Hormonale regulatie

Hormonale stelsel = endocriene stelsel (endocrien = naar binnen afgeven) ± 50 hormonen Hormoonklieren produceren hormoon Hormoon = chemische boodschapper Receptoren in doelwitweefsel  Herkennen hormoon

Vraag Wat is de functie van een endocriene klier? Produceren van hormonen Wat is doelwitorgaan van een hormoon? Orgaan dat gevoelig is voor hormoon Waarin is mate van reactie van doelwitorgaan afhankelijk? Concentratie hormoon

Hormoonspiegel Transport via bloed Concentratie hormoon schommelt: Lever breekt af Continue proces Hormoonklieren maken aan gereguleerd door regelkring Doelwitorgaan

Hormoonproducerende klieren

Zenuwstelsel - hormoonstelsel Regeling vindt plaats d.m.v. impulsen Hormonen Snelheid = snel langzaam Duur = kortdurend Langdurend Regeling bereikt plaats van werking Via uitlopers van zenuwcellen Via bloed

Hypofyse = hormoonklier Stimuleert werking van hormoonklieren Hypofyse gestimuleerd of geremd door hypothalamus

Hypofyse Produceert hormonen o.a.: Oxytocine  melkproductie, weeen Groeihormoon  groei, ontwikkeling ADH  urineproductie in nieren TSH  stimuleert schildklier

Hypofyse produceert Oxytocine Veroorzaakt samentrekking glad spierweefsel: 1. baarmoederwand progesteron remt oxytocineaanmaak 2. melkklieren Zuigen aan tepel  oxytocine

Regelkring Sensor registreert waarde  CZS beoordeelt (interne norm)  ↑↓ door (motorische) zenuwcellen Hormoonklier  productie ↑↓

Regelkring Negatieve feedback > hormoon  < hormoonproductie

Hypofyse produceert ADH (anti-diuretisch hormoon) Osmoreceptoren in hypothalamus registreren > osmotische bloedwaarde Te veel zout Te weinig water Zenuwstelsel stimuleert ADH afgifte Nieren (doelwitorgaan)  minder wateruitscheiding  1. Lagere osmotische waarde 2. hogere bloeddruk

Schildklier Bekijk de film over hormonen

Schildklier Jodium nodig voor Thyroxineproductie (schildklierhormoon) Thyroxine stimuleert verbranding in lichaamscellen: Celstofwisseling Groei Veel schildklierwerking  mager, rusteloos Weinig schildklierwerking  klein, koud, traag Vroeger: gebrek aan Jodium Nu: bakkerszout

Opdracht Teken een regelkring van de Schildklier Hint?

Schildklier Regelkring (Negatieve feedback) ↓ Thyroxine productie TSH ↑ (Schildklierstimulerend hormoon)  Schildklier actiever  Thyroxine ↑  Remming hypofyse  Productie TSH ↓

Eilandjes van Langerhans In alvleesklier Sensor in Eilandjes van Langerhans Hormoon: Insuline Glucagon (antagonist) Film

Eilandjes van Langerhans Insuline bloedsuikerspiegel ↓ 1. Glucose  Glycogeen (lever / skeletspieren) 2. Glucoseopname in cel ↑ Glucagon  bloedsuikerspiegel ↑

Bijnieren Ligging: op nier 2 delen (2 aparte hormoonklieren): Bijniermerg Adrenaline Nor-adrenaline Bijnierschors Aldosteron Cortisol

Adrenaline / Nor-adrenaline Glycogeen  glucose Hartactiviteit ↑ Pupillen verwijden (schrikogen) Bloedvatverwijding in skeletspieren, Spierspanning ↑ (trillen op benen) Elders bloedvatvernauwing (bleek zien)