Callewaert Donat Preventiedeskundige ergonomie

Presentatie over: "Callewaert Donat Preventiedeskundige ergonomie"— Transcript van de presentatie:

1 Callewaert Donat Preventiedeskundige ergonomie
LICHT Callewaert Donat Preventiedeskundige ergonomie

2 1.PROBLEEMSTELLING Risico op ... Visuele (over)belasting

3  klachten over het zien
werktijd  klachten over het zien (slecht zien, wazig zien, dubbel zien, nabeelden, veranderende kleurwaarneming)  klachten over oogirritatie (jeuk, brandende ogen, tranende ogen, droge ogen, lichtschuwheid en pijnlijke ogen)  klachten over vermoeidheid (vermoeide ogen, zware ogen, trillende ogen, eventueel hoofdpijn en duizeligheid)

4 Oorzaken Persoonsgebonden factoren Werkgebonden factoren

5 Oorzaken Persoonsgebonden factoren
Oogafwijking Bril of lenzen die het zicht niet optimaal corrigeren

6 Oorzaken werkgebonden factoren
te weinig licht op het werkvlak spiegelingen, weerkaatsingen grote verschillen in helderheid tussen het werkvlak en de omgevende oppervlakken verblinding door te veel licht in de omgeving van het werkvlak

7 2. DOELSTELLING PREVENTIE
Visuele (over) belasting vermijden Creëren van correcte licht (zicht) condities

8 Wat ...bevragen, observeren, meten... ?
Werkorganisatie Functievereisten Tijdsduur Werkomgeving Voldoende lichtaangepast aan de taak? te weinig licht, te veel licht Uniforme verlichting Redelijk verschillen in helderheid (contrast) tussen taak en de omgevende oppervlakken Geen verblinding door reflectie of te veel licht in de omgeving van het werkvlak Aangepaste kleur voor verlichtingsmateriaal en omgeving Beeldschermwerk Opstelling van de beeldschermen Kwaliteit van de schermen

9 2.1. Werktaak, organisatie Functie/Taak
Aard van het werk : visuele eisen, concentratie-eisen, .. Monotoon werk of veel variatie? Tijdsduur Wat is de tijd van het visueel belastend werk? onderbrekingsmogelijkheden door andere taak of pauze?

10 Vb. : diamantbewerking Individueel werk
Hoge visuele eisen (zeer kleine fijne voorwerpen) Hoge concentratie vereist Hoge verantwoordelijkheid Orde

11 2. Werkomgeving Natuurlijk licht Kunstlicht

12 We hebben licht nodig om te kunnen zien ...
daglicht voor ons welzijn en onze gezondheid voldoende licht om goed te zien ... Aangepaste licht en lichtverhoudingen voor beleving van de ruimte

13 Daglicht en uitzicht Beleving van de omgeving (lichtkleur, helderheid, richting, ..) Klimaat - en seizoensveranderingen Dag - en nachtschommelingen Voorkomt gevoel van opgesloten zijn “Windows serve light into a building and also let people out - escape from the work”

14 Bevragen en observeren
Vensters aanwezig of niet? Oriëntatie : noord/oost/zuid/west? Type glas - beleving buitenlicht? Netheid van de ramen Aangepaste lichtwering/Zonwering

15 Bevragen en observeren
Is ze te sterk bij de ramen? S’avonds, s’morgens Bekijk de licht/zonwering Is er voldoende natuurlijke verlichting in het hele lokaal? Bekijk de plaatsing van werkposten Hindert ze het werk? Bekijk de opstelling van de werkpost

16 Kunstmatige verlichting...
Lichtbronnen Soort lampen Werken ze naar behoren? (Flikkeringen, lampen die uit zijn, ..) Hinderlijke warmte? Kleurweergave Verlichtingstoestellen Kijkt de werknemer rechtstreeks in een lichtbron? Netheid en onderhoud van de verlichtingtoestellen Type van armaturen Plaatsing? Verspreid licht over de hele ruimte?

17 Lichtsterkte : observatie
Verlichtingssterkte is functie van de uit te voeren taak. Zijn de werkvlakken voldoende verlicht? Te weinig belet het waarnemen van details en schaadt de kwaliteit van het werk Te veel vermeerdert weerkaatsingen (oogvermoeidheid) Uniformiteit van de verlichtingsinstallatie ongeveer gelijk verlichtingsniveau op de verschillende werkposten van één werkplaats.

18

19 lux lux lux Gemiddelde visuele taken 500 à 800 lux Visueel veeleisende Taken lux Visueel eenvoudige taken 100 à 300 lux

20 Lichtsterkte: meten Werkvlak ifv de oogtaak Verschillende punten meten
horizontaal, vertikaal of hellend Verschillende punten meten Apparatuur Luxmeter

21 Horizontale verlichtingssterkte : 500 à 600 lux
Verticale verlichtingssterkte : 200 à 300 lux 200 à 300 lux 500 à 600 lux

22 Luminantie Luminantieverhoudingen ...
= maat voor de helderheid van een lichtbron of voorwerp Luminantieverhoudingen (contrast) = relatie tussen helderheden van de verschillende zones in de ruimte of van 2 oppervlakken.

23 Luminantie waarden cd/m2
Negatief beeldscherm < 10 Positief beeldscherm ± 50 Goed verlicht papier ± Daglicht >

24 Luminantieverhoudingen (contrast)
Ruimte met monotone verlichting en waarin de helderheden van de verschillende vlakken min of meer gelijk zijn ... ervaren we als saai en weinig stimulerend. Zijn de helderheidcontrasten te groot dan moet het oog zich hieraan voortdurend aanpassen (adapteren)

25 Luminantieverhoudingen (contrast)
Groot contrast bevordert de concentratie en prestaties maar verhoogt het ongemak en de vermoeidheid Weinig contrast vermindert de concentratie en prestaties maar geeft minder aanleiding tot ongemak en oogvermoeidheid

26 Luminantieverhoudingen (contrast)
vuistregel : 1:3:10 Beeldscherm (1) Directe omgeving (3) Ruimere omgeving (10)

27 Luminantieverhoudingen (contrast)
Directe omgeving(L1) / Beeldscherm (L2) Max. 3/1 Ruimere omgeving (L1) / Beeldscherm (L2) Max. 10/1 Indien L1(= hoogste luminantie) / L2 < 3 ideale situatie < 10 aanvaardbaar > 10 moet verbeterd worden

28 Luminantieverhoudingen Observeren
Contrasten tussen vlakken (werkvlak, de zone er rond en de omgeving in het algemeen) Kleurcontrasten combinatie van licht en kleuren, ook om details beter te onderscheiden. Weerkaatsingen (reflecties) Rechtstreekse waarneming van lichtbronnen vermijden (verblinding)

29 Luminantieverhoudingen Meten
Meten van de luminantie van een oppervlak Luminantiemeter Vanuit dezelfde kijkrichting Op afstand van minstens 1m Schatting van luminantie Luxmeter Op ooghoogte van de werknemer Richten op de verschillende vlakken

30 Kleur verlichtingsmateriaal en omgeving
Type lampen (koude tot warme verlichting) Kleurtemperatuur (graden Kelvin) 2700°K : wit licht, zeer warm (rood) 3000°K : wit licht, warm (roodachtig) 4000°K : wit licht, fris (wit) >5000°k : wit licht (daglicht), koud (blauwachtig)

31 Kleur verlichtingsmateriaal en omgeving
Oppervlakken koude tot warme kleuren ( Psychische factor, designtrends) Weerkaatsing van het omgevingslicht Donkere kleuren absorberen licht Lichte kleuren hebben een hoge reflectiefactor Aangewezen reflectiecoëfficiënten zijn : Plafond % Muren % Vloer % Meubilair %

32 3. AANBEVELINGEN Taak en organisatie Verlichting van de werkruimte

33 TAAK EN ORGANISATIE

34 na 2 uren : onderbreking door andere taak of pauze
bij intensief visuele belasting : na 1 uur intensief visuele belasting beperken tot 5 à 6 uur/dag

35 WERKRUIMTE

36 Daglicht Daglicht toelaten Uitzicht naar buiten
Aangepaste licht/zonwering Dichtheid Buitenzicht Bediening

37 VERLICHTINGSSTERKTE Aanbevolen minimumlicht verzekeren, onafhankelijk van de hoeveelheid buitenlicht. Gebruik maken van bijkomende verlichting voor de werkpost indien de taak dit vraagt. Periodiek onderhoud voorzien van verlichtingsapparaten.

38 Uniformiteit van de verlichtingsinstallatie
± gelijk verlichtingsniveau op de verschillende werkposten van één werkplaats. Aangepaste lichtarmaturen die een juiste verdeling van het licht geven. Armaturen met spiegeloptieken voorzien. De lampen evenwijdig met de ramen plaatsen.

39 Juiste verhouding tussen verlichtingsniveaus op de werkpost
Respecteer de verhoudingen (tussen werkzone, nabije en verre omgeving 1:3:10 Maak gebruik van kleurcontrasten Verminder de luminantie aan de bron van de weerkaatsing

40 Kleuren oppervlakken Een juiste weerkaatsing van het omgevingslicht garandeert optimaal zicht. De kleur van de plafonds dient een maximale weerkaatsingscoëfficiënt te hebben. De kleur van wanden en vloer wat minder. Respecteer de aangewezen reflectiecoëfficiënten. Indien men plafond, muren en materialen in dezelfde kleur heeft, zal een lokaal groter schijnen De psychologische factor en designtrends respecteren bij de keuze van kleuren.