Meettechnisch beoordelen van produkten. Training in het kader van WTV maart 2009 Kwaliteit in productie februari - maart 2009

Onderwerpen Wat is meten Voor wie belangrijk Soorten metingen Normen en (klant)eisen 3D meetmethoden Praktijk Kwaliteit in productie februari - maart 2009

Wat is meten Meten is de bepaling van de grootte of de omvang van iets door waarneming en uitgedrukt in een getalswaarde of in een eenheid met een aangegeven dimensie. Voorbeelden ter verduidelijking: Een produkt is groter dan zijn verpakking waar het in moet Gevoelstemperatuur waarnemen en aflezen van een thermometer Vorm- en kleurverschillen in produkten d.m.v. waarneming Een eenheid waarin je dit kunt aangeven is in geometrie en in een afstands in mm. Kwaliteit in productie februari - maart 2009

Voor wie belangrijk Sales & marketing: (verkoop en marketing) beoordelen van haalbaarheid van produkteisen in offertestadia. Projects: (projecten) rapportage beoordelingen van kwaliteitsdienst om de juiste acties te kunnen bepalen die uiteindelijk leiden tot een voor produktie goedgekeurd produktieproces. Purchase: (inkoop) beoordelen van rapportages van toeleveranciers om te bepalen of deze conform kwaliteitseisen leveren én of deze conform kwaliteitseisen inspecteren. Customers: (klanten) aantonen dat Promens levert wat er is afgesproken. Everybody: (iedereen) om je eigen proces zichtbaar (meten is weten) te kunnen verbeteren. Kwaliteit in productie februari - maart 2009

Soorten metingen Eigenschappen grondstof Gewicht Ruimtelijk meten (3D) Geometrie Sterkte Kleur Glans Kwaliteit in productie februari - maart 2009

Eigenschappen grondstof Viscositeit is de 'stroperigheid of traagvloeibaarheid' van een vloeistof of een gas. (vloeibaarheids eigenschappen) In het spuitgietproces onderhevig aan temperatuur en drukbelasting. Toevoeging hoeveelheid maalgoed. Standaard voor grondsstof groep/familie. Output in percentage Kan zowel op grondstof als op produkt MFI meter (Melt Flow Index) Viscositeit Kwaliteit in productie februari - maart 2009

Eigenschappen grondstof Vergelijkheidsmeting t.o.v. een basisstof waarin heel nauwkeurig het vochtigheidspercentage van bekend is. Input: Gewicht en temperatuur Leverancier geeft percentage aan voor de juiste verwerking van de grondstof. Meettijd 40 minuten. Vapori meter (Vochtigheidsmeter) Kwaliteit in productie februari - maart 2009

Gewicht Weegschalen voor diverse gewichten en in diverse nauwkeurigheden Kwaliteit in productie februari - maart 2009

Ruimtelijk meten (3D) In CAD model meten en beoordelen van vrije vormen. Meetpunten bepalen via contact of contactloos Evt. soorten tast- en scansystemen Voor- en nadelen meetmachine Kwaliteit in productie februari - maart 2009

6-punts uitrichting 3 punten meten in 1e richting. Begrenzing van 2 rotaties en 1 translatie. 2 punten meten in 2e richting. Begrenzing van laatste rotatie en 1 translatie. 1 punt meten in 3e richting. Begrenzing van laatste translatie. (Voorzover mogelijk deze punten haaks t.o.v. elkaar bepalen) Kwaliteit in productie februari - maart 2009

Geometrie Schuifmaat Hoogtemeter 3D meetmachine Meetprojector Lineaal Rolmaat Voelermaat Meetkeg Radiusmal etc. Kwaliteit in productie februari - maart 2009

Geometrie Pasmallen, Go / NoGo Indicatieve metingen Passen met tegendeel Kwaliteit in productie februari - maart 2009

Sterkte meten Trek- en drukmeter Trekbank Kwaliteit in productie februari - maart 2009

Kleur meten De werking van het principe van kleurmeten is als volgt: Een lichtstraal, die bestaat uit energie, treft een ondergrond, waarvan de kleur bepaald moet worden. De ondergrond bezit een eigen unieke energie. De ondergrond neemt een deel van de energie van het licht op. En kaatst zijn eigen unieke energie terug. De teruggekaatste energie van het licht wordt opgevangen door een sensor. De sensor bevat een cel. Deze cel is in staat om de energie van licht zeer nauwkeurig vast te stellen. Deze cel wordt de fotocel genoemd. De drie sensoren zijn gevoelig voor één additieve primaire kleur. De drie aangepaste sensoren meten de teruggekaatste hoeveelheid licht in hun eigen kleurgevoeligheid. De drie sensoren meten de verschillende zogenoemde reflectiewaarden. De waarden X, Y en Z worden door ingewikkelde rekenformules omgezet in de kleurkarakteristieken kleurtoon, helderheid en verzadiging. Deze drie kleurkarakteristieken vormen samen de unieke coördinaat van een kleur. De waarden die zijn ontstaan gelden alleen onder de gebruikte lichtbron. Iedere lichtbron heeft namelijk een ander spectrale samenstelling. Verschillende kleurmeetapparatuur werken volgens hetzelfde principe. Het meten van de hoeveelheid teruggekaatste energie. Kwaliteit in productie februari - maart 2009

Visuele opmerkingen. Kwaliteit in productie februari - maart 2009

Kleur meten L= Lichtheid (tussen zwart en wit) A + B chromatische posities (coordinaten) Kleurverschillen en meten Kleurverschillen kunnen aanleiding geven tot geschillen. Zo was er eens een eetcafé-eigenaar die zes tafels van de zelfde kleur had besteld bij een leverancier van dergelijke tafels. Na levering vond de café-eigenaar dat er tafels in twee verschillende kleuren geleverd waren. Hij vorderde een nieuwe levering of schadevergoeding van de leverancier. Wij zijn door eiser geconsulteerd om een aantal kleurmetingen te verrichten, om zo zijn argumentatie te onderbouwen. We konden echter geen kleurverschillen meten, maar we waren het ook niet geheel oneens met de café-eigenaar. Nader onderzoek wees uit dat er verschillen waren in de ruwheid van de tafel oppervlakken, waardoor onder bepaalde omstandigheden kleurverschillen zichtbaar waren. Kwaliteit in productie februari - maart 2009

Kleur meten Kwaliteit in productie februari - maart 2009

Glans meten Kwaliteit in productie februari - maart 2009

Glans meten Een meetprincipe Glans is een eigenschap, die optreedt wanneer de oppervlakte van een materiaal zo glad is, dat het reliëf kleiner is dan de golflengte van zichtbaar licht. Glans wordt gemeten door de reflectie van een op het materiaal vallende lichtstraal te meten. Het meten van de reflectie moet wel gebeuren met de volgende regel: hoek van inval is hoek van terugkaatsing. Glans hangt sterk af van de hoek, waarmee het materiaal wordt aangekeken. Als je loodrecht naar een object kijkt kan het nauwelijks glans hebben, maar als je dan bijna parallel langs het materiaal kijkt, kan je een glans waarnemen. Bij het meten van de glans is het dan ook belangrijk dat de hoek gestandaardiseerd is. Typische hoeken zijn 20°, 60° en 85°. Voor een hoogglans wordt de glans meestal met 20°, wat lagere glans bij 60° gemeten. Matte materialen worden gemeten bij 85°. ISO 2813 is de standaard voor het meten van de glans bij verflagen. Bij papier is de methode ISO 8254 de standaard voor glans. Ook ISO-methode 7688 beschrijft de glansmeting. Glansmeetapparatuur moeten regelmatig gekalibreerd worden, dit gebeurt bijvoorbeeld met een gepoleerde, hoogglanzende zwartglasplaat met een brekingsindex van n = 1,567. Voor metaaloppervlakten wordt echter een hoogglanzende gepoleerde aluminiumoppervlakte, die tegen corrosie van een transparante kwartslaag voorzien is. Typische hoeken zijn 20°, 60° en 85°. Voor een hoogglans wordt de glans meestal met 20°, wat lagere glans bij 60° gemeten. Matte materialen worden gemeten bij 85°. Kwaliteit in productie februari - maart 2009

Normen en (klant)eisen Algemeen Klantspecifiek Tekening Produkt Kalibratie Kwaliteit in productie februari - maart 2009

Normen algemeen Een norm of standaard is een procedure of een maat waarvan een groep mensen met elkaar heeft afgesproken dat ze hem zullen gebruiken. Kwaliteit in productie februari - maart 2009

DIN 16 901 Kunststoff Formteile

Klantspecifiek Voorbeeld van Volvo labels. Scania Electronic Control Units (ECU’s), sensors and Kwaliteit in productie februari - maart 2009

Tekening Scania titelblok Minimum vereist a Kwaliteit in productie februari - maart 2009

Verschillende status termen Tekening Verschillende status termen a Kwaliteit in productie februari - maart 2009

Tekening Volvo titelblok Minimum vereist a Kwaliteit in productie februari - maart 2009

Produkt Voorbeelden van produktnormen in relatie brengen met praktijkgedeelte. a Kwaliteit in productie februari - maart 2009

Kalibratie Systeem om de afwijking van een meetinstru-ment vast te stellen en te waarborgen. Herleiden naar ISO waarden. Justeren: opnieuw instellen van meetinstrument IJken is gerelateerd aan justeren maar is wettelijk verplicht bij overdracht van eigendom. (Verispect voorheen IJkwezen) Kalibreren van meettoestellen Bij het kalibreren van meettoestellen wordt de afwijking (bias) van het meettoestel vastgesteld. Dit kan door te vergelijken met een referentie of met een berekend model. De afwijkingen worden vastgelegd in een zogenaamde correctietabel. Bij digitale verwerking van meetwaarden kunnen de correctiewaarden met de gemeten waarden verrekend worden zodat een nauwkeurig resultaat wordt verkregen. Indien het meetinstrument wordt bijgeregeld is sprake van justatie. Op basis van de kalibratie kan worden bepaald of het meettoestel nog aan zijn specifikaties voldoet. Bij het gebruik van referenties moeten deze van een bepaalde kwaliteit zijn zodat de afregelingen juist verlopen. IJken is gerelateerd aan justeren. IJken valt echter onder de ijkwet en kan alleen worden uitgevoerd door instellingen die daartoe door de overheid zijn aangewezen. Kalibreren is in tegenstelling tot ijken, niet wettelijk verplicht. Bij kalibratie is het van belang dat zoveel mogelijk (naar ISO) herleidbare waarden worden verkregen. Een Aantoonbaar herleidbare kalibratie wordt verkregen bij geaccrediteerde kalibratie-instellingen. Omdat geen enkele kalibratie 100% nauwkeurig is, wordt bij de resultaten altijd de meetonzekerheid vermeld. Verispect verzorgt in opdracht van het Nederlandse Ministerie van Economische Zaken en het Ministerie van Justitie het toezicht op naleving van de Metrologiewet, de Wet op de kansspelen en de Waarborgwet. Globaal gezien zijn de volgende hoofdtaken te onderscheiden: Onafhankelijk toezichthouder Breed werkend expertisecentrum Ondersteuning van Rijksoverheid en lokale overheden Internationale vertegenwoordiging Verispect bv is voortgekomen uit de voormalige Dienst van het IJkwezen en is een volledige dochter van het Nederlands Meetinstituut, NMi BV. Dit is een groep van bedrijven actief op het terrein van de metrologie en technologie. NMi BV. is zelf een 100% dochter van Holland Metrology NV., dat op haar beurt in handen is van de Nederlandse Organisatie voor toegepast-natuurwetenschappelijk onderzoek Beheer BV. Kwaliteit in productie februari - maart 2009

Kalibratie Aantoonbare herleiding met geaccrediteerde kalibratie-instellingen. Kalibreren van meettoestellen Bij het kalibreren van meettoestellen wordt de afwijking (bias) van het meettoestel vastgesteld. Dit kan door te vergelijken met een referentie of met een berekend model. De afwijkingen worden vastgelegd in een zogenaamde correctietabel. Bij digitale verwerking van meetwaarden kunnen de correctiewaarden met de gemeten waarden verrekend worden zodat een nauwkeurig resultaat wordt verkregen. Indien het meetinstrument wordt bijgeregeld is sprake van justatie. Op basis van de kalibratie kan worden bepaald of het meettoestel nog aan zijn specifikaties voldoet. Bij het gebruik van referenties moeten deze van een bepaalde kwaliteit zijn zodat de afregelingen juist verlopen. IJken is gerelateerd aan justeren. IJken valt echter onder de ijkwet en kan alleen worden uitgevoerd door instellingen die daartoe door de overheid zijn aangewezen. Kalibreren is in tegenstelling tot ijken, niet wettelijk verplicht. Bij kalibratie is het van belang dat zoveel mogelijk (naar ISO) herleidbare waarden worden verkregen. Een Aantoonbaar herleidbare kalibratie wordt verkregen bij geaccrediteerde kalibratie-instellingen. Omdat geen enkele kalibratie 100% nauwkeurig is, wordt bij de resultaten altijd de meetonzekerheid vermeld. Verispect verzorgt in opdracht van het Nederlandse Ministerie van Economische Zaken en het Ministerie van Justitie het toezicht op naleving van de Metrologiewet, de Wet op de kansspelen en de Waarborgwet. Globaal gezien zijn de volgende hoofdtaken te onderscheiden: Onafhankelijk toezichthouder Breed werkend expertisecentrum Ondersteuning van Rijksoverheid en lokale overheden Internationale vertegenwoordiging Verispect bv is voortgekomen uit de voormalige Dienst van het IJkwezen en is een volledige dochter van het Nederlands Meetinstituut, NMi BV. Dit is een groep van bedrijven actief op het terrein van de metrologie en technologie. NMi BV. is zelf een 100% dochter van Holland Metrology NV., dat op haar beurt in handen is van de Nederlandse Organisatie voor toegepast-natuurwetenschappelijk onderzoek Beheer BV. Kwaliteit in productie februari - maart 2009

Kalibratie Geldt voor alle meetinstrumenten die gebruikt worden voor het te leveren produkt. Zichtbaar aan kalibratienummer. Wordt bewaakt d.m.v. kalibratiesoftware. Kalibratiefrequentie vaak 1 jaar. Voorbeeld: 1.234.5.67 Positie Nr. Kenmerk pos. 1 1 locatie Kwaliteitsdienst 2 locatie Produktie 3 locatie Bankwerkerij 4 locatie I-park Wörth pos. 2 t/m 4 = xxx is het volgnummer pos. 5 lengtemeetmiddel kalibers (b.v. radiusmal, ijkring) controlemallen testapparatuur 5 balansen 6 3D meetmallen pos. 6 en 7 xx staat voor de Klant Kwaliteit in productie februari - maart 2009

3D meetmethoden 3D referentie tabel Kwaliteit in productie februari - maart 2009

3D meetmethoden

3D meetmethoden

Kwaliteit in productie februari - maart 2009

Zijn er nog vragen? Kwaliteit in productie februari - maart 2009

Bedankt voor uw aandacht. Kwaliteit in productie februari - maart 2009

Welke metingen in KD, noemen en kort uitleggen MSA (S0 Cursus MSA.doc) Status Code Scania/Volvo ECO nummer Engineering Change Order Kwaliteit in productie februari - maart 2009