Stralingsbescherming meet- en regeltoepassingen Casus Frits Pleiter 26/05/2019 toezichthouder stralingsbescherming - mr
toezichthouder stralingsbescherming - mr toestellen Röntgenverstrooiing Röntgenfluorescentie Bagagescanner Neutronengenerator gesloten bronnen Huiddosis Gammabron Neutronenbron Beta light 26/05/2019 toezichthouder stralingsbescherming - mr
toezichthouder stralingsbescherming - mr Röntgenverstrooiing bedrijfsuren per week 5 2 h = 10 h dosis op 1 m 1 mGy/min afstand focus-muur 2 m afstand muur-tafel 22 m bundelvlek op muur 5 cm 5 cm strooistraling op 1 m 0,001 per 100 cm2 in de voorwaartse richting is de verstrooiing een factor 10 minder muur röntgentoestel werktafel 45 26/05/2019 toezichthouder stralingsbescherming - mr
toezichthouder stralingsbescherming - mr Röntgenverstrooiing bereken de jaardosis bij de werktafel dosis op muur 1 mGy/min (1 m / 2 m)2 = 0,25 mGy/min bundelvlek 5 cm 5 cm = 25 cm2 strooistraling op 1 m 0,25 mGy/min (25 cm2 / 100 cm2) 0,001 = 610-5 mGy/min strooistraling bij tafel 0,00006 mGy/min (1 m / 22 m)2 = 810-6 mGy/min bedrijfsuren per jaar 10 h/wk 50 wk = 500 h = 30 000 min jaardosis 810-6 mGy/min 30 000 min = 0,24 mGy 26/05/2019 toezichthouder stralingsbescherming - mr
toezichthouder stralingsbescherming - mr Röntgenverstrooiing wat is de jaarlimiet voor een niet-blootgesteld werknemer? wordt deze limiet overschreden? jaarlimiet voor een niet-blootgesteld werknemer = 1 mSv ontvangen effectieve jaardosis = 0,24 mGy 1 Sv/Gy = 0,24 mSv de jaarlimiet wordt niet overschreden ALARA schrijft maatregelen voor tafel op grotere afstand zetten andere werkplek zoeken afscherming aanbrengen als er geen andere plek is 26/05/2019 toezichthouder stralingsbescherming - mr
Röntgenfluorescentie Innov-X buisspanning 35 kV anodestroom 5 μA = 0,005 mA belichtingstijd 10 - 30 s per meting opbrengst op 1 m 0,01 mSv per mAs minimale afstand 2,5 cm bundelvlek op 2,5 cm 2 cm2 strooistraling op 1 m 0,001 per 100 cm2 lekdosis < 1 μSv/h 26/05/2019 toezichthouder stralingsbescherming - mr
Röntgenfluorescentie 26/05/2019 toezichthouder stralingsbescherming - mr
Röntgenfluorescentie bereken de maximale equivalente huiddosis per jaar lekdosis 1 μSv/h werktijd 2000 h per jaar equivalente huiddosis 1 μSv/h 2000 h = 2 000 μSv = 2 mSv per jaar 26/05/2019 toezichthouder stralingsbescherming - mr
Röntgenfluorescentie wat is de jaarlimiet voor een niet-blootgesteld werknemer? wordt deze limiet overschreden? jaarlimiet voor een niet-blootgesteld werknemer = 50 mSv ontvangen equivalente huiddosis is maximaal 2 mGy per jaar de jaarlimiet wordt niet overschreden 2000 uur is een grove overschatting van de werkelijke bedrijfstijd geen maatregelen nodig 26/05/2019 toezichthouder stralingsbescherming - mr
Röntgenfluorescentie bereken de maximale jaardosis t.g.v. strooistraling op 50 cm opbrengst op 1 m 0,01 mSv per mAs mAs-waarde 0,005 mA 2000 h 3600 s/h = 36 000 mAs afstand 2,5 cm dosis op 1 m 0,01 μSv per mAs 36 000 mAs = 360 mSv dosis op 2,5 cm 360 mSv (100 cm / 2,5 cm)2 = 6105 mSv bundelvlek 2 cm2 strooistraling op 1 m 6105 mSv (2 cm2 / 100 cm2) 0,001 = 0,24 mSv strooistraling op 50 cm 0,24 mSv (100 cm / 50 cm)2 = 1 mSv 26/05/2019 toezichthouder stralingsbescherming - mr
Röntgenfluorescentie wat is de jaarlimiet voor een niet-blootgesteld werknemer? wordt deze limiet overschreden? jaarlimiet voor een niet-blootgesteld werknemer = 1 mSv ontvangen effectieve jaardosis = 1 mSv de jaarlimiet wordt (net) niet overschreden 2000 uur is een grove overschatting van de werkelijke bedrijfstijd geen maatregelen nodig 26/05/2019 toezichthouder stralingsbescherming - mr
Röntgenfluorescentie bereken equivalente huiddosis bij onoordeelkundig gebruik (te meten object in de palm van de hand) opbrengst op 1 m 0,01 mSv per mAs mAs-waarde 0,005 mA 30 s = 0,15 mAs afstand 2,5 cm equivalente dosis op 1 m 0,01 μSv per mAs 0,15 mAs = 0,0015 mSv equivalente dosis op 2,5 cm 0,0015 mSv (100 cm / 2,5 cm)2 = 2,4 mSv verwaarloos absorptie in te meten object Hhuid = 2,4 mSv per meting 26/05/2019 toezichthouder stralingsbescherming - mr
Röntgenfluorescentie wat is de jaarlimiet voor een niet-blootgesteld werknemer? wordt deze limiet overschreden? jaarlimiet voor een niet-blootgesteld werknemer = 50 mSv ontvangen equivalente huiddosis = 2,4 mSv per meting na 50 mSv / 2,4 mS = 20 metingen wordt jaarlimiet overschreden hier moet de toezichthouder onmiddellijk ingrijpen 26/05/2019 toezichthouder stralingsbescherming - mr
Röntgenfluorescentie Innov-X safety manual with operating instructions operators should never hold samples in their fingers operators should never hold samples cupped in their hands operators should never point the analyzer at another person 26/05/2019 toezichthouder stralingsbescherming - mr
Röntgenfluorescentie 26/05/2019 toezichthouder stralingsbescherming - mr
toezichthouder stralingsbescherming - mr Bagagescanner Linescan 215 X-ray scanner buisspanning 150 kV anodestroom 0,2 mA belichtingstijd 20 ms dosis bagage 3 μGy aantal opnames 10 per min de beveiligingbeambte zit op 2 m van het midden van de transportband hij wordt bestraald door strooistraling vanuit de bagagetunnel 26/05/2019 toezichthouder stralingsbescherming - mr
toezichthouder stralingsbescherming - mr Bagagescanner wat is de effectieve jaardosis van de beveiligingsbeambte? aantal werkuren 2000 h per jaar aantal opnames 10 min-1 60 min/h 2000 h/j = 12105 dosis bagage 12105 3 μGy = 3,6106 μGy per jaar oppervlak bagage 55 cm 35 cm = 1925 cm2 (= maximale toegestaan) strooistraling op 1 m 3,6106 μGy (1925 cm2 / 100 cm2) 0,001 = 7104 μGy strooistraling op 2 m 7104 μGy (1 m / 2 m)2 = 7104 μGy = 70 mGy\ effectieve jaardosis = 70 mGy 1 Sv/Gy = 70 mSv per jaar 26/05/2019 toezichthouder stralingsbescherming - mr
toezichthouder stralingsbescherming - mr Bagagescanner wat is de jaarlimiet voor een niet-blootgesteld werknemer? wordt deze limiet overschreden? jaarlimiet voor een niet-blootgesteld werknemer = 1 mSv ontvangen effectieve jaardosis = 70 mSv de jaarlimiet wordt ruim overschreden er is afscherming nodig, bijvoorbeeld door loodslabben in de opening van de bagagetunnel te hangen met een transmissie van 1 mSv / 70 mSv = 0,014 of minder - een dikte van een paar mm loodequivalent is voldoende 26/05/2019 toezichthouder stralingsbescherming - mr
toezichthouder stralingsbescherming - mr Neutronengenerator kernreactie deuterium op tritium geeft helium en neutron 2H + 3H 4He + n + 17,6 MeV toepassing gasexploratie 26/05/2019 toezichthouder stralingsbescherming - mr
toezichthouder stralingsbescherming - mr Neutronengenerator target Ti(3H) ? 3H-activiteit 100 MBq ? versnelspanning 100 kV ? neutronenergie 17,6 MeV gepulseerde bundel 100 pulsen per seconde (of meer) 106 neutronen per puls 108 neutronen per seconde H = 5 mSv/h op 1 meter 26/05/2019 toezichthouder stralingsbescherming - mr
toezichthouder stralingsbescherming - mr Neutronengenerator is de toezichthouder MR bevoegd om deze generator te beheren? niet duidelijk de bevoegdheden van TS MR worden in de wet niet geregeld voor versnellers bestaan aparte opleidingen TS VER met drie niveaus B, C en D 26/05/2019 toezichthouder stralingsbescherming - mr
toezichthouder stralingsbescherming - mr Huiddosis dikte 2 mm breedte 10 mm lengte 20 mm activiteit 370 kBq oppervlak 2 mm 2 mm toepassing ijkbron radionuclide 137Cs 137Cs (30 j) 137Ba (stabiel) fβ1 = 0,944 fβ2 = 0,056 fγ = 0,851 Q = 1,176 MeV β1 β2 γ 0,662 0,000 26/05/2019 toezichthouder stralingsbescherming - mr
toezichthouder stralingsbescherming - mr Huiddosis wat is de equivalente huidosis als men de ijkbron met de vingers tegen de vlakke kant beetpakt? methode 1: gebruik de vuistregel voor huidbesmetting met β-emitter activiteit 370 kBq oppervlak 0,2 cm 0,2 cm = 0,04 cm2 oppervlaktebesmetting 370 kBq / 0,04 cm2 = 9000 kBq/cm2 duur van de handeling 1 s = 0,00027 h verwaarloos absorptie in het materiaal van de ijkbron Hβ = 2 mSv/h per kBq/cm2 9000 kBq/cm2 0,00027 h = 5 mSv per keer 26/05/2019 toezichthouder stralingsbescherming - mr
toezichthouder stralingsbescherming - mr Huiddosis wat is de equivalente huidosis als men de ijkbron met de vingers tegen de vlakke kant beetpakt? methode 2: gebruik de kwadratenwet en bronconstante voor γ-emitter bronconstante 0,093 Sv h-1 MBq-1 m2 activiteit 370 kBq = 0,37 MBq afstand 2 mm / 2 = 1 mm = 0,001 m duur van de handeling 1 s = 0,00027 h verwaarloos absorptie in het materiaal van de ijkbron Hγ = 0,093 Sv h-1 MBq-1 m2 0,37 MBq 0,00027 h / (0,001 m)2 = 9 μSv per keer Hβ ≈ 100 Hγ = 900 μSv ≈ 1 mSv per keer 26/05/2019 toezichthouder stralingsbescherming - mr
toezichthouder stralingsbescherming - mr Huiddosis wat is de jaarlimiet voor een niet-blootgesteld werknemer? na hoeveel keer wordt deze limiet overschreden? jaarlimiet voor een niet-blootgesteld werknemer = 50 mSv ontvangen equivalente huiddosis = 1 à 5 mSv per keer na 50 mSv / 1 à 5 mSv = 10 à 50 keer wordt jaarlimiet overschreden de toezichthouder moet ingrijpen door passende instructies te geven 26/05/2019 toezichthouder stralingsbescherming - mr
toezichthouder stralingsbescherming - mr Gammabron activiteit 90 GBq toepassing gasexploratie radionuclide 137Cs 137Cs (30 j) 137Ba (stabiel) fβ1 = 0,944 fβ2 = 0,056 fγ = 0,851 Q = 1,176 MeV β1 β2 γ 0,662 0,000 26/05/2019 toezichthouder stralingsbescherming - mr
toezichthouder stralingsbescherming - mr Gammabron wat is de jaarlijkse effectieve dosis op 1 m van de onafgeschermde bron? bronconstante 0,093 Sv h-1 MBq-1 m2 activiteit 90 GBq = 90 000 MBq aantal werkuren 2000 h per jaar E = h A t / r2 = 0,093 Sv h-1 MBq-1 m2 90 000 MBq 2000 h / (1 m)2 = 17106 μSv = 17 Sv per jaar lethale dosis - de toezichthouder zorgt er voor dat niemand zich onbedoeld lang in de buurt van de onafgeschermde bron kan bevinden 26/05/2019 toezichthouder stralingsbescherming - mr
toezichthouder stralingsbescherming - mr Gammabron is de toezichthouder MR bevoegd om deze bron te beheren? niet duidelijk de bevoegdheden van TS MR worden in de wet niet geregeld voor industriële radiografie bestaat een aparte opleiding TS IR 26/05/2019 toezichthouder stralingsbescherming - mr
toezichthouder stralingsbescherming - mr Neutronenbron toepassing gasexploratie radionuclide 241Am 241Am is een α-emitter kernreactie van α-deeltje op Be neutron en γ-foton 241Am 237Np + α + γ α + 9Be 12C + n + γ 26/05/2019 toezichthouder stralingsbescherming - mr
toezichthouder stralingsbescherming - mr Neutronenbron 241Am-activiteit 570 GBq verval van 241Am Eγ = 60 keV Nα ≈ 11010 per s Nγ60 ≈ 11010 per s kernreactie op Be Eγ = 4,43 MeV Nn ≈ 4107 per s Nγ4430 ≈ 4107 per s paarvorming leidt tot ontsnappingspieken bij 3,92 MeV en 3,41 MeV 26/05/2019 toezichthouder stralingsbescherming - mr
toezichthouder stralingsbescherming - mr Neutronenbron afscherming paraffine afmeting 50 cm kernreactie op paraffine n + 1H 2H + γ Eγ = 2,26 MeV H ≈ 60 μSv/h op buitenkant 1H + n 2H + 2,26 MeV 9Be +α 12C + n + 4,43 MeV ijkbron 60Co 60Ni + 2 1,17 MeV 1,33 MeV 26/05/2019 toezichthouder stralingsbescherming - mr
toezichthouder stralingsbescherming - mr Neutronenbron wat is de jaarlijkse effectieve dosis op 1 m van de bron? equivalent dosistempo 60 μSv/h aantal werkuren 2000 h per jaar E = 60 μSv/h 2000 h = 120103 μSv = 120 mSv per jaar de toezichthouder zorgt er voor dat niemand zich onbedoeld lang in de buurt van de bron kan bevinden 26/05/2019 toezichthouder stralingsbescherming - mr
toezichthouder stralingsbescherming - mr Neutronenbron wat kan het gevolg zijn van inwendige besmetting door ingestie? (na bijvoorbeeld lek of mechanische destructie) ingestie een miljoenste deel van de activiteit Aingestie 10-6 570 GBq = 570103 Bq eingestie(50) 210-7 Sv/Bq E(50) = eingestie(50) Aingestie = 210-7 Sv/Bq 570103 Bq = 0,1 Sv 26/05/2019 toezichthouder stralingsbescherming - mr
toezichthouder stralingsbescherming - mr Neutronenbron wat kan het gevolg zijn van inwendige besmetting door inhalatie? (na bijvoorbeeld brand) ingestie een miljoenste deel van de activiteit Ainhalatie 10-6 570 GBq = 570103 Bq einhalatie(50) 310-5 Sv/Bq E(50) = einhalatie(50) Ainhalatie = 310-5 Sv/Bq 570103 Bq = 17 Sv lethale dosis - de toezichthouder zorgt voor opslag in brandvrije ruimte 26/05/2019 toezichthouder stralingsbescherming - mr
toezichthouder stralingsbescherming - mr Neutronenbron is de toezichthouder MR bevoegd om deze bron te beheren? niet duidelijk de bevoegdheden van TS MR worden in de wet niet geregeld voor industriële radiografie bestaat een aparte opleiding TS IR 26/05/2019 toezichthouder stralingsbescherming - mr
Beta light activiteit 800 GBq per stuk opslag 50 stuks toepassing noodsignalering radionuclide 3H getritieerd H-gas in plastic omhulling 26/05/2019 toezichthouder stralingsbescherming - mr
toezichthouder stralingsbescherming - mr Beta light Eβ,max = 19 keV einhalatie(50) = 1,8 Sv/GBq gas einhalatie(50) = 18 mSv/GBq water beschouw de volgende scanario's inhalatie getritieerd gas inhalatie getritieerd water 3H (12,33 j) 3He (stabiel) fβ = 1,00 Q = 0,0186 MeV β 26/05/2019 toezichthouder stralingsbescherming - mr
toezichthouder stralingsbescherming - mr Beta light wat kan het gevolg zijn van inwendige besmetting met gas? (na bijvoorbeeld mechanische destructie) stel dat de hele voorraad vermorzeld wordt inhalatie 0,1% van de activiteit totale activiteit 50 800 GBq per stuk = 40 000 GBq inhalatie 0,110-2 40 000 GBq = 40 GBq E(50) = einhalatie(50) Ainhalatie = 1,8 μSv/GBq 40 GBq = 72 μSv 26/05/2019 toezichthouder stralingsbescherming - mr
toezichthouder stralingsbescherming - mr Beta light wat kan het gevolg zijn van inwendige besmetting met water? (na bijvoorbeeld brand) stel dat de hele voorraad verbrandt en dat waterstof oxideert tot water inhalatie 0,1% van de activiteit totale activiteit 50 800 GBq per stuk = 40 000 GBq inhalatie 0,110-2 40 000 GBq = 40 GBq E(50) = einhalatie(50) Ainhalatie = 18 mSv/GBq 40 GBq = 720 mSv de toezichthouder zorgt voor opslag in brandvrije ruimte 26/05/2019 toezichthouder stralingsbescherming - mr