Anne Gijbels en Inge Gielen, diëtisten ReGo

Anne Gijbels en Inge Gielen, diëtisten ReGo
Wat mag ik nog eten? Anne Gijbels en Inge Gielen, diëtisten ReGo

Overzicht Inleiding De vetten Wat met cholesterol in de voeding?
Evolutie / Kwaliteit > Kwantiteit Verzadigde versus onverzadigde vetten Omega 3-vetzuren Wat met cholesterol in de voeding? De voedingsdriehoek als basis Koffie Groeten en fruit Vezels (bèta-glucanen) Vegetarische vervangproducten Noten en zaden Smeer- en bereidingsvetten Ei Vis Zuivel Verrijkte voedingsmiddelen: trend of noodzaak? Mediterraan eetpatroon Vragen

Atherosclerose – Aderverkalking
inleiding Atherosclerose – Aderverkalking 1° oorzaak cardiovasculaire ziekte en sterfte Ontwikkeling begint al op jonge leeftijd Silent killer Info filmpje: Informatie atherosclerose, begint al op jonge leeftijd maar wordt vaak pas waargenomen op latere leeftijd (of als het te laat is) =silent killer

InleIding Cholesterol Ongeveer dezelfde info geven als filmpje:
Cholesterol heeft sleutelrol in het ontwikkelen van atherosclerose. !Belang goede cholesterol waarden om hart- en vaatziekten in de toekomst te vermijden

De vetten Evolutie: kwaliteit vs. kwantiteit
Van voedseltekort naar overdaad na WOII Jaren 60: kanteling in energiebalans (inname > verbruik) Initiële aanpak: focus op specifieke voedingsstoffen De vetten als 1ste boosdoener (1g vet = 9 kcal) MAAR: belangrijke functies! Bron van essentiële vetzuren (omega-3 en omega-6) Aanhalen dat kwaliteit van vetten belangrijker is dan de kwantiteit. Brengt veel kcal met zich mee (9kcal/g) dus overdaad van vetten zorgt al rap voor een calorische surplus met alle gevolgen vandien (gewicht toename, obesitas,…) Vetten zijn een belangrijke vorm van energie voor ons lichaam alsook een bouwstof. Ook hebben we vetten nodig voor het leveren van vitamines vb Vit E

De vetten Behoefte: 30-35% van de dagelijkse energie-inname
Focus op de juiste vetten

De vetten Indeling van vetten

De vetten De verzadigde vetten Dierlijke vetten Ook kokos- en palmolie
Vlees, boter en zuivelproducten Ook kokos- en palmolie Verhogen het cholesterolgehalte in het bloed en zo het risico op hart- en vaatziekten Maken vetten hard (cf. roombote) Aanbeveling: max. 1/3 van de totale vetinname Magere dierlijke producten Voldoende onverzadigde vetten

De vetten De onverzadigde vetten Plantaardige vetten
Ook visvetzuren en vetten uit ei Verlagen het chol-gehalte + risico HVZ Enkelvoudig onverzadigde vetten Olijven, olijfolie, pinda’s, avocado, de meeste noten Meervoudig onverzadigde vetten Omega-6 vetzuren Zonnebloem-, mais-, soja-, tarwekiem-, saffloer- en druivenpitolie Omega-3 vetzuren Lijnzaad, koolzaad, noten, soja en de olie van deze producten Halfvette en vette vis (vb. zalm, sardientjes, makreel, haring…) Veel te weinig in Westerse voeding!

De vetten b) Verzadigde versus onverzadigde vetten
Vergelijking van onverzadigde met verzadigde vetten adh voorbeelden VV: Verzadigde vetten vinden we hoofdzakelijk in dierlijke producten terug zoals vlees, boter en zuivelproducten. De Hoge Gezondheidsraad raadt aan om niet meer dan 10 E% onder de vorm van verzadigde vetten in te nemen. Om de inname van deze vetten te beperken krijgen magere dierlijke producten de voorkeur (magere of halfvolle melk, magere yoghurt, mager vlees,…). Sommige plantaardige producten bevatten ook veel verzadigde vetten: kokosvet, palmolie, cacao en gehard plantaardig vet. Plantaardige vetten kunnen door een chemisch proces gehard worden, waardoor ze in verhouding meer verzadigde vetten bevatten (een voorbeeld van gehard plantaardig vet is margarine in een wikkel). Deze vetten worden veel gebruikt in industrieel gebak, koekjes en (gefrituurde) snacks. Onverzadigde vetten: Onverzadigde vetten worden opgesplitst in mono-onverzadigde en poly-onverzadigde vetzuren. Zij hebben een eerder gunstig effect op de cholesterolwaarden. Mono-onverzadigde vetten Enkelvoudige of mono-onverzadigde vetten vinden we onder andere terug in olijven, olijfolie, pinda’s en de meeste noten. Vooral olijfolie staat bij de bevolking bekend als gezond. Deze olie bevat het mono-onverzadigde oliezuur (omega 9) dat het cholesterolgehalte in ons bloed doet dalen. Van de totale dagelijkse vetinname (30 – 35 E%) zou het aandeel mono-onverzadigde vetten minstens 10 E>% Poly-onverzadigde vetten Tot de meervoudige of poly-onverzadigde vetzuren behoren de essentiële omega 6- en omega 3-vetzuren. Goede bronnen van omega 6-vetzuren zijn zonnebloem-, mais-, soja-, tarwekiem-, saffloer- en druivenpitolie. Lijnzaad, koolzaad, noten, soja en de olie van deze producten bevatten veel omega 3-vetzuren. Dierlijke producten zoals vette tot halfvette vis zijn ook rijk aan essentiële omega 3-vetzuren. De consumptie van de omega 3-vetzuren is bij de meesten veel te laag. Toch hebben deze een gunstige invloed op onze gezondheid: het staat vast dat ze een belangrijke functie hebben bij de bescherming tegen hart- en vaatziekten. (Hier wordt in de volgende ppt dieper op ingegaan)

De vetten c) Omega-3 vetzuren Gezondheidsvoordelen
Daling LDL cholesterol Daling triglyceriden Stijging HDL cholesterol Daling bloeddruk Veel te weinig in Westerse voeding -> zelf voldoende voorzien: Handje noten per dag Wekelijks vette vis Omega-3 oliën bij koude bereidingen Belang en bronnen van omega 3 vetzuren aanhalen: Omega 3-vetzuren zijn meervoudig onverzadigde vetzuren. Bronnen: koolzaadolie, lijnzaadolie, walnoten, sojaolie, vis (vette) ,schaal- en schelpdieren, … Gezondheidseffecten: Bloeddruk daalt Cholesterol daalt Hart- en vaatziekten daalt Het eten van vis tijdens de zwangerschap en het geven van borstvoeding is belangrijk voor de ontwikkeling van de hersenen en het netvlies van het kind.

De vetten

Wat met cholesterol in de voeding?
Voedingstoffen waarin we hoge hoeveelheden cholesterol kunnen terugvinden zijn steeds dierlijk, bv vlees, eieren en zuivelproducten. Zuivelproducten kunnen nog steeds geconsumeerd worden wanneer men op de cholesterol wilt letten in de vorm van de magere varianten.

Wat met cholesterol in de voeding?
Cholesterol aanwezig in voeding minder invloed op bloedcholesterol dan oorspronkelijk gedacht Cholesterolrijke voedingsmiddelen moeten niet geschrapt Varieer en doseer Beperken van verzadigde vet blijkt belangrijker

Voedingsdriehoek als basis
Voedingsdriehoek even overlopen

Koffie Gefilterd = Cafestol Best gefilterd: 3à4 kopjes/d bv. koffiepads, oploskoffie, filterpapier Minder goed: 2à3 kopjes/d bv. espresso, cups Slechtste: doordruk koffie, kookkoffie (Geen artikel gevonden (pubmed) waarbij aangetoond wordt dat koffie LDL doet dalen, wel lichte verbetering in TG) Ev. Verschillen aantonen hier van de hoeveelheid cafestol (verhoogd LDL) in de verschillende soorten koffies. Hoe beter de koffie is gefilterd, hoe minder cafestol erin zit. Best gefilterd en dus ca. 3à4 kopjes per dag: koffiepads, oploskoffie, koffie gemaakt met filterpapier Iets minder goed dus ca.2-3 kopjes per dag: Espresso, cups Slechtste gefilterd dus max 1 (liever niet): doordruk koffie, kookkoffie

Groenten en fruit Geen cholesterol Rijk aan vezels Rijk aan anti-oxidantia Variatie / volgens seizoen Groenten: Groenten bevatten geen cholesterol en zijn rijk aan vezels. Ze bevatten weinig calorieën. Eet zo veel groenten als u wil en bereid ze op een gezonde manier (gestoomd, rauw, enz.). • Kies de sterkst gekleurde groenten: ze bevatten meer antioxidantia. • Peulvruchten (linzen, erwten, bonen, enz.) bevatten meer calorieën, maar ook meer vezels. Fruit: Net zoals groenten bevat fruit geen cholesterol en is het rijk aan vezels. De energiewaarde van fruit is afhankelijk van de hoeveelheid suiker. Zo zijn druiven, bananen, gedroogde en oliehoudende (vetrijke) vruchten (amandelen, okkernoten, hazelnoten, pistachenoten, enz.) energierijker. • Kies, net als bij groenten, het sterkst gekleurde fruit omdat dit meer antioxidantia bevat. • Vermijd ingeblikt (op siroop), gekonfijt fruit of fruit dat in alcohol is opgelegd. • Vermijd kokosnoot (vers of gedroogd), want deze vrucht is zeer rijk aan verzadigde vetzuren

Vezels (bèta-glucanen) Bron van vezels: Volkorenbrood, roggebrood, multigranenbrood, aardappelen, volkoren pasta, ongepelde rijst, … Bèta glucanen: = oplosbare vezels Bekendste bron: havermout  Verlagen LDL-cholesterol Graan- en zetmeelproducten Eet bij voorkeur volkorenbrood, roggebrood, multigranenbrood, aardappelen, ongepelde rijst, gewone en volkorenpasta. • Vermijd wit brood, stokbrood, beschuit, krentenbrood, croissants, brioches, pasta met eieren, enz. omdat deze meer vetten en/of suiker en/of cholesterol en/of verzadigde vetzuren bevatten. • Vermijd pasta met eieren, gratin dauphinois, frieten, kroketten en chips. Bèta-glucanen Recente meta analyse waarbij men onderzoekt of de beta glucanen in volkoren producten een invloed hebben op onze cholesterolwaarden None of the cholesterol lowering drugs currently used are free of side effects. By contrast, it is generally accepted that different types of dietary fiber, including β-glucans, have positive effects on health without inducing significant side effects (92). The results of experimental studies in animals and clinical trials in humans have demonstrated that dietary fiber supplements not only improve general health but also reduce the risk of various chronic diseases associated with lifestyle, including CVD, cancer and type 2 diabetes (93), which all have a large impact on public health and society in general. β-glucans may more effective as they have a different mechanism of action than statins; while statins block the action of the liver enzyme responsible for producing cholesterol, β-glucans promote a more physiologically-based rebalancing of cholesterol levels Evidence suggests that soluble fiber is more effective at lowering cholesterol, but both types of fiber are important for your health. One of the ways soluble fiber may lower blood cholesterol is through its ability to reduce the amount of bile reabsorbed in the intestines. It works like this: When fiber interferes with absorption of bile in the intestines, the bile is excreted in the feces. To make up for this loss of bile, the liver makes more bile salts. The body uses cholesterol to make bile salts. So in order to obtain the cholesterol necessary to make more bile salts, the liver increases its production of LDL receptors. These receptors are responsible for pulling cholesterol out of LDL molecules in the bloodstream. Therefore, the more bile salts are made from the liver, the more LDL cholesterol is pulled from the blood. There is more to be learned about the relationship between soluble fiber and cholesterol, however. It is also possible that one of the short-chain fatty acids produced by the fermentation of soluble fiber in the large intestines may inhibit the amount of cholesterol produced by the liver. Research has shown that increasing soluble fiber by 5 to 10 g a day reduces LDL cholesterol by about five percent. Oat bran and oatmeal, as well as psyllium and barley, are rich in beta-glucan, a soluble form of fiber, which has been shown to lower total cholesterol and LDL cholesterol. Evidence suggests that more than 11 g of beta-glucan from oats can lower cholesterol up to 14.5 percent. (In one study, 3 g of beta-glucan was equivalent to about 2.5 ounces of oat bran.) In fact, according to the Food and Drug Administration (FDA), foods such as whole oats and barley that contain at least 0.75 g of beta-glucan soluble fiber per serving can state on their label that they may reduce the risk of heart disease, along with a diet low in saturated fat and cholesterol.

Vegetarische vervangproducten People can reduce their cholesterol levels dramatically by changing the foods they eat. Diets high in saturated fats, trans fats, and cholesterol—found in meat, dairy products, and eggs—raise cholesterol levels, which increases heart attack risk. Foods high in saturated fat are especially dangerous because they can trigger the body to produce extra cholesterol. Plants do the opposite. They are very low in saturated fat and free of cholesterol. Plants are also rich in soluble fiber, which helps lower cholesterol. Soluble fiber slows the absorption of cholesterol and reduces the amount of cholesterol the liver produces. Oatmeal, barley, beans, and some fruits and vegetables are all good sources of soluble fiber. Vegetarian, especially vegan, diets reduce cholesterol levels, according to a review and meta-analysis authored by Physicians Committee researchers and published in Nutrition Reviews. Researchers reviewed 49 observational and intervention studies that compared vegetarian and vegan diets with omnivorous diets and their effects on plasma lipids. Vegetarian diets lowered total cholesterol levels as well as LDL and HDL levels when compared to omnivorous diets. The greatest benefit on lipid levels was seen in those who followed vegan diets. Plant-based diets typically reduce body weight and saturated fat intake, which may benefit cholesterol management. These findings support previous associations of decreased cholesterol levels and vegetarian, especially vegan, diets.

Noten en zaden Vetrijk Onverzadigd Omega-3 Eiwitten Vezels Vitaminen en mineralen Gunstig effect op HVZ door verlaging LDL-cholesterol Hoge calorische aanbreng (portie!) Onderzoek toonde overtuigend aan dat noten het risico op hart- en vaatziekten helpen indammen, doordat ze de LDL of slechte cholesterol verlagen. Afhankelijk van de soort bestaan noten uit 45 tot 70 procent vet. Bij zaden is dat 30 tot 50 procent. Gelukkig gaat het daarbij hoofdzakelijk om goede onverzadigde vetten, met een gunstig effect op je gezondheid. Bovendien blijkt uit onderzoek dat mensen die regelmatig noten eten niet zwaarder zijn dan andere. Naast gezonde vetten bevatten noten veel eiwitten, vezels en verschillende vitaminen en mineralen zoals calcium en magnesium, kalium en zink, ijzer en vitamine E, … Bronnen: wal-, hazel-, cashew-, pecan-, para- en pistachenoten en amandelen. zonnebloem- en pompoenpitten, lijn-, sesam- en chiazaad …

Smeer- en bereidingsvetten Bakken en braden Plantaardige olie geschikt voor verhitting Vloeibare margarine 1 el pp. Blussen met water/bouillon Kokos en palmolie vermijden (VV) Smeervetten Margarine/halvarine/minarine max. 40g vet/100g Max. 1/3 VV Ev. verrijkte smeervetten (straks meer info) Bakken en braden Gebruik bij bakken en braden een goede olie of margarine en gebruik daar zo weinig mogelijk van. Bakken in olie heeft het voordeel dat de temperatuur hoger is, zodat het product sneller dichtschroeit en minder vet opneemt. Voeg bij het maken van jus ruim water of bouillon toe en laat de jus afkoelen. Schep dan voor het gebruik het gestolde vetlaagje (dit is verzadigd vet) van de jus. Het meebakken van paprika of ui kan de jus smakelijker maken. Verder zijn er veel mogelijkheden met grillen, stoven, pocheren en de römertopf. Door wat te experimenteren met ingrediënten (halfvolle koffiemelk in plaats van room) kan een maaltijd met weinig vet ook lekker zijn. Boter, margarine, olie Boter, gewone margarine en dieetmargarine bevatten 70-80% vet, halvarine 40% vet en olie 100% vet. Dieetmargarine en halvarine bevatten 60-65% meervoudig onverzadigd vet. Margarine en halvarine met 40-60% meervoudig onverzadigd vet staan bekend onder de naam plantaardige margarine en halvarine. Deze bevatten wat meer enkelvoudig onverzadigd vet dan de dieetmargarines. Margarine en halvarine met minder dan 40% meervoudig onverzadigd vet bevatten, net als roomboter, veel verzadigd vet. Oliesoorten zijn in het algemeen rijk aan enkel- en meervoudig onverzadigde vetten. Olijfolie en arachideolie (uit pinda's) bevatten meer enkelvoudige onverzadigde vettendan meervoudig onverzadigde vetzuren. Kokosolie en palmolie, producten die vaak in oliën en gebak worden verwerkt, bevatten voornamelijk verzadigd vet. Plantaardig is dus niet altijd beter.

Ei Eigeel rijk aan cholesterol Wel goede vetzuursamenstelling Max. 6 eieren/week (bereidingen inclusief) Eieren Eigeel is bijzonder rijk aan cholesterol (220 mg en meer per eigeel). Onverzadigde vetzuren ? Omega 3 ? Eet niet meer dan 3-4 eieren per week. Het gaat om het totaal aantal eieren, ook de eieren die in bereidingen zijn verwerkt (gebak, pannenkoeken, enz.) of gebruikt als garnituur (salades, enz.).

Vis Bron van onverzadigde vetzuren Vette vis = rijk aan omega 3 Bv. zalm, haring, makreel, sardientjes… Aanbeveling: 1à 2x/week vis 1x vet Vis Vis is de beste bron van sterk onverzadigde vetzuren. Alle soorten vis zijn aanbevolen. Vette vissoorten zoals haring, makreel, paling en zalm, bevatten veel omega-3-vetzuren. Magere vissoorten zoals kabeljauw, schelvis, schol en tong bevatten nauwelijks vet en visolie. Algemeen is aan te raden 1 à 2 maal per week vis te eten en 1 à 2 maal per week vlees noch vis. Let wel op de bereidingswijze: verwijder het vel en gebruik gezonde bereidingswijzen (in de oven, in bouillon of gepocheerd, in papillotten, gegrild, in de microgolfoven, enz.). Vermijd verse of gerookte paling, want deze vis is veel vetter en bevat meer cholesterol. Vermijd ingevroren en gefrituurde vis, alsook bereidingen met vis in frietvet.

Zuivel Voorkeur voor magere of halfvolle melkproducten Calciumverrijkte plantaardige alternatieven (ongezoet) Melkproducten Geef de voorkeur aan magere of halfvolle producten: magere of halfvolle melk, magere yoghurt, magere kaas, magere platte kaas, magere geitenkaas, enz. Gebruik geen kazen met een vetgehalte hoger dan • Vermijd om dezelfde reden volle melk, verse room, vette kaas of "dubbelroom", volle yoghurt, enz. • Neem geen bereidingen of desserten op basis van melk (pudding, crème, ijs, mousse, enz.).

Verrijkte voedingsmiddelen: trend of noodzaak?
+ Plantensterolen / Plantenstanolen

Verrijkte voedingsmiddelen: trend of noodzaak?
Effectieve cholesteroldaling LDL (+ triglyceriden) Verbetering totaal cholesterol + ratio/HDL 7,5 à 12% Consequent gebruik is vereist! Smeervetten Vs. drinks Portie Aanhalen hoe dit in de media zeer vaak wordt vermeld. Het werkt wel degelijk MAAR, dit enkel wanneer er voldoende van het product gebruikt wordt alsook regelmatig gebruik. Indien men stopt met het product te gebruiken zullen de LDL-cholesterol waarden terug naar boven gaan. Ook van nature in sommige producten aanwezig maar vaak in zeer kleine hoeveelheden. Hoe het werkt: Plantensterolen hebben chemisch een met cholesterol vergelijkbare structuur en gaan in de darmen in feite de concurrentie aan met cholesterol. Plantensterolen vormen een soort barrière voor de opname van cholesterol uit de darmen. Regelmatige consumptie van plantensterolen vermindert de absorptie van cholesterol vanuit de darm en verhoogt de uitscheiding van cholesterol met de ontlasting. Niet alleen cholesterol uit de voeding wordt tegengehouden, maar ook cholesterol dat via de lever en de gal in de darm is gekomen. Normaal gesproken wordt in de darm 30-80% van het aanwezige cholesterol geabsorbeerd. Bij gebruik van plantensterolen, daalt de cholesterolopname met 30-40%. Een deel van het cholesterol (tussen de 30 en 50%) wordt nog steeds geabsorbeerd. Het cholesterol dat uit het lichaam verwijderd wordt, is een combinatie van zowel voedings- als galcholesterol. Het is de verminderde cholesterolopname in de darm die zorgt voor de LDL-cholesterolverlaging in het bloed. Net als de totale hoeveelheid cholesterol is ook de verhouding tussen het HDL- en LDL-cholesterol van invloed op de gezondheid. Plantensterolen hebben geen invloed op het HDL-cholesterol. De cholesterolratio (totaal cholesterol/HDL-cholesterol) verbetert wel. Ook zorgen plantensterolen voor een bescheiden daling van het triglyceridengehalte. Met name mensen die veel plantaardige producten eten hebben een hoge consumptie van plantensterolen. Bijvoorbeeld vegetariërs eten gemiddeld 0,5 tot 1 gram plantensterolen per dag. Producten waaraan plantensterolen zijn toegevoegd zoals margarines leveren bij het aanbevolen gebruik zo’n 2 tot 3 gram plantensterolen per dag. Numerous clinical studies have shown that the intake of PSS lowers LDL-C concentrations by 7.5 to 12% with daily intakes of 1.5 to 3 g. At intakes up to 3 g/day, PSter and PStan are equally efficacious. Data of PSS intakes above 4 g/day are scarce and do not allow a decisive conclusion on whether the dose-response relationship would continue. Further, it is also not clear whether the cholesterol-lowering efficacy would differ between PSter and PStan at higher doses

Mediterraan eetpatroon
Cardiovasculair risico Participants in the two Mediterranean-diet groups increased weekly servings of fish (by 0.3 servings) and legumes (by 0.4 servings) in comparison with those in the control group (Table S8 in the Supplementary Appendix). In addition, participants assigned to a Mediterranean diet with extra-virgin olive oil and those assigned to a Mediterranean diet with nuts increased their consumption of extra-virgin olive oil (to 50 and 32 g per day, respectively) and nuts (to 0.9 and 6 servings per week, respectively). In this study involving high-risk persons without cardiovascular disease, assignment to an energy-unrestricted Mediterranean diet supplemented with either extra-virgin olive oil or nuts was associated with a lower risk of major cardiovascular events over a period of 5 years than assignment to a control (low-fat) diet, with a relative difference of 30% and an absolute difference of 1.7 to 2.1 percentage points.

Vragen PollEv.com/Jessa

Anne Gijbels en Inge Gielen, diëtisten ReGo

Verwante presentaties

Presentatie over: "Anne Gijbels en Inge Gielen, diëtisten ReGo"— Transcript van de presentatie:

Verwante presentaties

Over het project

Feedback

Inloggen

Inloggen via een sociaal netwerk:

Anne Gijbels en Inge Gielen, diëtisten ReGo

Verwante presentaties

Presentatie over: "Anne Gijbels en Inge Gielen, diëtisten ReGo"— Transcript van de presentatie:

Verwante presentaties

Over het project

Feedback