Overheidsinterventie 2 Overheidsingrijpen bij een markt van volkomen concurrentie: producentenheffing als percentage op de prijs (BTW)

Volkomen concurrentie 50 Een korte herhaling: Marktmodel: Qv = -2P + 100 Qa = 2P - 20 Evenwichtsprijs Consumentensurplus Producentensurplus Qv prijs Qa 40 C evenwichtspunt 30 P 20 10 20 40 60 80 100 hoeveelheid × 1.000

Heffing als percentage op prijs 50 Bijvoorbeeld BTW (we nemen voor het gemak 20%). Producenten moeten dan bovenop hun prijs 20% innen en aan de overheid afdragen. Hierdoor stijgen voor de producent de kosten én dus ook zijn leveringsbereidheid. Qv prijs Qa 40 30 20 10 20 40 60 80 100 hoeveelheid × 1.000

Belasting als vast bedrag p.prod. consumentenprijs Q’a 50 Stel een btw-tarief van 20% Voorheen waren bedrijven pas bereid om vanaf € 10 dit product te leveren. Nu willen ze minimaal € 12 ontvangen (10 voor henzelf en (20% van 10 =) 2 voor de overheid) Voorheen waren bedrijven bereid om 20.000 producten te leveren voor een prijs van € 20. Nu willen ze daar minimaal (20 x 1,2 =) € 24 voor ontvangen. Elke prijs die zij zélf willen ontvangen, wordt dus met 20% verhoogd! Qa Qv prijs Leveringsbereidheid = producentenprijs 40 30 20 10 20 40 60 80 100 hoeveelheid × 1.000

Grafisch aflezen gevolgen Q’a 50 De heffing is 20% op de prijs Oude evenwichtsprijs: € 30 Door de heffing schuift de aanbodlijn (leveringsbereidheid) overal 20% naar boven. Nieuwe evenwichtsprijs: ± € 32 De consumenten betalen dus ± € 2 méér dan voorheen De producenten houden ± € 27 over Voor de exacte getallen moeten we echter gaan rekenen! Qa Qv +20% prijs 40 nieuwe evenwicht oude evenwicht 30 prijs opbr. prod 20 10 20 40 60 80 100 hoeveelheid × 1.000

Grafisch aflezen gevolgen - 2 Q’a 50 Door de heffing: het consumentensuplus neemt af het producentensuplus neemt af de overheid ontvangt belasting (en kan daarmee welvaart creëren) verliezen we een stukje welvaart (Harberger-driehoek) Qa Qv prijs 40 C O 30 P 20 10 20 40 60 80 100 hoeveelheid × 1.000

Heffing in procenten - wiskundig Q’a 50 Marktmodel: Qv = -2P + 100 Qa = 2P - 20 Door de heffing moet de aanbodlijn 20% naar boven. Elke waarde van P in de aanbodfunctie moet dus met 20% worden verhoogd i.v.m. de leveringsbereidheid. Dan moeten we dus eerst weten hoeveel P nú is bij elke aangeboden hoeveelheid! Qa Qv +20% prijs 40 30 20 10 20 40 60 80 100 hoeveelheid × 1.000

Heffing in procenten - wiskundig Q’a 50 Marktmodel: Qv = -2P + 100 en Qa = 2P – 20 Dan moeten we dus eerst weten hoeveel P nú is bij elke aangeboden hoeveelheid!  Qa en P wisselen van plek in de formule Qa = 2P – 20 -2P = -Q – 20 P = ½Q + 10  bij elke P komt nu 20% erbij (naar boven schuiven i.v.m. de leveringsbereidheid) P = (½Q + 10) × 1,20 P = 0,6Q + 12  Qa en P wisselen weer van plek om er weer een aanbodfunctie van te maken -0,6Q = -P + 12 Q’a = 1,67P – 20 Qa Qv prijs 40 30 20 10 20 40 60 80 100 hoeveelheid × 1.000

Heffing in procenten - wiskundig Q’a 50 Marktmodel: Qv = -2P + 100 en Qa = 2P – 20 Q’a = 1,67P – 20 de oude evenwichtsprijs = 30 de nieuwe evenwichtsprijs = 32,73 consumenten betalen 32,73 inclusief 20% btw: 32,73 = 120% (consumentenprijs) 32,73/120 = 1% 32,73/120 x 100 = 27,27 (producentenprijs) of: 32,73/120 x 20 = 5,45 (heffing) De consumenten betalen dus 50,1% van de totale heffing (ongeveer 2,73/5,45) = het afwentelingspercentage. Qa Qv prijs 40 32,73 30 27,27 20 10 20 40 60 80 100 hoeveelheid × 1.000

Verwerkingsopgave Bereken: De nieuwe aanbodfunctie 1000 Marktmodel in de uitgangssituatie: Qv = -¼P + 250 Qa = ½P – 100 Invoerheffing van 40% per stuk Bereken: De nieuwe aanbodfunctie De oude en nieuwe evenwichtsprijs Het afwentelingspercentage Het verlies aan welvaart (Harberger-driehoek) Qv prijs 800 Qa 600 400 200 50 100 150 200 250 hoeveelheid × 1.000

Verwerkingsopgave nieuwe aanbodfunctie 1000 Marktmodel in de uitgangssituatie: Qv = -¼P + 250 en Qa = ½P – 100 Er komt een heffing van 40% op de prijs  Qa en P wisselen van plek in de formule Qa = ½P – 100 - ½P = -Q – 100 P = 2Q + 200  bij elke P komt nu 40% erbij (naar boven schuiven i.v.m. de leveringsbereidheid) P = (2Q + 200) × 1,40 P = 2,8Q + 280  Qa en P wisselen weer van plek om er weer een aanbodfunctie van te maken -2,8Q = -P + 280 Q’a = 5/14P – 100 Qv Q’a prijs 800 Qa 600 400 200 50 100 150 200 250 hoeveelheid × 1.000

Verwerkingsopgave evenwichtsprijzen 1000 Marktmodel in de uitgangssituatie: Qv = -¼P + 250 Qa = ½P – 100 Q’a = 5/14P – 100 (incl. heffing)  de oude evenwichtsprijs Qa = Qv ½P – 100 = -¼P + 250 3/4P = 350 P = 466,67  de nieuwe evenwichtsprijs 5/14P – 100 = -¼P + 250 0,61P = 350 P = 576,47 Qv prijs Q’a 800 Qa 600 576,47 466,67 400 200 50 100 150 200 250 hoeveelheid × 1.000

Verwerkingsopgave afwentelingspercentage 1000 Marktmodel in de uitgangssituatie: Qv = -¼P + 250 Qa = ½P – 100 Q’a = 5/14P – 100 (incl. heffing) de oude evenwichtsprijs = 466,67 de nieuwe evenwichtsprijs = 576,47 consumenten betalen 576,47 inclusief 40% heffing: 576,47 = 140% (consumentenprijs) 576,47/140 = 1% 576,47/140 × 100 = 411,76 (producentenprijs/opbrengst) of: 576,47/140 × 40 = 164,71 (heffing) De consumenten betalen dus 66,67% van de totale heffing (ongeveer 110/165). = het afwentelingspercentage. Qv prijs Q’a 800 Qa 600 576,47 466,67 400 411,76 200 50 100 150 200 250 hoeveelheid × 1.000

Verwerkingsopgave welvaartsverlies 1000 Marktmodel in de uitgangssituatie: Qv = -¼P + 250 Qa = ½P – 100 Q’a = 5/14P – 100 (incl. heffing) Opp. = ½ × Basis × Hoogte Basis = heffing = 164,71 Hoogte = ? die kunnen we uitrekenen met de evenwichtshoeveelheden Hoogte = 27(.448) ½ × 164,71 × 27.448 = 2,26 mln. Qv prijs Q’a 800 Qa 600 576,47 466,67 400 411,76 200 50 105,89 100 133,33 150 200 250 hoeveelheid × 1.000