Oosterhesselen als casestudie Erwin H. Karel RU Groningen

Voorgeschiedenis Verzoek van HOVO-Groningen (Seniorenacademie) om studenten in onderzoeksproject te laten mee participeren Gezinsreconstructies in Groningen (Richard Paping) Bewoningsreconstructie in Vries (Erwin Karel) Projectnaam: Het dagelijks leven in Oosterhesselen 1740-1860

Probleem-, vraag- en doelstelling (1) Hoe verhoudt het te ontwikkelen onderzoek zich tot de bestaande literatuur? Harm Tiesing J. A. Verduin, Ontwikkelingen in de Drentse bevolking gedurende de 17e en 18e eeuw (Assen, 1982) A. Blauw, Westervelde : een Drentse buurschap : erven, eigenerfden en Meiers in vroeger eeuwen (Zuidwolde, 1987) Harry Gras, Op de grens van het bestaan : armen en armenzorg in Drenthe 1700-1800 (Zuidwolde, 1987) Etc. Zijn de door deze auteurs geponeerde conclusies juist en/of kunnen ze aangevuld worden

Probleem-, vraag- en doelstelling (2) Hoofdvraagstelling: Hoe verhouden zich bevolkingsontwikkeling, bewoningsgeschiedenis, economische ontwikkeling en sociaal cultureel leven in Oosterhesselen in de periode 1740-1860? Subvraagstelling Welke demografische patronen zijn herkenbaar tussen 1740-1860? Hoe omvangrijk was de geografische mobiliteit van de Oosterhesselse bevolking in de periode 1740-1860 Was er sprake van sociale mobilteit? Etc.

Probleem-, vraag- en doelstelling (3) Toetsen van bestaande verhalen en gangbare opvattingen over boerenleven in Drenthe (b.v. Harm Tiesing) Vergelijking maken tussen peasant gebied (Drenthe) en farmer gebied (Groningen) Reconstructie van het ‘dagelijks leven’ in Oosterhesselen als voorbeelddorp in Drenthe Ontwikkelen van nieuwe onderzoeksmodellen die ook op andere dorpen in Drenthe toepasbaar zijn

Selectie van Oosterhesselen Selectiecriteria Middelgroot boerenzanddorp Voldoende bronnen aanwezig (m.n. wat betreft bevolkingsontwikkeling) Aan de hand van matrix keus gemaakt Het gaat in ons onderzoek dus niet zozeer om Oosterhesselen, maar om een Drents dorp dat representatief is voor Drents zandgebied.

Bronnen (1) Bevolkingstellingen en –registers Belastingbronnen DTB boeken Burgerlijke Stand Nominatieve lijsten Belastingbronnen Haardstedenregister Kohieren van hoofdelijke omslag Hondenbelasting Kerkelijke bronnen Diaconieboeken Lidmatenregister Kerkelijke belasting Franse bronnen Gesteldheid van de bevolking Burgermachtlijst Militaire bronnen Militielijsten Keuringslijsten lotelingen Gemeentelijke bronnen Raadsnotulen In- en uitgaande stukken

Bronnen (2) Economische bronnen Varia Kadaster Rechterlijke bronnen Patenten Veetellingen Accijns op ‘t gemaal Varia Schoolgeldlijsten 40e penning Lijsten met knechten Kadaster OAT´s Minuutplannen Rechterlijke bronnen Vredesgerecht Momberindexen Schultegerecht Etstoel Notarissen e.d. Allerlei aktes Successiememories

Databestanden Alle gegevens zo veel mogelijk in computer opslaan, d.m.v. Persoonskaarten Gezinskaarten Bewoningskaarten Afzonderlijke lijsten van belastinggegevens Bestanden worden gekoppeld door unieke persoonsnummers en gezinsnummers (vergelijkbaar met genealogische programma’s) Op basis van nummers kunnen persoonsdossiers en/of gezinsdossiers worden gemaakt

Voorbeeld gezinskaart

Gebruik van bronnen Gaat erom verschillende bronnen te combineren voor gevraagd doel. Leidt naar persoonsdossiers, gezinsdossiers en erfdossiers

Voorbeeld demografische analyse

Enkele resultaten Mobiliteit groter dan vaak verondersteld. Vooral arbeidersgezinnen en keuters verhuizen vaak. Echter wel hoofdzakelijk in de directe omgeving van de geboorteplaats. Minder dan de helft van de boerderijen wordt vererfd aan gezinsleden (1e graads) Concentratie van kleine boeren en arbeiders in één dorp (Gees). Komt dat in meer kerspelen/gemeenten voor??

Publicaties tot nu toe ‘Hofstee in Oosterhesselen. Huwelijkspatronen 1740-1830’, Waardeel afl. 1, 24(2004) 22-24. 'Migratie en migratiemotieven. Oosterhesselen in de eerste helft van de negentiende eeuw. Waardeel, Drents Historisch Tijdschrift, 31(1) 2011, 6-13. ‘The transfer of farms in Dutch commercial and peasant rural societies, 1740-2000: two cases compared ‘/Paper for IHCS Amsterdam, August 2010 'Searching for a place to live. Succession and child career strategies of peasant and farmer households in rural Drenthe and Groningen in the first half of the nineteenth century‘/Paper Posthumus conference in Antwerp, May 2011. 'The rural succession myth. Occupational careers and household formation of peasants' and farmers' offspring around 1800', Tijdschrift voor Economische en Sociale Geschiedenis afl. 4,  2011, 44-75.  In voorbereiding: Rural elites 1600-1850/Paper conference Oldenburg, september 2012

Werkgroepsleden Leden van de werkgroep hebben materiaal verzameld Soms zelf verwerkt tot artikel