Paraganglioom / glomus-tumoren

Presentatie over: "Paraganglioom / glomus-tumoren"— Transcript van de presentatie:

1 Paraganglioom / glomus-tumoren
Rol Nucleaire Geneeskunde Martijn van Essen Dik Kwekkeboom

2 Nucleaire Geneeskunde: Inleiding
Rol Nucleaire Geneeskunde bij paraganglioom 1. Diagnostiek 2. Therapie Somatostatine Peptide hormoon Somatostatine receptoren Frequent overexpressie op paragangliomen Radio-gelabelde somatostatine analogen Diagnostiek: OctreoScan (In-111-octreotide) Therapie: Lutetium-177-octreotaat

3 Nucleaire Geneeskunde: Inleiding
Somatostatin receptor (sst) Tumour cell 111In Octreotide Diagnostiek Somatostatin receptor (sst) Tumour cell 177Lu Octreotate Therapie

4 Nucleaire Geneeskunde: Diagnostiek
Diagnostiek bij paraganglioom OctreoScan (In-111-octreotide) Normale (fysiologische)verdeling Hypofyse (wisselend) Schildklier Lever, milt Galblaas (wisselend) Nieren/ Blaas Darmen

5 Nucleaire Geneeskunde: Diagnostiek
Rol OctreoScan bij paragangliomen ‘Whole body’ onderzoek (Hoofd tot liezen) Sensitiviteit 94% Negatief als klein of lage receptor-dichtheid In 9 van de 25 patiënten (36%) werden onverwachte additionele lesies gevonden Multi-centriciteit Hoofd / hals gebied Gehele grensstreng / visceraal Metastasen (Maligne paraganglioom) Kwekkeboom et al. J Nucl Med 1993;34:873-8

6 Multi-centriciteit 1. Glomus caroticum 2. Glomus vagale
3. Glomus jugulare 4. Glomus tympanicum

7 Metastasen 1995: Glomus caroticum en vagale (operatie en radiotherapie) 2006: metastasen ossaal, pulmonaal, mogelijk lever

8 Nucleaire Geneeskunde: Diagnostiek
OctreoScan versus I-123-MIBG bij paraganglioom MIBG is verwant aan noradrenaline OctreoScan vaker positief dan MIBG-scan 94% tegenover 53% (8/15) en 40% (2/5) OctreoScan niet 100% specifiek Ook andere neuro-endocriene tumoren (bv carcinoïden) positief Granulomateuze aandoeningen (bv sarcoïdose) Inflammatoire aandoeningen Wellicht in toekomst betere diagnostiek met PET-tracers Betere ruimtelijke resolutie Bv. Ga-68-octreotate

9 Nucleaire Geneeskunde: Diagnostiek
Conclusie: OctreoScan heeft aanvullende waarde bij in kaart brengen paraganglioom-patiënt (multi-centriciteit / metastasen) Betere resultaten dan I-123-MIBG OctreoScan is bovendien belangrijk in bepalen vervolgtraject! Bij voldoende uptake op OctreoScan (Tumoropname gelijk aan of meer dan leveropname) Therapie met Lu-177-octreotaat overwegen

10 Nucleaire Geneeskunde: Therapie
Lu-177-octreotaat Somatostatine analoog met kleine modificatie Hogere affiniteit voor sst receptor subtype 2 dan octreotide Betere tumor-opname 111In-octreotide 177Lu-octreotate

11 Nucleaire Geneeskunde: Therapie
Lu-177-octreotaat Lutetium-177 Beta-straling (electronen) Therapeutisch effect Maximale range: 2 mm in weefsel Gamma-straling Afbeeldingen (scintigrafie)

12 Nucleaire Geneeskunde: Therapie
Lu-177-octreotaat Bij meer dan 500 mensen toegediend Meeste ervaring bij gastro-entero-pancreatische neuroendocriene tumoren (carcinoïd, endocriene pancreastumoren) Tumor verkleining 45%, stabilisatie 35%, progressie 20% Dosis-limiterende organen Nieren 2/500 patiënten: waarschijnlijk niet-therapie-gerelateerd Beenmerg 9% patiënten graad 3 of 4 beenmerg toxiciteit 4/500: myelodysplastisch syndroom Kwekkeboom et al. J Clin Oncol 2008; 26:

13 Nucleaire Geneeskunde: Therapie
Inclusiecriteria OctreoScan met voldoende tumor-uptake, niet ouder dan 6 maanden Aanwezigheid van een histologisch bewezen, inoperabel paraganglioom In staat zijn om 24 uur opgenomen en zelfredzaam te zijn Karnofsky Performance Status ≥ 60 Gemeten creatinine klaring > 50 ml/min en serum creatinine < 150 umol/l Hb ≥ 5.5 mmol/L; Leucocyten ≥ 2*109/L; thrombocyten ≥ 100*109/L Totaal bilirubine ≤ 3 × bovengrens normaalwaarde Serum albumine > 30*109/L, of serum albumine ≤ 30*109/L maar normale prothrombine tijd Tenminste één meetbare laesie De levensverwachting is > 3 maanden Geen zwangerschap of borstvoeding

14 Nucleaire Geneeskunde: Therapie
Veel minder ervaring bij paragangliomen Tot 2006: 12 patiënten (daarna nog enkele patiënten) Heterogene groep primaire tumoren 5 hoofd-hals gebied Andere elders: renaal (2), paraspinaal (2) , BN (Feo), glomus aorticum, Zuckerkandl 9 gemetastaseerde ziekte 2 inoperabel 1 in principe operabel, patiënt vond risico’s te groot (gl aorticum) Eerdere behandelingen 2: geen andere therapieën 10: (combinatie van) chirurgie, radiotherapie, chemo Van Essen et al. J Nucl Med 2006;47:

15 Nucleaire Geneeskunde: Therapie
Resultaten Lu-177-octreotaat bij patiënten met paraganglioom

16 Nucleaire Geneeskunde: Therapie
Resultaten Lu-177-octreotaat bij patiënten met paraganglioom Tijd tot progressie nog niet goed vast te stellen

17 Nucleaire Geneeskunde: Therapie
Posterior hoofd/ hals/ thorax en posterior bovenbuik na 1e therapie Posterior hoofd/ hals/ thorax en posterior bovenbuik na 3e therapie Post-therapie scintigrafie

18 Nucleaire Geneeskunde: Therapie
MRI of the cervico-thoracic spine 3 months before starting 177Lu-octreotate MRI of the cervico-thoracic spine 3 months after last cycle of 177Lu-octreotate

19 Nucleaire Geneeskunde: Therapie
Therapie met Lu-177-octreotaat bij paragangliomen Tumorregressie bij 17% Bij 25% progressieve ziekte ondanks therapie Lu-177-octreotaat bij paragangliomen overwegen indien -Gemetastaseerd -Inoperabel (en externe radiotherapie niet kan) Bij progressie / veel symptomen / kans complicaties bij verdere groei -Progressie multiple locaties (multi-centriciteit) Als OctreoScan negatief: MIBG scan overwegen

20 Nucleaire Geneeskunde
Meer algemene informatie therapie Lu-177-octreotaat Kwekkeboom et al. Journal of Clinical Oncology May

21

22 Radiolabelled Somatostatin Analogues used for PRRT
Radionuclide Half life Emissions Mean Maximum tissue (days) Energy penetration range (keV) of particle 111Indium 2.8 γ rays and 245 (111In) Auger 3,6 and µm electrons 90Yttrium 2.7 β particles mm (90Y) 177Lutetium 6.7 β particles mm (177Lu) γ rays 208