …

52 Ethische aspecten : 3P’s
Perspectieven: gezichtspunten van ALLE betrokken Principes: respect voor autonomie Paradigma: toetsing aan ander scenario

53 Perspektief persoon met dementie: stappen in het beslissingsproces
Wat zijn de leefomstandigheden Analyseer de behoeften/mogelijkheden van de pmd Wat is het probleem dat opgelost moet worden Identificeer mogelijke technologie en alternatieven Bekijk ethische aspecten Bevraag en adviseer Kies en beslis Implementeren Bevraag resultaten Follow-up

54 Hoe ideaal in de praktijk?
Introduceren van de technologie Vraag gestuurd Professionelen Tijdstip van introduceren Wetgeving # Kritische vragen …

55 Hoe ideaal in de praktijk? (2)
Nood aan technologie op maat Gepersonaliseerde technologie Evoluerend met de noden Kwaliteit van het leven verhogen Zo weinig mogelijk activiteit van de pmd Snelle afhandeling & grote flexibiliteit Psycho-educatie en begeleiding

56 V. Conclusies in de zoektocht naar de meerwaarde van technologie

57 Conclusies in de zoektocht naar de meerwaarde van technologie
De behoeften van de mantelzorger en de persoon met dementie ivm thuiszorg Het aanbod op de technologiemarkt Kennis over technologie en behoefte aan technologie Technologie vanuit het perspectief van personen met dementie.

58 Nood aan optimaal werkende technologie
Eindconclusies Noden staan centraal Persoon met dementie Mantelzorg / naaste omgeving Nood aan optimaal werkende technologie Respect voor vraagbehoefte en ethiek Voldoende ondersteuning Verwachtingen technologie = realistisch! Nood aan uitgebreid kritisch onderzoek

59 Technologie complementair aan menselijke assistentie
Eindconclusies (2) Technologie complementair aan menselijke assistentie Antwoord op onderzoeksvraag overheid: …Technologie zou een meerwaarde kunnen betekenen in het uitstellen van een opname…