Markt & Overheid Les 1. Oligopolie Leerdoelen

Presentatie over: "Markt & Overheid Les 1. Oligopolie Leerdoelen"— Transcript van de presentatie:

1 Markt & Overheid Les 1. Oligopolie Leerdoelen
Leerlingen kunnen aangeven hoe acties van andere verkopers in de oligopolistische markt hun winst kunnen beïnvloeden. Leerlingen kunnen het begrip concurrentie begrijpen in een oligopolie waarin bedrijven concurreren op hoeveelheid. Leerlingen begrijpen hoe via marktwerking de prijs tot stand komt binnen een oligopolie. Leerlingen kunnen de resultaten van dit experiment toepassen op andere oligopolistische markten met hoeveelheidsconcurrentie Leerlingen begrijpen dat na een aantal ronden de verkopers met de laagste marginale kosten het grootste aantal eenheden aanbieden

2 Markt & Overheid Experiment oligopolie – zie instructies Cournot De klas voert een experiment uit, dat de wederzijdse interactie tussen bedrijven in een homogeen oligopolie illustreert. Het experiment demonstreert de kernbegrippen. Alle leerlingen zijn verkoper, de vraag is gegeven: Qv = 120 -P . Kopers in dezelfde markt kunnen niet met elkaar communiceren en weten niet welke marginale kosten andere spelers hebben. Op iedere markt zijn slechts 5 kopers actief. Het spel wordt in een aantal rondes herhaald, waarbij kopers iedere ronde aangeven welke hoeveelheid ze willen aanbieden. De som van de individuele hoeveelheden is de aangeboden hoeveelheid Qa. De evenwichtsprijs in een ronde is de prijs P waarvoor Qa = Qv, P = 120 -Q. Na afloop berekenen de verkopers hun totale winst, die voor een individuele verkoper in een ronde gelijk is aan (P-MK)*Q. Na afloop wordt het spel en de uitkomsten geanalyseerd aan de hand van een aantal vragen. Doel van het experiment is o.m. de leerlingen te laten ervaren hoe acties van andere verkopers hun winst beïnvloeden, het begrijpen van concurrentie in een oligopolie waarin bedrijven concurreren op hoeveelheid, en wat er zal gebeuren als samenwerking mogelijk is.

3 Na de laatste ronde De marginale kosten verschillen per leerling. Om de resultaten met elkaar te vergelijken moeten de leerlingen met marginale kosten van: 14 de totale winst vermenigvuldigen met 1.4 18 de totale winst vermenigvuldigen met 2.1 24 de totale winst vermenigvuldigen met 4.7 30 de totale winst vermenigvuldigen met 18.8

4 Markt & Overheid Vragen nav oligopolie-experiment:
Geef aan hoe de prijs in de loop van het experiment verandert en leg een verband met veranderingen in de aangeboden hoeveelheden. 2. Hoe denk je dat een hogere prijs deze ronde de totaal aangeboden hoeveelheid (en daarmee de prijs) in een volgende ronde beïnvloedt? 3. Hoe bepaalde je hoeveel je in iedere ronde aanbood? Was je beslissing afhankelijk van de prijs in jouw markt? Zo ja hoe? Verschillende verkopers in deze markt hadden verschillende marginale kosten. Zie je de verschillen in marginale kosten terugkomen in verschillen in aangeboden hoeveelheden? 5. Hoe heet zo’n markt? 5. Wat zou er gebeuren als de verkopers binnen een markt zouden gaan samenwerken?

5 Markt & Overheid Vragen nav oligopolie-experiment:
Geef aan hoe de prijs in de loop van het experiment verandert en leg een verband met veranderingen in de aangeboden hoeveelheden. 2. Hoe denk je dat een hogere prijs deze ronde de totaal aangeboden hoeveelheid (en daarmee de prijs) in een volgende ronde beïnvloedt? 3. Hoe bepaalde je hoeveel je in iedere ronde aanbood? Was je beslissing afhankelijk van de prijs in jouw markt? Zo ja hoe? 4. Verschillende verkopers in deze markt hadden verschillende marginale kosten. Zie je de verschillen in marginale kosten terugkomen in verschillen in aangeboden hoeveelheden? 5. Waarom zijn verkopers met hoge marginale kosten in het nadeel? 6. In de beginronden is er sprake van hevige schommelingen in de prijs; wat zijn hiervan de oorzaken? 7. In de laatste ronden is de prijs redelijk stabiel. Hoe denk je dat de prijs zou veranderen wanneer: de marginale kosten van alle spelers met 3 omhoog gaan? het aantal verkopers per markt omhoog gaat? de spelers eerst mogen overleggen voordat ze beslissen hoeveel ze aanbieden?

6 Markt & Overheid Oligopolie Kenmerken
Beperkt aantal aanbieders, of enkele aanbieders hebben relatief groot marktaandeel Relatief grote invloed van individuele aanbieders op de prijs, zij hebben grote marktmacht Product is doorgaans homogeen, maar kan ook heterogeen zijn De markt is erg ondoorzichtig: bijv. hoe de prijsvorming tot stand komt is vaak niet duidelijk Toetreding door nieuwkomers is moeilijk  door hoge toetredingsbarrieres: Aanvangsinvesteringen: Verzonken kosten: Octrooien

7 Markt & Overheid Oligopolie Toetredingsbarrieres:
Aanvangsinvesteringen: Sommige producten grote startinvesteringen nodig, dus hoge constante kosten  Schaalvoordelen: product alleen winstgevend als op grote schaal aangeboden  hoge constante kosten  er is ruimte voor maar een paar bedrijven Verzonken kosten: Verzonken kosten = gemaakte vaste kosten die bij sluiting bedrijf niet meer terugverdiend kunnen worden. Hoe hoger de verzonken kosten, hoe hoger de verliezen van een mislukte toetreding  schrikt mogelijke toetreders af. Bijv. smeerput voor garage, zend- en ontvangstmasten mobiele telefonie

8 Markt & Overheid Oligopolie Octrooien:
Octrooi = patent = geeft bedrijf jarenlang alleenrecht op het commerciele gebruik van de uitvinding Het beschermt de uitvinder en maakt het onmogelijk voor anderen om toe te treden Dit is vanwege grote onderzoekskosten voor nieuwe producten en produktietechnieken  veel innovaties Oligopolie zit tussen monopolie en volkomen concurrentie in: Volkomen concurrentie: aanbieders geen invloed op de prijs Monopolie: aanbieder kan prijs zetten want heeft marktmacht Oligopolie: Als oligopolisten elkaar fel beconcurreren  prijs daalt  weinig winst Als ze samenwerken  winst kan hoog zijn Oligopolist is niet altijd groot: bijv. als in afgelegen gebied slechts 2 kleine aanbieders, dan zijn dit oligopolisten Oligopolie met maar 2 aanbieders = Duopolie

9 Markt & Overheid Marktgedrag: Concurreren of Samenwerken
Concurreren: Prijsoorlog Samenwerken: Kartel = afspraken maken om onderlinge concurrentie te verminderen  bij oligopolies  kartel gedraagt zich als monopolie Kartelafspraken zijn verboden, want brengt de concurrentie in gevaar en kan tot zeer hoge prijzen leiden  ze moeten geheim blijven, en dat maakt het benodigde bindende contract moeilijk af te sluiten. Ze kunnen elkaar niet voor de rechter slepen. Toezichthouders = kartelwaakhonden proberen steeds kartels op te rollen. Bijv. Mna = Nederlandse Mededingingsauthoriteit, Europese Commissie Kartel leidt tot daling consumentensurplus en totale surplus, en dus daling welvaart Samenwerking zonder overleg: Prijsleider, die steeds het initiatief neemt voor prijsverhogingen Concurrenten volgen met gelijke prijsaanpassingen