Klierafscheiding als reactie op prikkels

Presentatie over: "Klierafscheiding als reactie op prikkels"— Transcript van de presentatie:

1 Klierafscheiding als reactie op prikkels
Exocriene en endocriene klieren

2 Waarom zijn klieren effectoren?
Klierafscheiding = reactie van klieren op een prikkel Klieren zijn effectoren Exocriene klieren Effectoren = klieren die reageren op een prikkel door klierproducten af te scheiden Endocriene klieren Gemengde klieren Opgebouwd uit klierweefsel of losse kliercellen; Voorbeelden: speekselklieren  speeksel; traanklieren  traanvocht. Traanklier Speekselklier

3 Exocriene klieren Eigenschappen:
afgeven van klierproducten aan lichaamsoppervlak (= uitwendig milieu); traan-, talg- en zweet- en melkklieren + verspreid liggende kliercellen Klieren zijn effectoren Exocriene klieren Endocriene klieren Gemengde klieren Aanpassingen: hebben een afvoerbuis; diameter afvoerbuis: klein  waterige stoffen; groot  slijm. Bouw exocriene klier (schematisch) Doorsnede speekselklieren

4 Endocriene klieren Eigenschappen:
afgeven van klierproducten aan bloed of weefselvocht (= inwendig milieu); klieren = hormoonklieren; klierproduct = hormoon =signaalstof. Klieren zijn effectoren Exocriene klieren Endocriene klieren Aanpassingen: hebben geen afvoerbuis; klierproduct  inwendig milieu (bloed); doorweven met bloedvaten  geen afvoerbuis; kliercellen nemen stoffen op en geven stoffen af. Gemengde klieren Doorsnede menselijke schildklier Bouw endocriene klier (schematisch)

5 Gemengde klier Eigenschappen: aanwezigheid van exocriene klierzakjes;
aanwezigheid van endocriene kliercellen; bv. alvleesklier. Klieren zijn effectoren Exocriene klieren Endocriene klieren Gemengde klieren Alvleesklier (schematisch) Doorsnede eilandjes van Langerhans

6 Ondertong-speekselklieren Onderkaak-speekselklieren
Oorspeekselklieren Ondertong-speekselklieren Onderkaak-speekselklieren Soorten speekselklieren (schematisch)

7 Traanklier Neusholte Traanklier (schematisch)

8 Klierzakje (doorsnede) Spierlaag
Haarvaten Kliercel Speeksel uit afvoerbuis Mondslijmvlies Speekselklieren (schematisch)

9 Darmepitheelcel Bloedvat Lymfehaarvat Kliercel Darmvlok

10 Traanklier  traanvocht
Maagwandklier  maagzuur Talgklier  talg Zweetklier  zweet Maagwand Voorbeelden van exocriene klieren

11 Schildklier  thyroxine
Bijnier  adrenaline Teelbal  geslachtshormonen Eierstok  geslachtshormonen Voorbeeld van endocriene klieren

12 Rechterbijnier Linkerbijnier Rechternier Linkernier
Onderste holle ader Aorta Ligging van de bijnieren Adrenaline: hormoon, aangemaakt in de bijnier, dat vrijkomt wanneer er gevaar is. Sommigen lijden aan adrenalineverslaving = gevoel van een kick.

13 Afvoerbuis alvleessap
Afvoerbuis gal Afvoerbuis alvleessap Eilandje van Langerhans  insuline + glucagon Klierzakje  alvleessap Twaalfvingerige darm Voorbeeld van gemengde klier: de alvleesklier Klierzakje (exocriene klier): productie van alvleessap  verteringsenzymen in de twaalfvingerige darm. Eilandje van Langerhans (endocriene klier): productie van insuline + glucagon  constant houden van glucosegehalte in het bloed.

14 Epitheelcellen Haarvat Afvoerbuis Spierlaag Klierzakje Kliercel
Bouw exocriene klier (schematisch)

15 Preparaat doorsnede onderkaakspeekselklieren

16 Verspreid liggende kliercellen (in de darmwand) hebben geen afvoerbuis  geven klierproduct rechtstreeks af. Afvoerbuis Exocriene klier voor waterige stoffen Exocriene klier voor slijm

17 Preparaat doorsnede menselijke schildklier

18 Schildklier Kliercel Klierblaasje Bloedvat Luchtpijp
Endocrien klierweefsel Klierblaasje Luchtpijp Zicht op strottenhoofd

19 Exocrien klierweefsel
Eilandje van Langerhans Doorsnede eilandje van Langerhans