EEN KIJKJE IN DE MOND ALS AVG MET OPEN MOND EEN KIJKJE IN DE MOND ALS AVG

Mieke Hogerbrug & Martine van Staveren

Mieke Hogerbrug Afgestudeerd 2003 ACTA Amsterdam Opleiding tandarts gehandicaptenzorg afgerond 2008 SBT/VBTGG Werkzaam Ipse de Bruggen, locatie Nootdorp Werkzaam algemene praktijk Schippers & Hogerbrug te Oud-Beijerland Verpleegtehuis Alerimus te Numansdorp

Martine van Staveren Afgestudeerd 2004 ACTA Amsterdam Opleiding tandarts gehandicaptenzorg afgerond 2008 SBT/VBTGG Werkzaam de Hartekampgroep, locatie Heemstede Werkzaam centrum bijzondere tandheelkunde van Medisch Centrum Alkmaar

Stelling AAN DE LOCATIE VAN SLIJTAGE VAN HET GEBIT KAN DE DIAGNOSE GESTELD WORDEN OVER DE OORZAAK Vormen slijtage, oorzaken, locaties, gevolgen, preventie, behandeling, gehandicaptenzorg

Soorten gebitsslijtage Attritie Parafuncties zoals knarsentanden/bruxisme Voortschrijdend verlies van harde tandweefsels van vlakken die in contact komen met andere gebitselementen zonder tussenkomst van lichaamsvreemde stoffen

Soorten gebitsslijtage Abrasie Bijvoorbeeld poetstrauma of andere mondgewoontes Voortschrijdend verlies van harde tandweefsels ten gevolge van mechanische afslijting door extrinsieke factoren, anders dan het voedsel Nagelbijten etc

Soorten gebitsslijtage Erosie Voortschrijdend verlies van harde tandweefsels ten gevolge van chemische invloeden zonder tussenkomst van bacteriën Gaan we het vandaag over hebben

Erosie, extrinsiek Oorzaak zijn zuren van buitenaf Uit de voeding Uit de omgeving Medicatie Mondwater Drugs Niet alleen hoeveelheid, eerder frequentie, duur en de wijze waarop (spoelen, nippen) Aspirine, vit C en ijzerpreparaten Medicatie en drugs afname speekselsecretiesnelheid, neutraliserend vermogen neemt af, tevens sneller caries

Erosie, extrinsiek Locatie Palatinale vlakken Cupping Doorschemeren dentine

Erosie, extrinsiek Gevolgen Pijn en gevoeligheid Breekbaarheid Esthetiek Functieverlies

Erosie, extrinsiek Preventie Vroegtijdige diagnose Voedingsanalyse Voedingsvoorlichting Voorlichting, duur en frequentie consumeren, afleren gewoonten, uur voor tandenpoetsen

Erosie, extrinsiek Gehandicaptenzorg Licht verstandelijke beperking Samenwerking dietiste Combinatie met andere soorten slijtage LVG vaak voedingsproblematiek, manier van poetsen van groot belang, zachte borstel max 2x pd Behandeling Pijn of gevoeligheid Niet acceptabele esthetiek Verergering voorkomen Herstel van functieverlies

Erosie, intrinsieke zuren Slijtage aan glazuur door zuren uit de maag hetgeen veroorzaakt kan worden door: Oprispingen/vomeren Rumineren Gastro-Oesofageale refluxziekte

Vomeren Oorzaak Medische problemen Psyschische problemen Zwangerschap Voedselvergiftiging Maagdarminfectie Overmatig alcohol gebruik Bestraling Psyschische problemen eetstoornissen

Vomeren Locatie Palatinale slijtage bovenincisieven/ incisale translucentie Hoogstaande, matte amalgaam restauraties Geen plaque en aanslag Vaak droge aspecten in de mond/wangslijmvliezen

Vomeren

Vomeren Gevolgen Extreme gebitslijtage Verhoogde kans op cariës, verlaagde speekselsecretie Pijn Zwelling/vergroting glandula parotis (persisterend braken) Verslikpneumonie Ontsteking slokdarm Anemie Ondergewicht Verlaagde secretie in rust en gestimuleerd, bloedarmoede Preventie Gedrag veranderen Regelmatig bezoek tandarts/mondhygiëniste Extra fluoride toedienen Spoelen met water Suikervrije kauwgom

Rumineren Herkauwen van voedsel Baby’s Mensen met (zeer) ernstige verstandelijke beperking Hoogopgeleide vrouwen Hoogopgeleiden en vrouwen

Rumineren Oorzaak Ongunstige psychische omstandigheden Erfelijkheid Weinig over bekend, 6-10 % geïnstitutionaliseerde mensen met een beperking rumineren

Rumineren Locatie Door de hele mond is slijtage zichtbaar

Rumineren Gevolgen Extreme gebitslijtage Verhoogde kans op cariës Pijn Verlaagde speekselsecretie Automutilatie Ontsteking slokdarm Verslikpneumonie IJzergebrek anemie Mondgeur Sociale uitsluiting Gedragsproblemen Preventie Afleren gedrag Medicatie Regelmatig bezoek tandarts/mondhygiëniste Extra fluoride toedienen Spoelen met water

Rumineren Gehandicaptenzorg Komt veel voor bij mensen met een (zeer) ernstig verstandelijke beperking Gedragsproblemen Depressie en angststoornissen? Multidisciplinair overleg/eet-drink team Behandeling Pijn of gevoeligheid Niet acceptabele esthetiek Herstel van functieverlies Medicatie gebruik Bij verstandelijk niet beperkten, bij onze groep ook reden?

GORZ Oorzaak Het optreden van klachten, al of niet met beschadiging van de slokdarmmucosa, ten gevolge van het terugstromen van zure maaginhoud in de slokdarm en soms de mond Functiestoornissen onderste slokdarmsfincter Gastro-intestinale motiliteitstoornis Houdingsafwijkingen Hiatushernia Obstipatie middenrifsbreuk

GORZ Locatie Palatinale vlakken bovenfront Palatinale vlakken boven (pre)molaren Occlusale vlakken boven (pre)molaren Buccale vlakken onder (pre)molaren

GORZ Symptomen Pijn Gedragsproblemen Slaapproblemen Voedselweigering Recidiverende luchtweginfecties Tanderosie IJzergebrek anemie Rumineren Hematemesis Foetor ex ore Pijn laag achter het borstbeen eventueel uitstralend naar kaak of armen

GORZ Voorspellende waarden Spasticiteit aan minstens 2 ledematen Hematemesis Scoliose Anti-epilectica en benzodiazepinen gebruik Rumineren IQ IQ<35 70% voorspellende waarde,

GORZ Gevolgen Extreme gebitslijtage Verhoogde kans op cariës Pijn Verlaagde speekselsecretie Automutilatie Ontsteking slokdarm Verslikpneumonie IJzergebrek anemie Foetor ex ore Sociale uitsluiting Gedragsproblemen

GORZ Preventie Medicatie Regelmatig bezoek tandarts/mondhygiëniste Extra fluoride toedienen Spoelen met water Voeding Hoofdeinde bed verhogen Overgewicht voorkomen Goede houding na het eten Geen gebruik van NSAID’s Kleine maaltijden Beperk koolzuurhoudende dranken en koffie, pepermunt en vetrijk eten

GORZ Gehandicaptenzorg Komt veel voor bij mensen met een (zeer) ernstig verstandelijke beperking Multidisciplinair overleg/eet-drink team Gedragsproblemen Syndromen Behandeling Pijn over overgevoeligheid Niet acceptabele esthetiek Herstellen functie Medicatie gebruik

GORZ Syndromen Cornelia de Lange syndroom Down syndroom Rett syndroom Rubenstein Taybi syndroom Richtlijnen voor diagnostiek en behandeling bij GORZ voor VB, NVAVG dokument

Stelling AAN DE LOCATIE VAN SLIJTAGE VAN HET GEBIT KAN DE DIAGNOSE GESTELD WORDEN OVER DE OORZAAK Antwoord?

DENK AAN DE TANDARTS

Stelling AFWIJKINGEN OP DE TONG MOETEN GEDIAGNOSTICEERD WORDEN DOOR EEN TANDARTS

?

Tongpersen Met kracht duwen van tong tegen elementen of verhemelte

Tongpersen Gehandicaptenzorg Open beet Problemen lipsluiting Grotere kans op trauma Grotere kans op kwijlen Grotere kans op mondademhaling

?

Lingua Geografica Landkaarttong Goedaardige verandering van het oppervlakte van de tong Wisselende gladde vlekken omgeven door witte zones e/of lijntjes 1-3% van de bevolking

?

Candidose Candida albicans Verstoring evenwicht in de mond Medicatie Verzwakking immuunsysteem Xerostomie Zwangerschap Roken Dragen versleten gebitsprothese Tekort vit B en ijzer Gistachtige schimmel, corticosteroiden en antibiotica, slecht ingestelde diabetes, HIV, kanker

Candidose Afschraapbare verhoogde room-witte leasies Tong, wangen en verhemelte Anti-schimmel medicatie Gel tabletten

Canidose Kan ook andere verschijningsvorm laten zien

?

?

Plaveiselcelcarcinoom 80% van de mondkanker zijn plaveiselcelcarcinomen 33% van de mondholtecarcinomen op de tong gelokaliseerd Zijrand van de mobiele tong Tabak Alcohol

Plaveiselcelcarcinoom Symptomen Zwelling of ulcus Pijn eventueel uitstralend naar kaak, hals of oor Slikproblematiek Zwelling in de hals Leukoplakie, witte slijmvliesverkleuring Erytroplakie, rode slijmvliesverkleuring

?

Metastase Uitzaaiing longkanker in de mondholte

?

?

Macroglossie Verworven Aangeboren Lipomatose Amyloïdose Intramusculair tongcarcinoom Aangeboren Down syndroom Beckwith-Wiedeman syndroom Vervetting tong, metabole ziekte (ophoping van eiwitten), BW: snelle groei tot een jaar of 8, chromosoom 11 Tongreductie (midden van de tong)om slaap/slik, articulatie en ademhalingsproblemen te verminderen

?

Afte Verheven witte ulcus met felrode randen Lippen, tong, verhemelte, wang, gingiva Pijn Poetsen Eten Alleen verlichting van klachten Waarschijnlijke veroorzaker herpes virus

?

Glossitis Tongontsteking Branderig gevoel Glad en gezwollen tongrug Donkerrode verkleuring Problemen bij slikken, kauwen en praten Droge mond Keelpijn Ademhalingsproblemen

?

Lingua villosa Zwarte haartong Langere papillen en bekleding papillen dikker Verkleuring door etensresten, nicotine, kleurstoffen

Lingua villosa 0,5% van de bevolking Slechte mondhygiëne Antibioticagebruik Gebruik chloorhexidine mondspoeling

Lingua villosa Voedings/levensgewoonten aanpassen Tong dagelijks reinigen

?

?

Bijttrauma (Scherpe) rand element Ulcus, verdwijnt zonder restschade

Stelling AFWIJKINGEN OP DE TONG MOETEN GEDIAGNOSTICEERD WORDEN DOOR EEN TANDARTS

DENK AAN DE TANDARTS

EEN DIKKE WANG KOMT ALTIJD DOOR EEN ONTSTOKEN KIES Stelling EEN DIKKE WANG KOMT ALTIJD DOOR EEN ONTSTOKEN KIES

Kunnen jullie oorzaken noemen?

Oorzaken Ontstoken element Ontstoken extractiewond Pericoronitis Ulceratie in wangslijmvlies Trauma Cardiale problematiek

Ontstoken element Behandelmogelijkheden Ontsteking aan de wortelpunt Abcesvorming Behandelmogelijkheden Verwijzen naar tandarts Goede pijnstilling Geen antibioticum bij een overigens gezonde persoon indien er pusafvloed is verkregen Verandering in gedrag, eetpatroon, poetsen en vaak ook s ’nachts onrust

Ontstoken extractiewond Foeter ex ore Algehele malaise Koorts Recentelijke element getrokken Behandelmogelijkheden Verwijzing naar tandarts Uitspoelen extractiewond met fysiologische zoutoplossing bij verstoorde wondgenezing en met H2O2 bij alveolitis Antibioticum bij medisch gecompromitteerde patiënt of als uitspoelen niet mogelijk is

Pericoronitis Kan rond ieder doorbrekend element Pijn bij bewegen onderkaak Trismus Kloppende pijn Slikken kan pijnlijk zijn Abcesvorming 18-24 jaar vaker, toename insulten (niet wetenschappelijk wezen)

Ulceratie wangslijmvlies Bijttrauma Medicatie smelten in de wang Automutilatie Paracetamol Naar wang groeiende verstandskies, (Scherpe) rand element

Trauma Klap op de kaak Val Fronttrauma Let op risico kaakfractuur! epilepsie

DENK AAN DE TANDARTS

Redenen verwijzing kaakchirurg Snel progressieve ontsteking Problemen met ademhaling Problemen met slikken Uitbreiding in loges Koorts >39,5 Ernstige trismus ( opening <5mm) Dreigende sepsis Verminderde weerstand/immuundeficiënties (!)

Andere veel voorkomende mondafwijking extra

Xerostomie Medicatiegebruik als parasyparasympaticolytica, anti-histaminica, antihypertensiva, anti-emetica, antiparkinsonmiddelen, anti-depressiva (vooral de tricyclische en in mindere mate de SSRI’s), antipsychotica, atropine (oogdruppels) en h4-antagonisten. Bestraling van het hoofd/hals gebied

Xerostomie Systemische ziekten zoals diabetes mellitus en het syndroom van Sjögren, psychogene oorzaken zoals angst of stress, dehydratie en trauma van de speekselklieren Infecties van mondslijmvlies of speekselklieren, endocriene ziektes, de ziekte van Alzheimer, taai slijmziekte (mucoviscoïdose), sarcoïdose en amyloidose.

Symptomen oraal Hoge cariesactiviteit Glimmend aspect mondslijmvlies Branderig gevoel Verandering oppervlak tong Gesprongen lippen Moeite met kauwen, slikken, praten, proeven

Xerostomie

Behandelmogelijkheden Regelmatig kleine slokjes water Mondbevochtigingsgel Speeksel stimulerende middelen Veranderen medicatie

DENK AAN DE TANDARTS