VS en hun federale overheid (1865-1965)

Hoofdstuk 2 1865-1918 A-Economisch Kenmerken van de VS sinds 1800 -Agrarische samenleving (in het Noorden zelfstandige boeren, in het Zuiden plantages en slaven) -Kolonisten (blank en vooral Brits) aan de Oostkust -grote tegenstelling tussen noord en zuid (zuiden voor vrijhandel, noorden voor invoerrechten voor opkomende industrie Loopt uit op een Burgeroorlog Daarna een Industriële Revolutie en begin van de Gilded Age (vergulde tijdperk)

Voorwaarden -afzetmarkt (VS veel inwoners) -grondstoffen (ijzererts, steenkool, olie) -arbeiders (immigranten en negers) -transport(spoorwegen) -technische kennis (telegraaf, telefoon) -ondernemerslust (Carnegie US Steel) -liberaal politiek klimaat (alleen tariefmuren tegen Europese concurrentie) Ontstaan geïntegreerde nationale economie Ook ontstaan van moderne landbouw (graan, vlees)

Eind 19de eeuw -Ontstaan grote corporaties (NV’s), kartels en trusts (Rockefeller Standard Oil) -massaproductie -technologische vernieuwing(laboratoria) -standaardisatie -arbeidsdeling -lopende band (Ford Detroit)

Schaduwzijden -in grote, snelgroeiende steden grote sociale tegenstellingen etnische tegenstellingen -kleine zelfstandigen kapotgemaakt door grote bedrijven -corruptie en vriendjespolitiek -arbeiders leven in zeer slechte omstandig- heden -boeren hebben het moeilijk (prijsdalingen hoge vervoerskosten, hoge rentes op le- ningen)

Reacties 1-arbeiders betogen en staken met veel geweld (bv 1886 Chicago) afkeer van socialisme en vakbonden ontstaan van AFL olv Samuel Gompers -alleen voor geschoolde arbeiders -gematigd optreden 2-People’s Party (Populisten) 1891 Agrarische beweging die -vasthoudt aan ideaal van conservatief, kleinsteeds, agrarisch Amerika -landbouw wil moderniseren - Gouden Standaard wil loslaten(zilveren dollar) -nationalisatie van banken en spoorwegen

vervolg Beperkte invloed: verdwijnt 1896 (Dem. Partij heeft veel idealen overgenomen) 3-Ontstaan van de Progressive Movement (Progressive Era) -steunt op stedelijke middenklasse -tegen grote ondernemingen (wil ze opvoeden) -democratisering -uit angst voor sociale chaos initiatieven bv opvanghuizen voor armen (Hull House Jane Adams in Chicago 1889)

vervolg -kritische onderzoeksjournalisten (muckrakers) en schrijvers stellen pol., ec. en soc. misstanden aan de orde bv Ida Tarbell en Lincoln Steffens (Mc Clure Magazine) 4-Presidenten proberen via de overheid iets te doen bv Theodore Roosevelt (1901-1909 Rep.) bv trustbuster (Spoorwegtrust JP Morgan ontbonden) Woodrow Wilson (1913-1921 Dem) bv Federal Trade Commission toezicht op praktijken trusts

tenslotte WO I (vanaf 1917 !) -groeiende overheidsuitgaven -overschakelen naar oorlogseconomie met grote(re) overheidsbemoeiing bv War Industries Board -verdeelt grondstoffen -stelt productiequota vast

Gilded Age

Immigratie

Spoorwegen

Bell, Morse en Edison

Carnegie en US Steel

Standard Oil en John D Rockefeller

JP Morgan

C.Vanderbilt

Ford en de lopende band

Chicago 1886 ‘Haymarket riot’

Samuel Gompers en de AFL

People’s Party

‘De bazen achter de senaat’: spotprent van de progressive movement

Jane Adams Hull House

Tarbell en Steffens

Muckrakers en Upton Sinclaire

Theodore Roosevelt Woodrow Wilson Versterkt controle over grote bedrijven en neemt juridische stappen Bescherming van de consument (Voedselwet bijv.) Woodrow Wilson Meer controle over bedrijven en banken Beleid wordt verstoord door uitbreken van WOI

Wilson en de Federal Trade Commission

De Eerste Wereldoorlog Grotere rol voor de federale overheid: oorlogseconomie onder de War Industries Board