De nieuwe voedingsdriehoek (en bewegingsdriehoek)

Presentatie over: "De nieuwe voedingsdriehoek (en bewegingsdriehoek)"— Transcript van de presentatie:

1 De nieuwe voedingsdriehoek (en bewegingsdriehoek)

2 Waarom? bevraging doelgroepen en intermediairs
meer volwaardige uitwerking van lichaamsbeweging en sedentair gedrag evoluties in de wetenschap maatschappelijke evoluties

3 Doelstelling: een model dat iedereen in Vlaanderen bewust maakt & motiveert een model dat leidt naar betrouwbare informatie en projecten

4 Hoe? 4 fases: wetenschappelijk onderzoek advies van experten
ontwikkeling van de driehoeken + testing bij burgers afstemming met stakeholders

5 Inhoudelijke visie: Wetenschappelijke basis
Streefdoel = komen tot voedingsaanbevelingen die: Gezondheid optimaal bevorderen: holistische visie Druk op het milieu beperken Realistisch zijn en rekening houden met de huidige eetgewoonten in Vlaanderen

6 DE JUISTE BALANS VOOR GEZONDHEID & MILIEU
3 uitgangspunten: 1. Eet in verhouding meer plantaardige dan dierlijke voeding. 2. Vermijd ultrabewerkte voeding  zoveel mogelijk. 3. Verspil geen voeding en matig je consumptie.  Voor een gezondheid in evenwicht, werkt de voedingsdriehoek volgens deze drie uitgangspunten: 

7 Voedingsdriehoek Youtube

8

9 Grijze zone? Niet visueel weergegeven.
producten afgeleid van basisvoedingsmiddelen uit de zones van de driehoek niet meer zo gezond als basisvoedingsmiddel behouden wel nog enige voedingswaarde bv: fruitsap, chocolademelk, wit brood, light- frisdrank, …

10 Belangrijk verschil met oude voedingsdriehoek:
Geen aanbevolen hoeveelheden in model.

11 DRINK VOORAL WATER Gezond drinken? Volg deze tips: * Kraantjeswater = prima dorstlesser want: - vaak gecontroleerd & van goede kwaliteit. - moet niet worden verpakt of getransporteerd. - veel goedkoper dan flessenwater. * Drink: verspreid doorheen de dag * Zorg dat je altijd een drinkfles gevuld met kraantjeswater bij je hebt: gezond & milieuvriendelijk * Dek je de tafel?: water klaarzetten * Voldoende water drinken = belangrijk. Water met een smaakje kan je stimuleren om meer te drinken.

12 Donkergroen = VM van plantaardige oorsprong, met een gunstig effect op de gezondheid: groenten, fruit, volle granen en aardappelen, maar ook peulvruchten, noten en zaden, plantaardige oliën (en andere vetstoffen rijk aan onverzadigde vetzuren). - zoveel mogelijk de weinig of niet-bewerkte versie kiezen 

13 Fruit: Donkergroene zone: vers fruit, diepvriesfruit zonder toevoegingen, fruit uit blik of glas op sap Grijze zone: fruit uit blik of glas op siroop, gedroogd fruit, vruchtenmoes, (versgeperst) fruitsap en smoothies - Rode zone: vruchtenlimonade, nectar, grenadine, diksappen, confituur, confituur met verlaagd suikergehalte, vruchtenstroop

14 Groenten: = een belangrijke leverancier van voedingsvezels, vitaminen en mineralen Onderzoek toont aan dat groenten een positief effect hebben op je gezondheid. verlagen de bloeddruk & de slechte cholesterol (o.a. door pectine) bescherming tegen hart- en vaatziekten.

15 Het is afdoende bewezen: volle granen zijn goed voor je gezondheid.
Bloeddruk: verlaging kans op hart- en vaatziekten Haver: goed voor LDL-cholesterol Beschermen tegen darmkanker en diabetes. Volle granen zoals volkorenbrood, havermout, bruine rijst en volkorenpasta zijn goed voor je gezondheid.

16 Welke volle granen en aardappelen kies je het best?
Kijk best naar hoe ze bewerkt zijn Kies weinig of niet -bewerkte volle granen en aardappelen, want die bevatten meer: - voedingsvezels - vitaminen - mineralen Tool: Infographics

17 Zijn aardappelen gezond?
Gezondheidseffect minder goed bekend. Gekookte of gepureerde aardappelen: * geen bewezen nadelen voor gezondheid * bevatten nuttige VS * Vlaamse eetcultuur Gefrituurde aardappelen: * mogelijks wel slecht voor gezondheid

18 Noten en zaden = gezond risico op hart- en vaatziekten
risico op bepaalde chronische ziekten. Toch eet de Vlaming ze te weinig. daarom donkergroene groep

19 Elke dag noten en/of zaden eten is aan te raden!
best in pure, onbewerkte vorm – zonder extra zout of suiker Knabbel lustig op wal-, hazel-, cashew-, pecan-, para- en pistachenoten en amandelen. Ook in zaden heb je heel wat keuze: zonnebloem- en pompoenpitten, lijn-, sesam- en chiazaad … Een fijne aanvulling zijn gebrande of geroosterde, ongezouten noten en zaden. En er zijn ook pasta’s te koop die voor 100 procent uit noten bestaan. Dat zijn goede alternatieven voor verse noten en zaden. Vermijd notenpasta of pindakaas waaraan suiker of extra vet (zoals palmolie) is toegevoegd. Maak hem nog beter gewoon zelf! Wissel zoveel mogelijk af tussen de diverse noot- en zaadsoorten. En vervang gezouten noten door de ongezouten variant. Aperitiefnootjes hebben een gefrituurd jasje en bulken bovendien vaak van zout en additieven. Ze zijn geen essentieel voedingsmiddel, zoals ook noten met een chocoladeomhulsel dat niet zijn.

20 Regelmatig vlees vervangen? Doen!
= goed voor je gezondheid en komt ook het milieu ten goede plantaardige voedingsmiddelen zoals peulvruchten (o.a. linzen en kikkererwten) tofu, tempé en seitan. ( donkergroene groep )

21 Zijn peulvruchten gezond? Zeker!
= boordevol pectine = stof die de slechte cholesterol (LDL) verlaagt = betere bescherming tegen hart- en vaatziekten = rijk aan eiwitten. = milieu-vriendelijk & goedkoop alternatief voor vlees = ideale vleesvervangers: kikkererwten, linzen, sojabonen, witte bonen en bruine bonen Niet álle peulvruchten zijn vleesvervangers. - Snijbonen, sperziebonen, tuinbonen, doperwten en peulen stellen het met minder eiwit geklasseerd als groente.

22 Oliën & vetten: Hoeveel olie en boter mag je gebruiken? - vetstof op brood: Beperken tot één mespunt / snede. Bereiden van maaltijd: volstaat één eetlepel vetstof. Werk vooral met plantaardige oliën zoals zonnebloem-, koolzaad-, mais- en olijfolie. + de zachte, plantaardige margarines

23 Lichtgroen = voedingsmiddelen van dierlijke oorsprong met een gunstig, neutraal of onvoldoende bewezen effect op de gezondheid vis, yoghurt, melk, kaas, gevogelte en eieren - weinig of niet-bewerkte variant

24 VIS: Is vis eten gezond? Ja: dat bewijst de wetenschap.
best vette vis: die zwemt in omega 3-vetzuren. beter beschermd tegen hart- en vaatziektes. bij kinderen: bevordert ontwikkeling van de hersenen & zicht helpen om kanker, alzheimer en ADHD te voorkomen (nog niet wetenschappelijk bewezen) = bron van vitamines zoals A, D, B12 en niacine (B3). = bron van mineralen en sporenelementen zoals calcium, ijzer, zink, jodium en selenium

25 Hoe vaak mag je vis eten? contaminanten + overbevissing
één portie vis / week + afwisselen in soort & herkomst labels: Marine Stewardship Council (MSC)-label: garandeert duurzame vangst Aquaculture Stewardship Council (ASC)-label: garandeert duurzame kweek

26 Zijn eieren gezond: ja of nee?
- geen aangetoonde voor- of nadelen voor je gezondheid - geen risico voor hart- en vaatziekten, hoewel dat lang werd aangenomen Eitjes = rijk aan voedingsstoffen: vnl. eiwitten + vet. vet = in de dooier + grotendeels onverzadigd veel vitamines (B12, D, A, B2, …) en mineralen (fosfor, seleen, ijzer, zink, …) Eiwit, ijzer en vitamine B12 maken van eieren een volwaardige vervanger voor vlees.

27 Hoeveel eieren mag je eten?
Vroeger: max. 3 eieren / week, omdat ‘ze slecht zijn voor je cholesterol’. = voorbijgestreefd Toch best niet meer dan 7 eieren / week. Anders vergroot je mogelijk je kans op diabetes. Wil jij graag wat minder vlees eten? eieren = een goed alternatief. Eieren: gezond en duurzaam? De milieubelasting van eieren is vergelijkbaar met die van gevogelte en is lager dan van rood vlees Er is een arsenaal aan bereidingswijzen voor eieren: zacht- of hardgekookt, als omelet of sunny side up (spiegelei), ter vervanging van kaas of vlees op je boterham, … Maak je een omelet? Fiks dan meteen ook je portie vitamines: voeg bijvoorbeeld groenten en verse tuinkruiden toe.

28 Melkproducten Zijn melkproducten gezond? Melkproducten zijn een bron van : - eiwitten - vitaminen zoals B2, B12; en volle melk levert ook wat A en D - mineralen zoals calcium, fosfor, kalium, magnesium en zink Algemene uitspraken doen over ‘de’ gezondheidsimpact van ‘de’ melkproducten = onmogelijk.

29 Magere of volle melkproducten
Magere of volle melkproducten? Ook daar is de wetenschap niet helemaal uit. vet in melk = vooral van het verzadigde type en daarvan beperk je de inname het best Volle melkproducten = betere verzadiging. Je krijgt minder snel weer honger. Ons advies? Kies voor halfvolle melkproducten als gulden middenweg.

30 Sojaproducten die met calcium zijn verrijkt?
Samenstelling = te vergelijken met die van melk evenveel eiwitten (van dezelfde kwaliteit) + calcium en vitaminen aan toegevoegd Is hun impact op je gezondheid dan ook dezelfde? Nee, de resultaten van onderzoek naar melk kan je niet zomaar doortrekken naar producten op basis van soja. Er spelen mogelijk andere factoren een rol.

31 Is melk ongezond? - veel onenigheid !
- Wetenschappelijke studies: negatieve & positieve effecten ontwikkeling van prostaatkanker en eierstok­kanker bescherming bieden tegen vorming van darmkanker - gunstig effect op bloeddruk & diabetes type 2 Eén ding staat vast: melk is een goede bron van calcium. En dat heb je nu eenmaal nodig! Er is geen enkel ander voedingsmiddel waarover zoveel onenigheid is.

32 Schrappen hoeft niet, maar matig je porties en de frequentie
Kaas: Is kaas gezond? Kaas= vetten, eiwitten en vitaminen (zoals A, B2 en B12) en mineralen + bron aan calcium, fosfor en magnesium, zink en selenium + veel zout - enerzijds: kaas slecht voor je gezondheid door het hoge gehalte verzadigd vet anderzijds: kaas ook in verband gebracht met risico diabetes type 2 nog wat onzekerheid over de gezondheidseffecten van kaas Schrappen hoeft niet, maar matig je porties en de frequentie waarmee je het eet. door het pekelbad tijdens het bereidingsproces verzadigd vet (gelinkt aan hart- en vaatziekten)

33 Oranje = VM van dierlijke of plantaardige oorsprong die mogelijk een ongunstig effect hebben op de gezondheid - rood vlees, boter, kokos- en palmolie (vetstoffen rijk aan VVZ) - bevatten wel nog enkele nuttige voedingsstoffen, bijv. ijzer in rood vlees, vetoplosbare vitaminen in boter

34 Vlees: Is vlees gezond? De Vlaming = vleeseter.
Het lijkt wel of we niet zonder kunnen – en dat hoeft ook niet. Maar: matigen wordt dringend tijd. Want trop is te veel, dat is met alles zo. Al is het ene vlees het andere niet. Is vlees gezond? Moeilijk te beantwoorden. Alles hangt af van het soort vlees én de hoeveelheid die jij naar binnen speelt.

35 Alvast de grote lijnen:
* wit vlees: geen aantoonbare negatieve effecten voor je gezondheid en de milieu-impact is beperkter dan bij rood vlees. Daarom staat wit vlees in de lichtgroene zone van de voedingsdriehoek. * rood vlees: te grote hoeveelheden kunnen ongezond zijn en de productie heeft een grote impact op onze planeet. Redenen genoeg om rood vlees in de oranje zone van de voedingsdriehoek te plaatsen. * Bewerkt vlees: wit én rood vlees dat bewerkt is – zoals gerookt vlees of salami? Er is overtuigend bewijs dat ze het risico op darmkanker kunnen verhogen. Daarom staat bewerkt vlees in de rode restgroep – buiten de voedingsdriehoek.

36 Hoeveel vlees mag je eten?
Is vlees gezond? Ja, zolang je er niet mee overdrijft. - dagelijks op het menu zetten = te veel - variëren met bv. vis , ei en vleesvervangers Eet je toch vlees? Beperk het dan tot 1 maaltijd / dag. De aanbevolen maximale frequentie? vers wit vlees: 2 tot 3 keer per week vers rood vlees: 1 tot 2 keer per week bewerkt vlees: zo weinig mogelijk

37 We eten met z’n allen ontzettend veel vlees.
Is vlees eten duurzaam? We eten met z’n allen ontzettend veel vlees. - intensieve veeteelt weegt zwaar op het milieu. Want vee stoot veel methaangassen uit: slecht voor de opwarming van de aarde. Bovendien raken het drinkwater en de bodem vervuild. Wat nu, allemaal vegetariër worden? Zo drastisch hoeft het niet. = kwestie van bewuste vleesconsumptie: minder vlees van betere kwaliteit + vlees uit eigen land En belangrijk: de ecologische belasting = afh. van soort vlees Rood vlees = minder milieuvriendelijk dan wit vlees. Maar: dieren­welzijn? Dan ‘wint’ rood vlees: runderen worden doorgaans beter behandeld dan kippen.

38 Rood: de restgroep: staat los van de driehoek
= sterk of ultrabewerkte producten waaraan heel wat suiker, vet en/of zout is toegevoegd - ongunstige gezondheidseffect aangetoond = van dierlijke of plantaardige oorsprong bereide vleeswaren, frisdrank, alcohol, snoep, gebak, snacks, fastfood, … = overbodig in een gezond voedingspatroon niet te vaak & niet te veel te eten

39 In de restgroep van de voedingsdriehoek vind je:
- alcoholische dranken zoals wijn, bier, likeur en sterkedrank - suikerrijke dranken zoals frisdrank, sportdrank en energiedrank - suikerrijke voedingsmiddelen zoals chocolade, koeken, cake, taart, snoep en boterhambeleg zoals choco of speculaaspasta. Vaak ook nog eens rijk aan (verzadigd) vet. - vetrijke snacks en fastfood zoals frieten en kroketten, chips, hamburgers en diepvriespizza - zout - bewerkt vlees

40 Suiker- & vetrijke producten vervangen door suikerarme producten?

41

42 Vergelijking chocopasta
Per 100g Chocopasta Balade Chocopasta Becel Chocopasta Nutella Canderel Energiewaarde Kcal 275 kcal 552 kcal 483 kcal kcal Koolhydraten Waarvan suikers 33,5g 30,6g 52g 53,6g ,6g 8,1g ,8g Vetten 11,3g 35g 34,5g ,6g

43 Gezond leven. Beperk stilzitten en beweeg
Gezond leven? Beperk stilzitten en beweeg. In een gezonde bewegingsmix wissel je zitten, staan en bewegen af. Hoe je dat het best aanpakt, geeft de bewegingsdriehoek je heel helder weer

44 Youtube

45 Rol van de diëtiste: individueel & realistisch aangepast aan noodzakelijk advies

46 Wat eet je het best en hoe doe je dat: 10 Gezond Leven tips Wat?
Neem plantaardige producten als basis voor elke maaltijd 2) Beperk je inname van dierlijke producten 3) Drink vooral water 4) Kies zo weinig mogelijk voor ultrabewerkte producten Hoe? 5) Varieer en zoek alternatieven 6) Eet op vaste tijdstippen en samen met anderen 7) Eet bewust en met mate 8) Pas je omgeving aan 9) Werk stapsgewijs 10) Geniet van wat je eet! beweeg!

47 Bedankt voor uw aandacht!
We willen van de Vlaming ‘betere eters’ maken: je mag nog altijd alles eten, maar van bepaalde producten minder en met mate.   Bedankt voor uw aandacht!