Gesprek in de laatste levensfase: taboes rondom ziekte en dood Het doet je goed eens aan de dood te denken Je dagen worden er duidelijker van Je dient te weten dat geen mens voor je leven kan Maar ook dat niemand anders voor je sterven kan Ik spreek er ‘s avonds wel eens over met mijn kinderen Of ‘k maak een grapje met de dood, dat kan geen kwaad Als je overpeinst waar je tenslotte komt te liggen Dan weet je af en toe wat beter waar je voor “staat” Toon Hermans

Doel De verzorgende Kent haar rol en positie als het gaat om gesprekken in de laatste levensfase Weet welke vaardigheden er zijn vereist voor een goede gespreksvoering Kan zich voorbereiden op verschillende gespreksonderwerpen en kent haar grenzen Laat zich inspireren door…..

Methode Verkennen van de persoonlijke visie Discussie over de vaardigheden die zijn vereist bij een goede gespreksvoering in de laatste levensfase Wie en wat inspireert je en hoe maak je daar gebruik van?

Praten over sterven een verkenning Praat je over de dood en het sterven met je familie, vrienden? Wat is de inhoud van deze gesprekken? Wat leveren deze gesprekken op voor jezelf en de patiënten die je verzorgt?

Jouw visie op sterven Wat is de invloed van jouw visie op sterven op de gesprekken die je voert met zorgvragers in de laatste levensfase?

Gesprek in de laatste levensfase: verkenning Wat maakt praten over of in de laatste levensfase zo belangrijk? Wat zijn de belangrijkste levensvragen die mensen bezighouden in de laatste levensfase? Het in gesprek gaan met elkaar – of dat nu met cliënten, naasten of beroepskrachten is – kan de kwaliteit van leven in de laatste levensfase verbeteren! De belangrijkste levensvragen zijn: existentiële levensvragen, relationele levensvragen, temporele (tijds) levenvragen, ecologische-biologische levensvragen, vragen rond het menselijk handelen, levensvragen rond beperktheid en eindigheid.

Vaardigheden Wat zijn de belangrijkste vaardigheden die je nodig hebt om gesprekken in de laatste levensfase te kunnen voeren?

Voorbereiding op een goed gesprek Neem tijd voor de voorfase, stem af op jezelf en zorg dat je innerlijk vrij en leeg bent.

Vaardigheden Herkennen van emoties en gevoelens en daarop reageren: oppikken van de onderstroom ofwel gevoelsstroom achter de woorden Met aandacht luisteren= goed afgestemd zijn op jezelf en de ander Luisteren los van ieder vooroordeel Het begrijpen van transities= emotionele processen waar mensen doorheen gaan bij ingrijpende gebeurtenissen Aansluiten bij de patiënt = vergeten van je eigen agenda Voor het herkennen van gevoelens kun je een boodschap verpakken in een bepaalde uitspraak die je aan de groep voorlegt, je kunt de groep vragen welke emotie zij herkennen. Of het filmfragment gebruiken later in de presentatie. Goed afgestemd zijn op jezelf betekent dat je je gedachten volledig kunt richten op de patient, dat wat je bezighoudt op het moment moet je daarvoor even parkeren. Dit vereist concentratie! Ieder mens heeft vooroordelen, goed of slecht. Een vooroordeel is ook de patient zal wel zus of zo reageren, of je denkt, dit zou goed zijn voor de patient. Laat dit los! Het beinvloedt je onafhankelijk luisteren, dan pas kan je aansluiten bij dat wat de patient zegt.

Vaardigheden Houd rekening met ambivalentie van gevoelens en reageer daar goed op Besteed aandacht aan processen van afweer en weerstand Ken het belang van houdingsaspecten zoals empathie, respect, de patiënt zijn eigen regie laten houden enzovoort Ambivalentie: herkennen van tegenstrijdige gevoelens. Verdriet en opluchting. Zich zorgen maken over de overlevenden en berusten in het eigen lot(te ziek om het leven nog plezierig te vinden). Afweer en weerstand: tegen elke vorm van verzorging. Kubler Ross

Filmfragment “Meneer Foppe” Nog rippen of anders overschakelen naar dvd

Gespreksonderwerpen Wat zijn de gesprekonderwerpen die je als verzorgende aangaat en welke niet? De verzorging,

Stellingen De huisarts is de aangewezen persoon die het gesprek over het levenseinde met de patiënt moet voeren De verzorgende kan euthanasie bespreken met de patiënt maar kan dit niet voor zichzelf houden, zij deelt dit met de arts Met een patient met dementie kun je beter niet over het levenseinde praten Een gesprek over het levenseinde kan je beter voorbereiden door éérst met de naasten van de patiënt te overleggen

Soms is er zoveel wat we voelen, maar zo weinig wat we (kunnen) zeggen Gesprek in de laatste levensfase: taboes rondom ziekte en dood Soms is er zoveel wat we voelen, maar zo weinig wat we (kunnen) zeggen

Gesprek in de laatste levensfase: taboes rondom ziekte en dood Reden taboe doorbreken Draagt bij aan het ordenen en vormen van gedachten en wensen over de laatste levensfase Heldere informatie helpt bij het maken van keuzes Geeft behoud van regie Helpt bij het rouwproces van patiënt en naasten Voor de hulpverleners Heldere informatie helpt je keuzes te maken Inzicht in rol van cliënt en zorgverleners geeft veranderde verantwoordelijkheid. Wat kan men aan of niet? Waar moeten hulpverleners in ondersteunen Helpt om keuzes te respecteren

Het is geen veel besproken onderwerp Het is geen veel besproken onderwerp. 40% van onze bevolking denkt er wel eens over na en 20% praat er wel eens over.