Richtlijn Droogzetten helpt dierenarts én veehouder met selectief droogzetten Dit is een basispresentatie ontwikkeld voor dierenartsen om veehouders te informeren over de richtlijn droogzetten. De presentatie kan aangepast worden aan de huisstijl van de dierenarts. N.B. Dierenartsen kunnen in de presentatie praktijkeigen en bedrijfsspecifieke informatie toevoegen. Op sommige dia’s wordt dit nadrukkelijk aangegeven. Najaar 2013

Programma Waarom zijn er richtlijnen ontwikkeld? Waarom een richtlijn Droogzetten? Wat is de richtlijn? Wat is de context van de Richtlijn Droogzetten? Samen aan de slag!

Waarom worden er richtlijnen ontwikkeld? Politieke en sociale druk! 1-2-2012: preventief gebruik verboden! Volksgezondheid > Diergezondheid Politieke en sociale druk heeft gevolgen voor veehouders en dierenartsen. Dit heeft onder andere geleid tot de geborgde rundveedierenarts, de 1-op-1-relatie en het BGP/BBP. De richtlijn droogzetten draagt bij aan het verantwoord en terughoudend inzetten van antibiotica om resistentieontwikkeling tegen te gaan! Achtergrondinformatie Ziekteverwekkende micro-organismen zijn in toenemende mate resistent voor antibiotica. Voorbeelden van antibioticaresistentie zijn de methicillineresistente Staphylococcus aureus (MRSA) en de resistentie als gevolg van 'extended spectrum beta-lactamases' (ESBL's). Beide komen voor bij dieren, met name in de intensieve veehouderij.  Er zijn aanwijzingen dat resistentie zich uit de veehouderij kan verspreiden naar mensen. De ministers van LNV en VWS hebben daarom besloten dat het veterinair gebruik van antibiotica moet afnemen. (In 2013 met 50 procent, verdere daling in de toekomst.) De belanghebbende partijen, waaronder de KNMvD, hebben daartoe het convenant antibioticagebruik afgesloten. Doel van het convenant is het verbruik te verminderen en antibiotica zorgvuldig, selectief en correct in te zetten.  Verder heeft de KNMvD het initiatief genomen tot een centrale registratie van de voorschriften via VetCIS en andere systemen. Om de doelen te bereiken voert de KNMvD overleg met veehouderijsectoren. De inzet daarbij is te komen tot een planmatige aanpak van diergezondheid op veehouderijbedrijven. Het uitgangspunt voor de inzet van antibiotica wordt gevormd door de, door de Werkgroep Veterinair Antibioticabeleid (WVAB) opgestelde beleidslijnen: de formularia. De Stichting Diergeneesmiddelen autoriteit is op initiatief van de KNMvD gestart om verantwoord antibioticumgebruik te bevorderen en analyses te maken van het gebruik op basis van de diergeneesmiddelenregistraties. Zij rapporteert richting overheid en sectoren. Richtlijn Een richtlijn draagt bij aan het oplossen van een knelpunt, controverse of risico in het veld. Richtlijncommissies bepalen welk onderwerp het meest in aanmerking komt. Zij bepalen ook welke richtlijn toe is aan revisie. Deze commissies bestaan uit 4 tot 8 ervaren praktiserende dierenartsen, ondersteund door een groepsmanager van de KNMvD. Naast de richtlijncommissies die worden benoemd door respectievelijk de GGL, GGG en GGP is er ook een richtlijncommissie die onderwerpen voor generieke richtlijnen selecteert. Deze laatste valt onder het bestuur van de KNMvD en bestaat uit beleidsmedewerkers van de KNMvD. Het ministerie van Economische Zaken subsidieert de ontwikkeling van de eerste 10 richtlijnen voor dierenartsen. Met de richtlijnen willen de overheid en de KNMvD de dierenarts helpen in het verbeteren van dierenwelzijn, diergezondheid, voedselveiligheid en de volksgezondheid. De richtlijn helpt afwegingen maken.

Gezonde dieren krijgen geen antibiotica! Wettelijk: Gezonde dieren krijgen geen antibiotica! Dierenarts en veehouder zitten in hetzelfde schuitje en moeten samen oplossingen vinden. Sinds 2012 is het niet toegestaan preventief antibiotica toe te passen. Anders gezegd: gezonde dieren mogen geen antibiotica krijgen. Binnenkort treedt ook de UDD-maatregel in werking (maart 2014) en dan komen er nog nadere voorwaarden voor het voorschrijven van antibiotica. Achtergrond: De melkveehouderij mag eerste keus middelen op voorraad houden (voor maximaal 15 procent van de aanwezige veestapel) en zelf toedienen onder voorwaarden. Al eerder is toegezegd dat dit ook voor mastitis geldt, ook als het om een tweede keus middel gaat. Deze voorwaarden houden in dat er sprake moet zijn van een 1-op-1 relatie veehouder en geborgde dierenarts, het werken met een bedrijfsgezondheidsplan en een bedrijfsbehandelplan die geborgd zijn in het kwaliteitssysteem. De regeling is 15 augustus 2013 gepubliceerd en op 1 maart 2014 moeten alle ketenpartijen hieraan voldoen. In de tussentijd kunnen onder andere fabrikanten de verpakkingen aanpassen.

Wat is een richtlijn? Doel Invulling wettelijke kaders Hulpmiddel voor het maken juiste afwegingen Ruggensteun voor dagelijkse praktijk Toetsingskader dierenartsen Standaard voor de dierenarts (enkel onderbouwd afwijken) Richtlijn Droogzetten helpt dierenarts én veehouder met selectief droogzetten Een richtlijn geeft de best mogelijke evidence based oplossing voor een knelpunt. Dat betekent niet dat de richtlijn het resultaat is van wetenschappelijk onderzoek, maar dat zij de meest actuele inzichten over de best mogelijke aanpak van een aandoening vertaalt naar de praktijk. De richtlijn geeft invulling aan de wettelijke normen. Preventief voorschrijven van antibiotica is gewoon niet meer toegestaan. De richtlijn is zorgvuldig opgesteld door dierenartsen (waaronder vier practici) en heeft kennis en ervaringen bijeengebracht die de dierenarts helpen om de juiste afwegingen te maken over antibiotica bij droogzetten. De richtlijn is opgesteld door een daartoe geïnstalleerde, multidisciplinaire werkgroep, in opdracht van het bestuur van de Koninklijke Nederlandse Maatschappij voor Diergeneeskunde. De richtlijn vertegenwoordigt de geldende professionele standaard ten tijde van de opstelling en is niet te beschouwen als wettelijk voorschrift. Wel geldt de richtlijn als hij door het KNMvD-bestuur is vastgesteld (januari 2014) als toetsingskader voor dierenartsen => afwijken moet onderbouwd worden.

Wat is het kader van de Richtlijn Droogzetten? KNMvD is de eigenaar van de richtlijn van en voor dierenartsen Een autorisatiecommissie heeft de richtlijn goedgekeurd. Voor toezichthouders van de NVWA is de richtlijn het toetsingskader Andere partijen die het convenant abres Rund hebben getekend, ondersteunen de richtlijn: De autorisatiecommissie kijkt met name naar de onderbouwing en totstandkoming van de aanbevelingen in de richtlijn. Deze commissie bestaat uit drie hoogleraren. De NVWA zal de richtlijnen en formularia die gericht zijn op het verantwoord antibioticumgebruik betrekken bij het toezicht op het voorschrijfgedrag van dierenartsen. Als een dierenarts afwijkt van de richtlijn, moet hij dat beargumenteren en documenteren. Een dierenarts mag niet verantwoordelijk gehouden worden voor zaken waar hij niet de doorzettingsmacht of eindverantwoordelijkheid draagt.

In het kort: Preventief gebruik verboden sinds 2012 Knelpunt: diergezondheid en dierenwelzijn Richtlijn Droogzetten

Aanleiding voor deze richtlijn Direct: Preventief gebruik verboden per 1-2-2012 Gebruik van antibiotica bij droogzetten deels curatief en deels preventief Waarom kreeg dit onderwerp een richtlijn?

Wat is de richtlijn? Uitgangspunten Preventief gebruik antibiotica verboden Selectief droogzetten is de norm Selectie op basis van diagnostiek Optimalisatie op basis bedrijfsdiergeneeskunde Aansluitend bij de praktijk In de richtlijn droogzetten vinden dierenartsen aanbevelingen en handvatten voor het voorschrijven en gebruiken van antibiotica bij het droogzetten van koeien. Ze zijn gebaseerd op de beschikbare kennis over uiergezondheid en het droogzetten van melkkoeien. De aanbevelingen hebben tot doel het preventief gebruik van antibiotica zoveel mogelijk te beperken zonder dat dit leidt tot een overmatige toename van curatief gebruik van antibiotica vanwege klinische of subklinische mastitis. Het is niet zo dat de regels zijn veranderd met de richtlijn. Preventief gebruik van antibiotica mag niet meer; de richtlijn beschrijft hoe je hier op een verantwoorde manier mee omgaat bij voorschrijven en adviseren en richt zich daarbij op optimalisatie van het management rondom droogzetten. Is de richtlijn in beton gegoten? Nee, richtlijnen zijn dynamisch. Op basis van ervaringen, resultaten en feedback zal deze richtlijn een jaar na vaststellen geëvalueerd en, waar nodig, aangepast worden.

Wat is de richtlijn? Deel1: Belangrijkste aanbevelingen Deel 2: Hoofdtekst, toelichting op de aanbevelingen Deel 3: Eindnoten En de flowchart geeft de beslisboom weer. De richtlijntekst is opgedeeld in drie delen. Deel 1 geeft in het kort de belangrijkste aanbevelingen weer => in de praktijk toepasbaar bij de bedrijfsbegeleiding. Deel 2, de hoofdtekst, bevat de toelichting op deze aanbevelingen. => om veterinaire kennis te verstevigen en aanbevelingen goed te communiceren. De onderbouwing van de aanbevelingen vindt u in Deel 3: de eindnoten. => expliciteren de onderbouwing en de waarde van de aanbevelingen. Meer voor dierenartsen zelf. De urgentie van een aanbeveling is afhankelijk van de kwantiteit en kwaliteit van het onderliggende bewijs. Deze urgentie blijkt uit de bewoording van de aanbevelingen. 

Het gebruikmaken van de Melk Productie Registratie (MPR) gegevens biedt een zo praktisch mogelijke manier om te beoordelen hoe een dier kan worden drooggezet. KOECELGETALBEPALING Aanbeveling diagnostiek •Curatief gebruik van antibiotica •Koecelgetal op MPR, maximaal 6 weken voor het moment van droogzetten –Vaarzen: >150.000 cellen/ml –Ouderekalfs koeien: >50.000 cellen/ml •Beslissing op koe niveau •Alternatieven: kwartiercelgetal, bacteriologisch onderzoek, geleidbaarheid, LDH (zie volgende sheet)

ANDERE DIAGNOSTISCHE METHODEN => Alternatieven: kwartiercelgetal, bacteriologisch onderzoek, geleidbaarheid, LDH Aanbeveling diagnostiek •Curatief gebruik van antibiotica •Diagnotische methode, maximaal 6 weken voor het moment van droogzetten Bij de keuze voor een alternatieve diagnostische methode moet goed gedocumenteerd worden welke methode, met welke grenswaarden gekozen wordt.

Diagnostiek Diagnostiek ten behoeve curatief gebruik AB Preventief gebruik is verboden, je moet dus aantonen wanneer het nodig is droogzetters in te zetten. Diagnostiek ten behoeve curatief gebruik AB Geen diagnostiek….. geen droogzetters Intramammaire bacteriële infectie Ideale test bestaat niet, celgetal veel gebruikt Alternatieven bestaan, ter verdere beoordeling Dierenarts centrale rol 13

Diagnostiek Celgetal bepaling Melk Productie Registratie met celgetalbepaling MPR – droogzetten Celgetal max 6 weken oud 14

Beslissing waarmee wordt drooggezet Richtlijn: verhoogd celgetal Droogzetinjector met antibioticum (genezen) of Droogzetinjector + teat sealer (genezen + voorkomen) Richtlijn: laag celgetal Niks doen of Alleen teat sealer (voorkomen) Deze sheet gaat alleen over beslissing over wel of niet antibitoicum gebruiken bij droogzetten. Achtergrondinfo voor dierenarts: Bij de aanbevelingen zijn teat sealers buiten beschouwing gebleven omdat de richtlijn zich richt op antimicrobiële middelen rondom droogzetten. Uiteraard kan men dit naar eigen inzicht wel toevoegen op praktijkniveau.

Wat is de context van de Richtlijn Droogzetten Wat is de context van de Richtlijn Droogzetten? Antibiotica alleen als het moet! Richtlijn Droogzetten helpt dierenarts én veehouder

Proef GD 97 bedrijven 1657 dieren 2 kwartieren per koe behandeld met antibiotica 2 kwartieren onbehandeld gelaten Richtlijn is onder andere gebaseerd op een proef van de GD. Deze proef is uitgevoerd op initiatief van de ABRESrund partners. Het onderzoek is gefinancierd door de sector zelf, via productschap Zuivel UGCN Symposium nov 2012

Selectief droogzetten Scenario G: koeien <50.000 en vaarzen <150.000 Achtergrondinformatie: optimale verhouding tussen Ab-gebruik en mastitisgevallen Selectief droogzetten geeft 0,6 mastitisgevallen per 100 koeien per jaar extra. Maar de reductie in preventief antibioticagebruik weegt ruimschoots op tegen het extra curatieve gebruik. Droogzetters blijven nodig voor curatief behandelen van aandoeningen tijdens de droogstand. Mastitis is een koegebonden, en niet een kwartiergebonden aandoening. Als het dus in één kwartier aangetoond is, zijn vaak meer kwartieren aangetast. UGCN Symposium nov 2012

Conclusie onderzoek selectief droogzetten Selectief droogzetten leidt tot een afname van het antibioticumgebruik maar tot een toename van klinische en subklinische mastitis De gevolgen ten aanzien van mastitis door selectief droogzetten zijn op bedrijfsniveau te verminderen door de juiste dieren te selecteren: alleen vaarzen met celgetal < 150.000 alle dieren celgetal < 50.000 vaarzen < 150.000 en ouderekalfs koeien < 50.000 19

DDD [VAN UW PRAKTIJK]

Gegevens [VAN UW PRAKTIJK] Hier kunt u een grafiek plaatsen met de gegevens van uw praktijk.

Het nieuwe droogzetten?

5-puntenplan (Neave et al., 1969) Goedwerkende melkmachine / robot Goede speendesinfectie Goede behandeling klinische/subklinische gevallen Afvoeren chronische gevallen 100% droogzetters Oude gewoonte is niet meer van deze tijd! Goed om te bedenken: 40 jaar geleden gaf het advies om 100% droogzetters te gebruiken net zoveel weerstand! We moeten ook nu weer een gewoonte afleren.

Gegevens [VAN UW PRAKTIJK]

Celgetal bij gezonde vaarzen en koeien In de regel kunnen meer vaarzen dan koeien zonder antibioticum drooggezet worden. Sterk afhankelijk van het bedrijfsniveau. CH => Dus hoger percentage van de vaarzen droogzetten zonder ab dan koeien. Daarnaast is dit ook sterk afhankelijk van bedrijfsniveau celgetal Yvette de Haas 2003

Gevolgen voor de praktijk? Minimaal… mits we managementmaatregelen nemen

Samen planmatig aan de slag Naast diagnostiek gaat de richtlijn ook over : Voorlichting Medicamenteuze therapie Adviezen die niet met diergeneesmiddelen te maken hebben Controles en follow up Zorgvuldig droogzetten kan mastitis voorkomen en de uiergezondheid verbeteren. Dierenartsen adviseren u hierover. Samen bespreken we het bedrijfsgezondheidsplan als plan van aanpak voor uw bedrijf en in het bedrijfsbehandelplan wordt de juiste droogzettherapie beschreven en geëvalueerd. Hoe gaat het bestellen van droogzetters straks bij u in de praktijk? Geen diagnostiek => geen droogzetters

Interactief Met welke managementmaatregelen kunnen we verantwoord zonder antibiotica koeien droogzetten?

én goed voor de portemonnee van de veehouder Goede uiergezondheid is ontzettend belangrijk! Goed voor diergezondheid en dierenwelzijn en volksgezondheid … én goed voor de portemonnee van de veehouder

Dierenarts en veehouder samen aan de slag!