4.1 De instrumenten Tiltenberg 4 april 2009.

Presentatie over: "4.1 De instrumenten Tiltenberg 4 april 2009."— Transcript van de presentatie:

1 4.1 De instrumenten Tiltenberg 4 april 2009

2 Opbouw van de middag Instrumenten Vespers Pedagogiek van God
Doelgroepen

3 Tussen atelier en workshop
De lerende staat centraal: zhij moet het kunstwerk scheppen Gereedschap is nodig én dienstbaar Inspiratie en visie zijn belangrijk, maar geen toverformules Ambachtelijke worsteling: workshop

4 Didactische methodes Criteria om te kiezen Didactische weg Didactieken
Technieken Koppeling aan model van explicatieve hypothese

5 Functioneel gebruik van methodes en technieken
Stimuleert eigen leerproces leerling Brengt inhoud / thema correct en op niveau over Past bij ontwikkeling van leerling Daagt al aanwezige denkschema’s uit en geeft terugblik op leerweg Bevordert de religieuze ontwikkeling.

6 Criteria voor gebruik van methoden en technieken
5. Worden afwisselend en creatief toegepast 6. Worden goed uitgelegd. Afspraken met leerlingen 7. Waarborgen de veiligheid individu: geen gedwongen ontboezemingen 8. Stimuleren zelfwerkzaamheid 9. Worden geëvalueerd. 10. Zijn efficiënt.

7 Didactische weg Weg tussen beginsituatie en einddoel Voordelen:
Leerling weet wat er verwacht wordt. Vormer weet wat er verwacht wordt. Gevaar: Te weinig vanuit de leerling, Te veel vanuit de vormer.

8 Obstakels overwinnen – de manier waarop
Niet alleen het einddoel is belangrijk, ook de manier waarop je het bereikt (procesdoelen). De obstakels worden bezien in het licht van het einddoel: te overwinnen Didactiek biedt leerstrategieën die helpen probleemsituaties op te lossen

9 Schema Didactisch model

10 Voorbeeld: Verrijzenis bij adolescenten
Doel: inzien Verrijzenis kernboodschap Beginsituatie: veel leerlingen geloven niet in verrijzenis of hebben twijfels Hun voorstellingen kritisch bevragen Verbanden leggen met eigen leven Transfer: kunnen toepassen in andere levenssituaties

11 Basis schema van didactische analyse
Doelstelling: Wat wil ik bereiken? Wat moet de leerling na afloop kunnen? Inhoud: wat ga ik aanreiken? Beginsituatie: Wat weten ze? Hobbels? Onderwijs proces: Hoe ga ik te werk? Evaluatie: Doel gehaald? Wat kan beter?

12 Diverse didactieken Beelddidactiek Bijbeldidactiek
Systematische leer en didactiek Symboolcatechese Mystagogie Bibliodrama. 7. Dilemma (Oser).

13 1 Beelddidactiek A Beelddidactiek is meer dan illustratie
Beelddidactiek is het uitbouwen van een les(moment) met beelden De beelden moeten inhoudelijk en formeel interessant zijn: ze moeten symbolische en oproepende kracht hebben. Kunst is vaak geschikt. Film.

14 Beelddidactiek B Drie didactische stappen:
Spontane waarneming en reactie Analyse formele structuur Analyse inhoudelijke structuur Voorbeeld: Caravaggio bekering Paulus

15 Bekering Paulus - Caravaggio

16 Praktische stappen door de leerlingen
Stil worden Kijken (in stilte) Zeggen wat er te zien is Zeggen wat het betekent Persoonlijk: betekenis voor mij Eventueel: toevoegen van informatie Zelf verbeelden

17 Voorbeeld: Kruisweg schilderen en vieren
Vier avonden Kijken naar kunst – keuze staties Schilderen – eerste reacties Diepe betekenis – elementen viering Meditatieve viering – Evaluatie Belangrijk is luisteren naar de ander

18 2. Bijbeldidactiek Vijf verschillende doelen: Informatie over Bijbel
Leren lezen / verstaan van Bijbel Centrale boodschap in Bijbel tonen Brug slaan ts Bijbel en eigen leven Leren zelfstanding omgaan m Bijbel

19 Catéchèse biblique symbolique
Kerkvaders: catechese berust op de symboliek van riten en de Schriften Bijbel lezer bevrijden van de letter: binnenbrengen in wereld van geest Westen sinds Karel de Grote: inbreng van Germaanse realistische opvatting Cat. symbolique: terug naar Kerkvaders

20 Vier kleuren: vier niveaus en relaties tot de tekst
Blauw: beschrijvend, ‘anecdotisch’ Groen: toenadering tot de tekst (een geschiedenis als de mijne?) Rood: twijfel over de betekenis en eigen identiteit Geel: overgang van letterlijke naar diepere betekenis (voor mij).

21 Van ding naar betekenis: twee operatoren

22 Systematische geloofsleer en didactiek
Opdracht om de leer systematisch te ontvouwen Moet op didactisch verantwoord manier gebeuren – niet over hoofden Leerling toegankelijk maken voor de geloofstaal – aansluiten bij zinvraag Onderscheid hoofd- en bijzaken Geloofsinhoud verbinden met concrete leefwereld Gods eigen pedagogiek

23 4. Symboolcatechese A Taal van godsdienst is die van symbolen
Het symbool geeft te denken (Ricoeur) Symbool overstijgt materialiteit Brengt in contact met een diepere realiteit: reëel maar onzichtbaar Symbool opent weg naar religieuze taal

24 Symboolcatechese B Voorfase: wat is een symbool? Lied, gedicht, symbolische beeld, muziek, voorwerp, ritueel … Verdiept: meerzinnigheid ontdekken en betekenis in traditie opsporen: oproepen en verkennen Zelf symbolen scheppen (icoon)

25 5 Mystagogie Mystagogie leidt de mensen binnen in het geheim dat hun leven altijd al is, namelijk: Gods liefdesverhaal met de mensen. Begin 20ste eeuw: Herontdekking van vroegchristelijke liturgie: God spreekt mens als geheel aan

26 Mystagogie B Drie vormen van mystagogie Als verwondering // filosofie
Als bevorderen religieuze ervaring Als sacramenten catechese voor gevorderden (Klassiek) Annemieke de Jong-van Campen, Mystagogie in werking. Boekencentrum 2009.

27 6 Bibliodrama 7. Werken met dilemma’s
Bibliodrama is geen psychotherapie Vereist gedegen training van leider Bestaat in diverse typen en scholen Werken met dilemma’s (Fritz Oser) leidt tot dieper inzicht Vereist gedegen didactische opzet.

28 Technieken Doceren Leergesprek Groepswerk Starttechnieken
Verwerkingstechnieken

29 Starttechnieken (ook tussentijds)
Start leerproces, peilt beginsituatie Associatie oefening Brainstorming Vragenlijst Stil schrijfronde (opdrachten) Foto’s kiezen Zinnen afmaken: Mijn beeld van God is … Teksten kiezen

30 Verwerkingstechnieken (helaas vaak verwaarloosd)
Collage maken Interview maken over thema Uitbeelden: rollenspel, bibliodrama Luisteren naar pers. Getuigenis Video of PPP bespreken Gebed maken over thema. Lied zingen Vissenkom: binnenkring en buitenkring Met kinderen: knip en plakwerk, kleuren, rebus

31 Toetsvragen Wat is de didactische weg en hoe kun je hem omschrijven?
Wat is het verschil tussen einddoel en procesdoel? Waarom zijn procesdoelen belangrijk?