Overheidsfinanciën College 4, 3 juni 2008 Robert Inklaar

Presentatie over: "Overheidsfinanciën College 4, 3 juni 2008 Robert Inklaar"— Transcript van de presentatie:

1 Overheidsfinanciën College 4, 3 juni 2008 Robert Inklaar

2 Onderzoeksvragen: Astrid: Lokale groei of krimp in Emmen
Bert: Betaalbaarheid van de AOW Danjel: Rekeningrijden Erik: Financiering en/of kwaliteit VO Femmie: Economische effecten van aardgasbaten Geke: BTW Jeroen: Overheid & inflatie Leonie: Regulier vs privaat onderwijs: verschillen in opzet en resultaten Natascha: Kinderopvang, ontwikkeling en arbeidsmarkt effecten Ruben: Hypotheekrenteaftrek Sietse: Staatsschuld en groei Sjaak: Milieubelastingen Sonja: Liberalisering post markt

3 Presentaties 8 minuten p.p. Visuele ondersteuning: Powerpoint
Krap in de tijd, dus alleen van tevoren en per Op eigen verantwoordelijkheid: als het bestand niet werkt dan zonder Powerpoint Ik laat weten of het bestand bij mij op de computer werkt Geen vorm van garantie Geen verdere technische ondersteuning

4 Presentatieschema

5 College vandaag H8: Regulering H10: Overheidsbedrijf

6 H8: Regulering Regulerende belastingen
Bijvoorbeeld energiebelastingen => primair om milieuschade te beperken Zie H9 (dubbel dividend) Gebods- & verbodsbepalingen of eigendomsrechten Regulering van productmarkten Regulering van arbeidsmarkten Regulering van persoonlijk gedrag => economisch minder interessant

7 Productmarkt regulering
Beperkingen voor bedrijven of potentiële bedrijven Wat is er nodig om een nieuw bedrijf te starten? Zijn er speciale eisen waar een bedrijf zich mag vestigen? Zijn er beroepsverenigingen die eisen vast leggen? Zijn er beperkingen hoe je zaken kan doen? Hoe veel administratie vraagt de overheid? Bestaansredenen: Bescherming van consumenten Bescherming van bestaande bedrijven Belastingheffing of dataverzameling

8 Voorbeeld: barrières in detailhandel (1)

9 Voorbeeld: barrières in detailhandel (2)

10 Economische kosten van productmarkt regulering
Zelfde rijtje als voor belastingen: Administratief (door de overheid) Inachtneming (compliance) Efficiëntiekosten/excess-burden Efficiëntie verlies: Minder toetreding van nieuwe bedrijven => minder concurrentie => minder innovatie & productiviteitsgroei Rem op concurrentie tussen bedrijven, bijvoorbeeld Frans en Belgisch verbod op verkoop onder kostprijs Actief onderzoeksgebied: nog aanzienlijke onzekerheid

11 Arbeidsmarkt regulering
Beperkingen in hoe bedrijven met werknemers omgaan: Hoe moeilijk is het om iemand in dienst te nemen? Hoe moeilijk is het om iemand te ontslaan? Zijn er beperkingen op het loon? Zijn er beperkingen op de arbeidsduur? In welke omstandigheden mag iemand werken? Bestaansredenen: Bescherming positie (bestaande) werknemers Garantie minimum inkomen Beperking gezondheidsrisico

12 Voorbeeld: ontslagbescherming

13 Economische kosten van arbeidsmarkt regulering
Minimumloon: Laag-productieve mensen vinden geen werk => blijkt maar beperkt effect Ontslagbescherming: Minder arbeidsmobiliteit: ontslaan is duurder, dus aannemen ook Ook hier actief onderzoeksgebied

14 Hoeveel regulering? Wie zou de overheid moeten dienen?
Consumenten? Werknemers? => insiders vs. outsiders, bescherming bestaande werknemers Effecten van regulering wenselijk? Bescherming van bedrijven? => beperking concurrentie vaak niet wenselijk voor consumenten Bescherming van consumenten? => echte bescherming vs. bedrijven lobby Bescherming van werknemers? => hoe goed kunnen werknemers risico’s afdekken?

15 Het overheidsbedrijf De overheid als bedrijf
Dienstverlening Vaak geen marktconforme prijs De overheid als aandeelhouder

16 Productiviteit & de omvang van de overheid
Baumol’s cost disease Overheidsdiensten: productiviteit stijgt vaak weinig of niet Weinig prikkels tot innovatie Technologisch moeilijk om op arbeid te besparen Lonen stijgen net zo snel als in de rest van de economie Bijvoorbeeld: gemiddelde loonstijging => Overheid: 3,9%, Onderwijs: 3,8%, Totale economie: 3,9% Overheid groeit als % van economie Afhankelijk van de vraag naar overheidsdiensten

17 Productiviteit bij overheid
Overheidsproductiviteit moeilijk meetbaar ‘Ongrijpbare’ diensten Vaak geen directe prijs of niet markt conform Kwaliteitsdimensie lastig Geldt vaak ook voor onderwijs of zorg Waarde van overheidsdiensten = kosten Maar, in tegenstelling tot p. 232 => productiviteit kan macro wel toenemen Meten van hoeveelheidsindicatoren

18 Overheidsbedrijven Staatsbedrijven bestaan niet meer => geprivatiseerd Nog wel bedrijven in 100% eigendom: DNB (centrale bank) Gasunie (energie) Prorail (spoorwegen) Tennet (hoogspanningsnet) Nuttig bij natuurlijk monopolie Vooral infrastructuur, spoorwegen, hoogspanningsnet

19 Privatiseren of publiek eigendom?
Enige afstand nuttig Overheid stelt doelen, bedrijf voert uit Bijvoorbeeld: DNB voor financiële stabiliteit Natuurlijk monopolie soms kleiner dan eerst Electriciteitsnet vs. productie- en distributiebedrijven Soms meer afstand nuttig KPN privatisering en openen markt => meer concurrentie Minder overheidseigendom => soms meer regulering om concurrentie te waarborgen

20 Prijsdaling na privatisering