Voeding & Kanker Ellen Kampman

Inhoud Ontstaan van kanker Overleving van kanker Onderzoeker Consument Patiënt

1 op de 3 In 2008 in Nederland Incidentie: ~ 90.000 Prevalentie: ~400.000

De meest voorkomende vormen van kanker in Nederland Nieuwe gevallen in 2008 Bron IKCNet juni 2010

Incidentie van dikke darm en leverkanker in de wereld per 100 Incidentie van dikke darm en leverkanker in de wereld per 100.000 voor leeftijd gestandardiseerd

Kankerincidentie per welvaartsniveau Aantal (*1000)

Japanse migranten in Hawaii Darmkanker (aantal nieuwe patienten per 100.000) Maagkanker (aantal nieuwe patienten per 100.000)

5 – 10% van kanker is erfelijk

Voeding?

Kanker is een opstapeling van DNA veranderingen tumorgroei 0 ---------------------------------------------------------------------------------------------- 40 jaar

Analytische epidemiologie: Cohort studie kanker Veel verzadigd vet ~ 100.000 ‘gezonde’ mensen Weinig verzadigd vet geen kanker Tijd (jaren)

Zelf ingevulde voedingsvragenlijst “ Eens kijken… aantal hamburgers gegeten in een typische maand? Drie…nee, ik schrijf op twee.”

Meta-analyse Horen jullie dat mensen? Het antwoord is JA! Ja maar, deze studie zegt wel ja, maar meer dan 120 eerdere studies zeggen nee... Horen jullie dat mensen? Het antwoord is JA!

Literatuurstudie en meta-analyse 7000 epidemiologische studies dier- en in vitro studies 9 internationale centra

1/3 van alle kankergevallen bepaald door wat wij eten en hoeveel wij bewegen…. In Nederland: 30.000 mensen met kanker per jaar!

Overgewicht verhoogt het risico op: Dikke darm Borst (na de menopauze) Slokdarm Alvleesklier Baarnoeder Nier Aanbeveling: Streef naar een slank postuur, maar vermijd ondergewicht

Neem iedere dag minimaal een ½ uur lichaamsbeweging Lichamelijke activiteit verlaagt risico: Dikke darmkanker borstkanker (na de menopauze) baarmoederkanker Neem iedere dag minimaal een ½ uur lichaamsbeweging

2 voor mannen en 1 voor vrouwen mond hoofd-halsgebied oesofagus maag colon, rectum borst lever Alcohol verhoogt risico op kanker van… Aanbeveling: Als u alcohol drinkt, beperk het aantal glazen per dag tot 2 voor mannen en 1 voor vrouwen

Rood vlees en vleeswaren verhogen risico Dikke darmkanker rund, varkens, paard, lam Aanbeveling: max 500 gram (bereid) per week, waarvan weinig tot niets bewerkt (roken, zouten, conserveren)

en varieer zo veel mogelijk Groenten en fruit beschermen tegen kanker van mond hoofd-halsgebied slokdarm maag Aanbeveling: kies voor veel groenten, fruit, volkorenproducten en peulvruchten en varieer zo veel mogelijk

Voeding of supplementen? Aanbeveling: vertrouw niet op supplementen om kanker te voorkomen

Wat is uw risico op kanker (%) ….. man vrouw 40 jaar 44 37 60 jaar 41 31 40 jaar, BMI ≤ 25* 35 30 40 jaar, geen alcohol** 38 32 * RR=1.5, p=0.5; ** man: RR=2.5, p=0.1; vrouw: RR=1.5, p=0.3 Bron IKCNet 2010

Dus….…

Nederlandse Voedsel Consumptie Peiling 2007-2010

Hoeveel fruit eet u per dag? Check 1 Hoeveel fruit eet u per dag? 2 stuks fruit of meer Minder dan 2 stuks fruit

Percentage NL vrouwen met groente/fruit aanbeveling (150-200g/day) % leeftijd Voedsel Consumptie Peiling 2007-2010

Gebruikt u voedingssupplementen? Check 2 Check 3 Gebruikt u voedingssupplementen? ja nee

Percentage Nederlandse mannen en vrouwen (7-69 jr) met voedingssupplementen % Leeftijd Voedsel Consumptie Peiling 2007-2010

Alcohol & borstkanker Effectiviteit adviezen?

Voedingsonderzoek voor en na kanker VOOR DIAGNOSE Preventie ~10.000 studies Substantieel bewijs NA DIAGNOSE Tijdens en nabehandeling < 100 studies Matig bewijs

Wat is mijn droom? goede, bruikbare aanbevelingen voor mensen met kanker tijdens en na behandeling

type kanker stadium van de ziekte soort en duur therapie sociale omstandigheden etc etc

Ondervoeding bij kanker

Toename lichaamsgewicht bij behandeling borstkanker Costa et al, 2002

Gezonde voeding en bewegen ? ?

Verandering in lichaamssamenstelling tijdens chemotherapie voor borstkanker 300 borstkanker patiënten DXA voor/na chemotherapie 40 pre-menopausal patiënten MRI buik voor/na chemotherapie

Voor en na chemotherapie bij borstkanker Veranderingen Voedselinname, voedselvoorkeur, eetgedrag Geur-en smaakveranderingen Lichamelijke activiteit Hormonen (verzadigings-, geslachtshormonen) Patiënten Percepties en voorkeur Toekomstige effectieve, haalbare interventies

Leefstijlveranderingen na borstkanker

3088 vrouwen na (zelfde) behandeling voor borstkanker Verhoging groenten en fruit (8 porties per dag) Verlaging vetinname (15-20%) terugkeer borstkanker? overleving? 5 tot 7.5 jaar N=1,551 Gebruikelijke voeding

Uitkomsten WHEL interventie trial 5 porties groenten en fruit + lichamelijke activiteit: 50% reductie in sterfte na 7.5 jaar Meer groenten/fruit had geen effect Vetreductie werd niet gehaald Compliance was laag!!! Pierce JP et al, J Clin Oncol 2007

Gedragsveranderingen??

patiënt oncoloog dietist radioloog psycholoog epidemioloog bioloog verpleegkundige voedingskundige radioloog psycholoog epidemioloog bioloog patiënt

Consortium Kanker & Voeding