Operationele dosimetrie RUG / GARP Frits Pleiter 18/01/2019 cursus CD - dosimetrie 1

Dosimetrie wisselwerking van straling met materie vormt de basis voor een vijftal onderwerpen die van belang zijn in de dagelijkse praktijk van de stralingsdeskundige: dosimetrie stralingsgrootheden en -eenheden radiobiologie hoe beïnvloedt straling ons lichaam detectie hoe meten we straling afscherming hoe reduceren we straling toestellen hoe produceren we straling de overheid heeft grootheden en eenheden nodig om wet- en regelgeving te kunnen formuleren 18/01/2019 cursus CD - dosimetrie 2

Operationele dosimetrie indeling operationele dosisgrootheden ICRU-bol omgevingsdosisequivalent richtingsdosisequivalent persoonsdosisequivalent relatie met E 18/01/2019 cursus CD - dosimetrie 3

Operationele dosimetrie operationele dosisgrootheden voor de equivalente dosis HT in ooglens, huid en extremiteiten, en de effectieve dosis E gelden wettelijke limieten, maar deze kunnen niet rechtstreeks worden gemeten men heeft daarom een aantal operationele dosisgrootheden gedefinieerd, die wel (toetsbaar) kunnen worden gemeten met simulatieberekeningen kan worden aangetoond dat deze operationele dosisgrootheden goede schatters zijn van HT en E 18/01/2019 cursus CD - dosimetrie 4

Operationele dosimetrie ICRU-bol fysische grootheden , E S, µtr, µen fysische dosisgrootheden K, D operationele dosisgrootheden H*(d), H(d,), Hp(d) limiterende dosisgrootheden HT, E, E50 ICRU-bol diameter = 30 cm weefsel-equivalent 10,1 gew.% H 76,2 gew.% O 11,1 gew.% C 2,6 gew.% N meetpunt P aan voorkant op diepte d mm P 18/01/2019 cursus CD - dosimetrie 5

Operationele dosimetrie omgevingsdosisequivalent definitie van omgevingsdosisequivalent H*(d) het stralingsveld in punt P wordt denkbeeldig uitgebreid over een dusdanig gebied dat daar de gehele ICRU-bol in past (uitgebreid veld), en vervolgens wordt alle straling in punt P geacht van de voorkant te komen (uitgericht veld) H*(d) is het dosisequivalent dat op een diepte van d mm in de ICRU-bol zou zijn gemeten in het uitgebreide en uitgerichte veld eenheid is de sievert (Sv) het omgevingsdosisequivalent is een schatter van de effectieve dosis E 18/01/2019 cursus CD - dosimetrie 6

Operationele dosimetrie richtingsdosisequivalent definitie van richtingsdosisequivalent H(d,) het stralingsveld in punt P wordt denkbeeldig uitgebreid over een dusdanig gebied dat daar de gehele ICRU-bol in past (uitgebreid veld) H(d,) is het dosisequivalent dat op een diepte van d mm in de ICRU-bol zou zijn gemeten als het stralingsveld in punt P wel wordt uitgebreid, maar niet uitgericht (alle straling komt uit richting ) eenheid is de sievert (Sv) H(d,0°) = H*(d) 18/01/2019 cursus CD - dosimetrie 7

Operationele dosimetrie persoonsdosisequivalent definitie van persoonsdosisequivalent Hp(d) Hp(d) is het dosisequivalent dat op een diepte van d mm in zacht weefsel (niet ICRU-bol) onder een geschikt punt op het lichaam zou zijn gemeten voor berekening wordt ICRU-bol of ICRU-slab gebruikt zo berekende waarden worden aangeduid met Hp,sphere en Hp,slab persoonsdosisequivalent Hp(10) ooglensdosisequivalent Hp(3) huiddosisequivalent Hp(0,07) eenheid is de sievert (Sv) 18/01/2019 cursus CD - dosimetrie 8

Operationele dosimetrie operationele dosisgrootheden RLAT LLAT ISO ROT AP PA INTERACTIE waarom verschilt LLAT van RLAT ? AP = anterior-posterior ROT = rotatiesymmetrisch LLAT = links-lateraal PA = posterior-anterior ISO = isotroop RLAT= rechts-lateraal 18/01/2019 cursus CD - dosimetrie 9

Operationele dosimetrie operationele dosisgrootheden INTERACTIE wat is de oorzaak van de piek bij 60 keV ? alle waarden (in Sv) zijn ten opzichte van kerma in lucht (in Gy) 18/01/2019 cursus CD - dosimetrie 10

Operationele dosimetrie operationele dosisgrootheden de fotonenfluentie op 1 cm diepte in de ICRU-bol is zoiets als: stel µ = µ', kies C = 3,3 en integreer tot oneindig; dit levert: 18/01/2019 cursus CD - dosimetrie 11

Operationele dosimetrie operationele dosisgrootheden 18/01/2019 cursus CD - dosimetrie 12