Op de cd-rom bij het handboek vind je 2 videofragmenten i. v. m Op de cd-rom bij het handboek vind je 2 videofragmenten i.v.m. globalisering: Sjanghai, evolutie van communistische planeconomie naar markteconomie The Garmont District in New York: veelal illegalen tewerkgesteld in ‘sweatshops’. Deze videofragmenten kunnen een start zijn voor een discussie over globalisering. Globalisering komt niet alleen in de les aardrijkskunde aan bod, maar ook in de les godsdienst, economie, geschiedenis. Wat wij hier vooral doen is de ruimtelijke impact van globalisering bekijken. Samenwerking met de andere vakken is hier wel nuttig. Bij globalisering is dadelijk de link gelegd naar mensenrechten, wereldhandel, human development index … Je vindt informatie over deze items in het programma Dashboard op de cd-rom bij het handboek. Bij het opstarten van Dashboard kies je voor ‘UN CSD: From Rio to Jo’burg: ten years of sustainable development, of voor ‘Human rights index’. OPGELET: HET IS MOGELIJK DAT JE EEN FOUTMELDING KRIJGT BIJ DEZE KEUZES. HET PROGRAMMA ZAL DAN NIET STARTEN. DIT LOS JE OP DOOR DE INHOUD VAN DE CD-ROM TE BEKIJKEN, EN BINNEN DE MAP SOFTWARE DE VOLLEDIGE MAP ‘DB_CIRCS’ NAAR DE HARDE SCHIJF TE KOPIËREN. START HET PROGRAMMA DASHBOARD IN DIE MAP (OP DE HARDE SCHIJF) EN JE ZULT GEEN PROBLEMEN HEBBEN.

Delocatie van economische activiteiten 1 België is een volwassen markt 2 Industriegrond is schaars 3 Milieureglementering is streng 4 Hoge arbeidskost 5 Verkeer van goederen grotendeels vrijgemaakt 6 Concurrentie tussen de ondernemingen 7 De inertiewet

Globalisering of mondialisering ≠ internationalisering Internationalisering: bedrijven breiden hun afzetmarkt uit Globalisering/mondialisering: economisch: een bepaalde organisatie van de wereldhandel en wereldeconomie

Globalisering of mondialisering ≠ internationalisering Internationalisering: bedrijven breiden hun afzetmarkt uit Globalisering/mondialisering: economisch: een bepaalde organisatie van de wereldhandel en wereldeconomie Integratie van verschillende systemen: het wereldwijd verbinden van culturele, politieke en economische gebeurtenissen door niet langer aan plaats gebonden technologieën: “the global village”

Spaces of place Spaces of flow The mosaic that is the political world map of territories is the classic space of places Spaces of flows are dynamic, they involve movement between origins and destinations Unlike regions with their boundaries, the spatial structures in this case are networks: connections of chains and circuits by movement: the NETWORK SOCIETY Spaces of flow

3 1 2 Globalisering biedt kansen Bedrijven werken steeds ‘globaler’. Het gevolg: Het belang van vervoer neemt toe (alle pijlen op de kaart) Meer en meer komt het productieproces in handen van MNO’s Er is nood aan een handelsstructuur en een financiële structuur, op niveau van het bedrijf en wereldwijd. Deze structuur bevat drie knooppunten die elk ongeveer 8 uurgordels van elkaar liggen, zodat de handel 24/24 uur kan doorlopen: New York, Londen en Tokio.

Spaces of flows & cities (1) Cities = the ‘crossroads of society’, the organizational hubs through which spaces are produced and reproduced Capital cities = the centre of international geography: states are organized through their capital cities in these cities that governments decide how to attend to their territories and defend their boundaries

Spaces of flows & cities (2) But cities are even more vital in spaces of flows: they are the critical nodes through which networks are ‘organized’ Certain cities have been identified as having a crucial role articulating globalization: they are referred to as global or world cities

Cities in Global Spaces of Flows Advanced Producer Services LONDON NEW YORK TOKYO Chicago PARIS Milan HONG KONG Los Angeles Singapore WORLD SPACE OF FLOWS I: Advanced Producer Services

Cities in Global Spaces of Flows LONDON Frankfurt TOKYO NEW YORK Chicago PARIS Madrid HONG KONG SINGAPORE Jakarta WORLD SPACE OF FLOWS II: Banking/financial Services

Cities in Global Spaces of Flows Moscow LONDON Brussels NEW YORK FRANKFURT Tokyo Paris WASHINGTON, DC HONG KONG Singapore WORLD SPACE OF FLOWS III: Global Legal Services

Cities in Global Spaces of Flows LONDON Amsterdam NEW YORK PARIS Milan Madrid LOS ANGELES WORLD SPACE OF FLOWS IV: Media Agglomerations

Cities in Global Spaces of Flows Global Architectural Services Denver San Francisco Atlanta LONDON Beijing NEW YORK WASHINGTON,DC Singapore Hong Kong SYDNEY WORLD SPACE OF FLOWS V: Global Architectural Services Melbourne

Cities in Global Spaces of Flows Non-Governmental Organizations LONDON BRUSSELS New Delhi Manila Washington, DC Geneva NAIROBI BANGKOK Harare WORLD SPACE OF FLOWS VI: Non-Governmental Organizations

Cities in Global Spaces of Flows Mexico City BRUSSELS NEW YORK GENEVA CAIRO Washington, DC Manila Rabat ADDIS ABABA Abidjan BANGKOK WORLD SPACE OF FLOWS VII: United Nations Agencies

Cities in Global Spaces of Flows International Diplomatic Services Ottawa Moscow LONDON Beijing NEW YORK Berlin TOKYO PARIS WASHINGTON,DC Rome WORLD SPACE OF FLOWS VIII: International Diplomatic Services

GROOTSTE CONTAINER BEHANDELAARS IN DE WERELD IN 2003 PLAATS GOEDEREN BEHANDELAAR MILJOEN TEU % AANDEEL % AANDEEL IN 2002 LAND 1. HUTCHINSON 41.5 13.1 13.3 HONG KONG 2. PSA 28.7 9.1 9.5 SINGAPORE 3. MAERSK 21.4 6.8 6.2 DENEMARKEN 4. P&O 16.0 5.1 4.6 UK AUSTRALIE 5. EUROGATE 10.8 3.4 3.5 DUITSLAND TOTAAL 118.4 37.5 37.1

Europa 12 havens 1 stijger 8 dalers 18 plaatsen gedaald China 9 havens 8 stijgers 34 plaatsen gestegen Noord-Amerika 9 havens 2 stijgers 6 dalers 16 plaatsen gedaald Rest van Azië 19 havens 5 stijgers 13 dalers 6 plaatsen gestegen Oceanië 1 haven 1 daler 8 plaatsen gedaald

De Morgen

Globalisering en inkomen: een goede zaak? Globalisering is een trend naar meer handelsopenheid van de economieën van landen. Volgens de voorstanders van globalisering leidt grotere handelsopenheid tot meer welvaart (categorie B in positieve zin, groep C in negatieve zin). Maar groepen A en D weerleggen de visie van de globalisten: bij A is er een stijgende welvaart ondanks een dalende handelsopenheid, en bij D een dalend inkomen ondanks een groeiende handelsopenheid. In aantal gerekend zijn bij dit onderzoek B en C goed voor 75 % van de bevolking, A en D goed voor 25 %. Data gebaseerd op een onderzoek van de Universiteit Amsterdam, 2002 statistische gegevens van 92 landen werden verwerkt.

Welvaartsverschillen: wereldsysteemanalyse volgens Wallerstein Landen die deelnemen aan de wereldeconomie zijn onderhevig aan de wetmatigheden van de markteconomie, aangezien de wereldhandel verloopt volgens de principes van de vrije markt. In zo’n economie wordt slechts daar geïnvesteerd waar de winst kan worden gemaximaliseerd. Zo ontstaan onevenwichten in de regionale ontwikkeling, m.n. een centrum en een periferie. In het centrum, d.i. waar de beslissingen worden genomen, leidt de economische bedrijvigheid tot hogere opbrengsten en meer welvaart dan in de periferie (die de beslissingen ondergaat). De zgn. semi-periferie bevindt zich in een overgangsstadim, d.w.z. het kapitalistisch systeem is er nog niet optimaal ontwikkeld. Vergelijk deze kaart met de kaart op de vorige dia (globalisering en inkomen).

Verklaring Stelling 3a Stelling 1: In de centrumlanden en de periferielanden ontstaat een differentiatie in centrum- en periferiegroepen. Per land kan er ook ruimtelijk een centrum en een periferie ontstaan. bv. ruimtelijk: Centrumland België: het welvarende stadsgewest Brussel t.o.v. grensregio's zoals Z.O.-Vlaanderen, Lotharingen, Henegouwen met minder welvaart. Periferieland Congo: Kinshasa t.o.v. het binnenland. bv. maatschappelijk: De bezittende (gronden – kapitaal – infrastructuur) klasse van de Belgische bevolking t.o.v. de periferiegroep (steuntrekkers – lage lonen of in ontwikkelingslanden de bezitloze bevolking).

Stelling 3b Stelling 2: De relaties tussen de verschillende groepen (ruimten) van zo'n structuur worden gekenmerkt door een harmonie van belangen en een conflict van belangen. 2A Er bestaat een belangenharmonie tussen het centrum van een centrumland en het centrum van een periferieland. Bv. De zakenwereld en de haute finance hebben er alle belang bij vriendschappelijke relaties te onderhouden met het regime en zijn entourage (grondstoffenleveranciers, prestigeprojecten). 2B Er bestaat een groter belangenconflict binnen een periferieland dan binnen een centrumland. Bv. De inkomstenverschillen in Congo zijn veel groter dan bij ons. De daaruit voortvloeiende latente spanningen eveneens. 2C Er bestaat een belangenconflict tussen de periferiegroep in een centrumland en de periferiegroep in een periferieland. Bv. De Belgische arbeiders verliezen hun job omdat de arbeiders in de lagelonenlanden (ook Oost-Europese, bv.) bereid zijn te werken aan lagere lonen, zonder vakbonden, in slechte werkomstandigheden enz. (zie stelling 3C)

Stelling 3c Stelling 3: De welvaartsverdeling is het gevolg van de interrelaties tussen centrum (C) en periferie (P). Als gevolg van bovenvermelde relaties ontstaan er tussen C en P verschillende banden: 3A Tussen C en P bestaat er een voortdurende wisselwerking van: goederen, (bv. grondstoffen uit P, kapitaalgoederen uit C), kapitaal, (bv. leningen uit C en interesten uit P) en arbeidskrachten (bv. gastarbeiders uit P tegenover technici uit C) 3B De periferie levert een bijdrage in de ontwikkeling van het centrum (bv. lagere lonen van migrantenarbeid in de meer winstmakende bouwnijverheid). 3C De organisatie van de ontwikkeling in de periferie is het gevolg van ontwikkelingen in het centrum. Bv. industrialisatie in de ontwikkelingslanden (lagelonenlanden) door vestiging van "runaway-industrieën" uit centrumlanden met hogere lonen. Bv. Een Turkse arbeider in Turkije werkt aan € 350 netto per maand, een Belgische aan € 1250.