De actieve indicatief perfectum.

Presentatie over: "De actieve indicatief perfectum."— Transcript van de presentatie:

1 De actieve indicatief perfectum

2 De actieve voltooide tijden
Zoals het Nederlands kent ook het Latijn actieve voltooide tijden. In het Nederlands worden deze gevormd met een vorm van het hulpwerkwoord hebben. Vb. Hij heeft gewaarschuwd. In het latijn worden de actieve voltooide tijden gevormd op basis van de perfectumstam.

3 Vormingswijzen van de perfectumstam
Je leert de perfectumstam in de woordenlijst. De perfectumstam wordt meestal afgeleid van de presensstam: Door toevoeging van een achtervoegsel Door wijzigingen in de presensstam

4 Meest voorkomende vormingswijzen
V-vorming: Toevoeging van een –v aan de presensstam Algemene regel bij werkwoorden van 1ste en 4de vervoeging Kan ook bij werkwoorden van andere vervoegingen amare ama- > amavi rogare roga- > rogavi audire audi- > audivi dormire dormi- > dormivi delere dele- > delevi cupere cupi- > cupivi V

5 Meest voorkomende vormingswijzen
U-vorming Eindklinker van de presensstam verandert in u Vooral bij 2de vervoeging Soms bij 3de vervoeging (de bindklinker verandert dan in u) Kan ook bij andere vervoegingen monere mone- > monui timere time- > timui debere debe- > debui colere col- > colui vetare veta- > vetui rapere rapi- > rapui u

6 Meest voorkomende vormingswijzen
S-vorming Toevoeging –s aan presensstam Lichte wijzigingen aan presensstam Vooral bij 3de vervoeging Kan ook bij andere vervoegingen scribere scrib- > scribsi > scripsi dicere dic- > dicsi > dixi tegere teg- > tegsi > texi manere mane- > mansi spicere spici- > spexi s

7 Bijzondere vormingswijzen
Verdubbeling Presensstam voorafgegaan door verdubbeling eerste medeklinker en klinker Klinker verdubbeling meestal korte e Bij samengestelde werkwoorden gaat dit vaak verloren cadere cad- > cecadi > cecidi caedere caed- > cecaedi > cecidi canere can- > cecani > cecini currere curr- > cucurri concurrere concurr- > concurri Verdubbeling

8 Meest voorkomende vormingswijzen
Wijziging van de stamklinker Twee manieren Verlenging van de stamklinker fugere fug- > fugi (lange u) venire veni- > veni (lange e) legere leg- > legi (lange e) Verlenging en verkleuring stamklinker agere ag- > egi (lange e) facere faci- > feci (lange e) capere capi- > cepi (lange e) Stamklinker

9 Perfectumstam onregelmatige werkwoorden
esse > fui posse > potui ire > ii ferre > tuli velle > volui nolle > nolui malle > malui Fieri > / Opmerkingen: Bij ire: ii samengetrokken tot i- voor een –s Bij ferre en esse: samenstellingen kleine wijzigingen abesse > afui offerre > obtuli

10 Vorming actieve indicatief perfectum
Perfectumstam + perfectumuitgangen indicatief presensstam perfectumstam Enk. 1ste pers. -o -i 2de pers. -s -sti 3de pers. -t mv. -mus -tis -stis -nt -runt

11 Vorming actieve indicatief perfectum
Perfectumstam + perfectumuitgangen actief enkelvoud 1ste pers. monui 2de pers. monui-sti 3de pers. monui-t meervoud monui-mus monui-stis monue-runt Opmerkingen: In 1ste pers enk. Versmelting tussen eind-i van perfectumstam en perfectumuitgang i. Een korte i verkleurt voor een -r- tot een –e-

12 Vertaling actief indicatief perfectum
Latijn Verleden Nederlands voorbeeld perfectum voltooide handeling VVT Ik heb bemind feit in een verhaal OVT Ik beminde impeovrfectum duur of herhaling