Flexibel rekenonderwijs in groep 3 en 4 Bijeenkomst 1 Martijn van Grootel m.v.grootel@ocghadvies.nl

Implementatie protocol ERWD Doelen: Vergroting van competenties van: Leerkrachten (spoor 2 en spoor 3) IB’ers Directies Rekenbeleidsprotocol vanuit samenwerkingsverband Iedere school heeft een individueel rekenbeleidsplan

Opbouw cursus Vijf bijeenkomsten Praktijkopdrachten, koppeling naar eigen team Literatuur Koppeling protocol ERWD Klassenobservatie

Inhoud cursus Bijeenkomst 1: Bijeenkomst 2: Bijeenkomst 3: Introductie, gecijferdheid en protocol ERWD Bijeenkomst 2: Cruciale leermomenten, handelingsmodel en drieslagmodel Bijeenkomst 3: Goede groepsinstructie, oplossingsstrategieën, werken met getallenlijn, automatiseren en memoriseren Bijeenkomst 4: Analyseren van rekenvaardigheden, diagnosticerend onderwijzen in de klas Bijeenkomst 5: Onderwijsbehoeften en aanbod voor sterke en zwakke rekenaars

Inhoud van deze middag Kennismaking Wat is gecijferdheid? Het protocol Ernstige RekenWiskunde problemen en Dyscalculie Observaties plannen

Raadsel 1 Je staat bij een rivier en hebt exact 4 liter water nodig. Je hebt twee emmers, één emmer waar 5 liter in kan en één waar 3 liter in kan. Hoe kun je 4 liter water afmeten door enkel deze twee emmers te gebruiken?

Vul de 5-liter emmer tot de rand. Met de 5-liter emmer vul je nu de kleine emmer van 3 liter. Giet de 3-liter emmer uit en vul hem met de resterende 2 liter uit de grote emmer. Vul de 5-liter emmer nogmaals. Vul de 3-liter emmer tot de rand met water uit de 5-liter emmer. Je hebt nu exact 4 liter water in de 5-liter emmer.

Gecijferdheid

Gecijferdheid? Gecijferdheid is het vermogen van een individu om zich zelfstandig en adequaat te redden in situaties waarin getallen, patronen en structuren een rol spelen. In welke situaties in het dagelijks leven is het handig om gecijferd te zijn?

Gecijferdheid – kenmerken? Er passen vier kerstballen in een doosje. Hoeveel doosjes heb ik nodig om 26 kerstballen te verpakken? Je bent van plan om in de vakantie van Maastricht naar Groningen te fietsen. Hoe lang zal je daar ongeveer over doen?

Gecijferdheid - kenmerken Iemand die gecijferd is, kan: Rekenstrategieën gebruiken Kiezen uit rekenmanieren Omgaan met de rekenmachine Schatten Mathematiseren Uitkomsten beoordelen Getallen kritisch beschouwen Vormen en patronen herkennen Zich oriënteren in de ruimte Meten en meetresultaten interpreteren en gebruiken

Professionele gecijferdheid Waarom is 12 : 4 hetzelfde als 24 : 8? Kun je dit verklaren? Bewijzen? Uitleggen? Een kind berekent: 16 x 32 = 10 x 30 + 6 x 2 Laat zien waarom dit fout is.

Professionele gecijferdheid Rekenregels kunnen verklaren, bewijzen en van voorbeelden kunnen voorzien. Waarom vragen stellen en beantwoorden Contexten bij sommen bedenken Vraagstukken op meerdere manieren en niveaus oplossen Denkmodellen kunnen gebruiken

Rekenonderwijs - doelen Kinderen voorbereiden op het vervolgonderwijs (wiskundeonderwijs) Kinderen leren denken en redeneren Kinderen redbaar maken in de samenleving (gecijferdheid)

Protocol ERWD

Totstandkoming Ministerie van OCW NVORWO Ministerie van OCW in het kader van passend onderwijs. Uitgevoerd door NVORWO; De Nederlandse Vereniging tot Ontwikkeling van het Reken-WiskundeOnderwijs. NVORWO heeft nu ook opdracht gekregen van het Ministerie van OCW om protocollen ERWD te ontwikkelen voor het VO en MBO. De NVORWO is een algemene en onafhankelijke vakvereniging ter bevordering van het reken-wiskundeonderwijs voor de leeftijdsgroep van 4 tot 14 jaar. De vereniging biedt onderdak aan mensen met verschillende achtergronden en opvattingen: aan theoretici en practici, aan ontwikkelaars en begeleiders en vooral ook aan leerkrachten - leerkrachten basisonderwijs en leerkrachten voortgezet onderwijs. De NVORWO is opgericht in 1982.

DOEL Voorkomen is beter dan genezen! Toch ziek? Dan de juiste zorg! PREVENTIE Ontwikkelen van goed rekenonderwijs School (beleid) Team (samenwerking) Leerkracht (competenties) Afstemmen onderwijs op ontwikkeling Voorkomen van rekenwiskunde-problemen Gericht begeleiden rw-problemen en dyscalculie Ontwikkelen van rekenbeleid Ontwikkelen van zorgbeleid

Drie pijlers protocol De leerlingen (vier fasen model) De leraar (drie sporen) Het rekenwiskunde onderwijs (diagnosticerend onderwijzen)

Vier fasen (ontwikkeling van de leerling)

Drie pijlers protocol De leerlingen (vier fasen model) De leraar (drie sporen) Het rekenwiskunde onderwijs (diagnosticerend onderwijzen)

Spoor 1

Spoor 1: Homogene groep Mate van afstemming indicaties Spoor 1 De leraar…. volgt de rekenwiskundemethode kan conform de methode observeren, toetsresultaten interpreteren en problemen signaleren geeft mbv aanwijzingen uit de methode hulp na de toets kan omgaan met geringe verschillen in de groep krijgt structureel ondersteuning van de interne rekenexpert bij de begeleiding van leerlingen in de fasen geel, oranje en rood

Spoor 2

Spoor 2: differentiatie in subgroepen Mate van afstemming indicaties Spoor 2 De leraar kan spelen met de methode en gebruikt daarbij... Het drieslagmodel Het handelingsmodel De hoofdlijnen (begripsvorming, ontwikkelen van oplossingsprocedures, vlot leren rekenen en flexibel toepassen per leerlijn De leerlijnen

Spoor 3

Spoor 3: Individuele benadering Mate van afstemming indicaties Spoor 3 Zie spoor 2, plus De leraar…. Heeft weet van de leerlingkenmerken en houdt daar rekening mee bij het werken in de subgroepen door individuele accenten te leggen Is in staat om vroegtijdig signaleringsmomenten te herkennen en daar met intensieve onderwijsactiviteiten op in te spelen Kan een diagnostisch gesprek voeren Werkt voor de begeleiding van leerlingen in de fase oranje en rood ‘op maat’ samen met de interne rekenexpert en indien nodig met externe deskundige(n)

Eigen vaardigheden en persoonlijke doelstellingen?

Drie pijlers protocol De leerlingen (vier fasen model) De leraar (drie sporen) Het rekenwiskunde onderwijs (diagnosticerend onderwijzen)

Handelingsmodel

Informeel handelen in werkelijkheidssituaties Handelingsmodel Handelingsniveau 1: Informeel handelen in werkelijkheidssituaties

Voorstellen – concreet Handelingsmodel Handelingsniveau 2: Voorstellen – concreet

Voorstellen – abstract Handelingsmodel Handelingsniveau 3: Voorstellen – abstract

Formele bewerking uitvoeren Handelingsmodel Handelingsniveau 4: Formele bewerking uitvoeren

Drieslagmodel reflectie aanpak uitvoering context bewerking oplossing Betekenis verlenen aan info Analyseren van info uit context en Omzetten naar rekenwiskundige bewerking Oplossing terug koppelen naar contextprobleem reflectie aanpak bewerking oplossing uitvoering Voor probleemoplossend handelen Uitvoeren van bewerking Komen tot een oplossing Op basis van eigen kennis en vaardigheden (zie handelingsmodel)

10-stappenplan Rekenbeleid en zorgbeleid LOVS Vroegtijdige signalering en preventie van rekenwiskunde problemen Fase groen Fase geel

10 stappenplan vervolg Fase oranje Fase rood : aanvraag extern onderzoek Fase rood : uitvoering extern diagnostisch onderzoek Fase rood : begeleiding en evaluatie van de begeleiding Fase oranje : ERW-indicatie Fase rood : dyscalculieverklaring

Dyscalculie De leerling beschikt over voldoende intelligentie (totale IQ van minimaal 70) Er is een grote discrepantie tussen de ontwikkeling van de leerling in het algemeen en zijn rekenwiskundige ontwikkeling De achterstand is hardnekkig De leerling laat, ondanks gerichte, deskundige begeleiding, (te) weinig aantoonbare vooruitgang zien De problemen zijn ontstaan vanaf het verwerven van de basisvaardigheden in het domein Getallen en Bewerkingen en beïnvloeden ook de ontwikkeling op de domeinen Verhoudingen en Meten en Meetkunde (inclusief de leerstoflijnen Tijd en Geld)

Vooruitblik bijeenkomst 2 Opdrachten ‘Onze school in het spoor van het ERWD’ Twee leerervaringen op format ‘leerervaringen flexibel rekenonderwijs in groep 3 en 4’ Literatuur: Protocol H3 (p. 60-64) Protocol H5 (p. 134 – 161) De vertaalcirkel (p.8-11) Inhoud: Rekendoelen en cruciale leermomenten in groep 3 en 4 Handelingsmodel en drieslagmodel

Evaluatie